به گزارش مسیر اقتصاد طرح «حمایت از توسعه صنایع پایین دستی نفت خام و میعانات گازی با استفاده از سرمایه‌گذاری مردمی» که در جلسه علنی روز دوشنبه ۲۴ تیرماه به تصویب مجلس شورای اسلامی رسیده بود، در تاریخ ۲۹ تیرماه برای بررسی از منظر انطباق بر موازین اسلام و قانون اساسی به شورای نگهبان ارسال شد.
در این طرح وزارت نفت موظف است با صدور و بازنگری مجوز طرح‌های پالایشی و پتروپالایشی تا سقف دو میلیون بشکه در روز و اعطای تنفس خوراک، از سرمایه‌گذاران بخش غیردولتی در جهت توسعه ظرفیت پالایشی و پتروپالایشی کشور و کاهش خام فروشی حمایت کند.
حمایت وزارت نفت از طرح توسعه ظرفیت پالایشی و پتروپالایشی کشور
استفاده از روش تنفس خوراک در این طرح، علاوه بر درآمدزایی برای دولت، برای سرمایه گذاران نیز جذاب است. محاسبات نشان میدهد با استفاده از این روش، نرخ بازده داخلی (IRR) نسبت به حالت بدون تخفیف، به میزان ۶ درصد افزایش می‌یابد.
چندی پیش وزیر نفت در گفتگوی ویژه خبری مورخ ۱۶ تیرماه ضمن استقبال از این طرح، گفت: وظیفه ما تامین خوراک است و آن را تامین می کنیم، اما مهمترین چالش این طرح تجهیز منابع از بازار داخلی است، اساس طرح را بر روی این موضوع قرار داده‌اند و کار درستی هم هست.
طرح پتروپالایشگاه‌ها در انتظار آیین‌نامه اجرایی وزارت نفت
سخنگوی شورای نگهبان نیز در نشست خبری روز شنبه ۱۹ مردادماه، نظر شورای نگهبان در خصوص طرح حمایت از توسعه صنایع پایین دستی نفت خام و میعانات گازی با استفاده از سرمایه‌گذاری مردمی را اعلام کرد و گفت: این طرح در جلسه مورخ ۱۶ مرداد شورای نگهبان مورد بحث و بررسی قرار گرفت که مغایر با موازین شرع و قانون اساسی شناخته نشد.
به این ترتیب با تصویب این طرح در مجلس شورای اسلامی و تایید شورای نگهبان، حال نوبت به وزارت نفت رسیده که با تدوین آیین‌نامه اجرایی، زمینه را برای ورود سرمایه بخش غیردولتی و مردم مهیا سازد. در ماده ۶ این قانون آمده است: وزارت نفت مکلف است ظرف مدت دوماه پس از تصویب این قانون، آیین‌نامه اجرایی آن را به تصویب هیأت وزیران برساند.
عدم تمرکز بر احداث پالایشگاههای کوچک (مینی ریفاینری) در طرح
مطابق برخی تعریف‌ها، به پالایشگاه‌هایی با ظرفیت کمتر از ۲۰ هزار بشکه و مطابق برخی دیگر کمتر از ۵۰ هزار بشکه در روز، مینی ریفاینری گفته میشود. امروزه احداث این واحدها در کشورهای پیشرفته دنیا منسوخ شده است و «اقتصاد مقیاس» یکی از مهمترین عوامل سوددهی در این صنعت است. علاوه بر این مینی ریفاینری‌ها تنها می‌توانند پالایشگاه باشند و اجرای یک پتروپالایشگاه کامل در مقیاس کوچک از نظر فنی و اقتصادی غیر ممکن است.
احداث تعداد محدودی پالایشگاه کوچک ممکن است برای برخی مناطق خاص کشور مناسب باشد، اما احداث آنها در سطح گسترده در کشور مخصوصا در نقاط پراکنده، هزینه‌های جانبی بسیاری به همراه خواهد داشت.
لزوم توجه به احداث مجمتع‌های بزرگ پتروپالایشگاهی
در مقابل احداث پارک‌های جدید شیمیایی از سال‌ها پیش در دنیا مورد توجه قرار گرفته است. به عنوان مثال میتوان به ۷ پارک شیمیایی مطرح در جهان اشاره کرد که عبارتند از:
- پارک شیمیایی لودویگشافن آلمان؛
- پارک صنعت فرآیندی نپیک انگلستان؛
- پارک شیمیایی آنتورپ بلژیک؛
- پارک نفت و گاز و پتروشیمی هوستون آمریکا؛
- منطقه صنعتی مپ تافوت تایلند؛
- پارک شیمیایی جزایر جورانگ سنگاپور؛
- پارک شیمیایی الجبیل عربستان.
به منظور دستیابی به نتیجه مطلوب و ارتقاء کارایی طرح احداث پتروپالایشگاه‌ها، توجه به احداث پارک شیمیایی (hub) بزرگ در سواحل جنوبی کشور امری ضروری و مهم است. عوامل زیر سودآوری بالای پارک‌های شیمیایی در سواحل جنوبی کشور را تضمین میکند:
- استقرار در کنار بنادر اصلی کشور؛
- دسترسی به آب‌های آزاد و بازارهای مصرف و کاهش هزینه‌های انتقال فرآورده؛
- دسترسی به مراکز صنعتی؛
- نزدیکی به منابع تولید نفت و کاهش هزینه‌های انتقال؛
- مبادله بهینه خوراک میان واحدها؛
- هم افزایی بیشتر میان واحدهای تولیدی.
تهیه مدلی برای ارائه ضمانت سرمایه‌گذاری به بخش خصوصی و مردم
برای جلوگیری از ایجاد هرگونه رانت و جلب اعتماد بخش خصوصی و مردم لازم است مدلی برای ارائه ضمانت سرمایه‌گذاری توسط دستگاه‌های اجرایی و نظارتی، تهیه و تدوین شود تا اطمینان جامعه برای سرمایه‌گذاری ایمن در طرح‌های ملی اقتصادی حاصل شود.
توجه به بازار پر تقاضای صنعت پتروشیمی
مطابق گزارش World Oil Outlook 2018 سازمان اوپک، تقاضای نفت برای صنعت پتروشیمی، با افزایشی معادل ۴.۵ میلیون بشکه در روز، از ۱۳ میلیون بشکه در روز در سال ۲۰۱۷، به ۱۷.۵ میلیون بشکه در روز در سال ۲۰۴۰ میرسد. این میزان رشد تقاضا، بیشترین متوسط رشد در بین صنایع مختلف (نیروگاههای تولید برق، حمل و نقل دریایی، هوایی و زمینی و…) است. میزان رشد تقاضای نفت برای صنعت پتروشیمی در همه مناطق جهان مثبت است. هرچند این رشد تقاضا با مقادیر مختلفی مشاهده میشود ولی با توجه به پیش‌بینی‌های این سازمان، صنعت پتروشیمی کشورهای عضو اوپک بیشترین تقاضای نفت را خواهد داشت.
مطالعه بازار فرآورده‌های پالایشی و پتروشیمیایی در دنیا خصوصا همسایگان ایران در منطقه به همراه سوریه، یمن و لبنان نشان میدهد که بازار فرآورده‌های مذکور در سال‌های آتی، با افزایش قابل توجه تقاضا مواجه خواهد بود. به دلیل حجم بالای مواد پتروشیمیایی تولیدی توسط هر پتروپالایشگاه، در یک دوره کوتاه میتوان به تولیدکننده پیشتاز محصولات پتروشیمیایی منطقه تبدیل شد.
در اولویت قرار گرفتن پروژه‌های آپگریدینگ پالایشگاههای موجود
پیشنهاد میشود اجرای پروژه‌های آپگریدینگ (بهینه سازی و ارتقاء کمی و کیفی فرآورده‌ها) پالایشگاههای موجود در اولویت این طرح قرار گیرد. تولید نفت کوره با متوسط ۲۳ درصد در سبد فرآورده‌های پالایشگاههای نفت کشور، هم اقتصاد این پالایشگاه‌ها را ضعیف کرده است و هم به خاطر وضع قوانین زیست محیطی که از ابتدای سال ۲۰۲۰ میلادی (دی ماه ۱۳۹۸) در جهان اعمال خواهد شد، ممکن است موجب وقوع بحران در صادرات این فرآورده شود. تبدیل این واحدهای قدیمی به پتروپالایشگاه موجب میشود که تولید نفت کوره آنها به زیر ۶ درصد کاهش یابد. فناوری‌هایی نظیر کک سازی تاخیری می‌توانند تولید این ماده در پتروپالایشگاه‌ها را به صفر درصد نیز برسانند.
نفت کوره اصلی ترین نوع سوخت برای کشتی‌هاست. سازمان بین المللی دریانوردی (IMO) از سال ۲۰۰۵ تا ۲۰۱۶ میلادی به ۳ مرحله اعمال محدودیت بر شناورها در خصوص انتشار گوگرد در هوا اقدام کرده است که در آخرین مرحله، حد مجاز انتشار گوگرد توسط کشتی‌ها از ۳.۵ درصد به ۰.۵ درصد کاهش یافته است که از ۱ ژانویه ۲۰۲۰ به اجرا در می‌آید. متوسط میزان گوگرد در نفت کوره پالایشگاههای ایران برابر ۲.۸ درصد است.
کاهش بروکراسی و مقررات دست و پاگیر
طرح مذکور فرض را بر شرایط ایده‌آل اجرای پروژه‌های پتروپالایشی در کشور گذاشته است و امیدوار است که با کاهش دوره بازگشت سرمایه این پروژه‌ها از ۱۰ سال به ۱ سال، استقبال گسترده بخش خصوصی برای تامین مالی آنها اتفاق خواهد افتاد. این در حالی است که یکی از شروط استقبال سرمایه‌گذاران خصوصی و مردم از پروژه‌های صنعتی روند پیشرفت فیزیکی و سرعت ساخت آنهاست. از طرفی در کشور ما مقررات دست و پاگیر، انواع مجوزها، شرایط تحریمی و غیره مدیریت پروژه‌های صنعتی را بسیار سخت و اجرای پروژه‌ها را طولانی میکند که عدم استقبال سرمایه‌گذاران خصوصی را به همراه خواهد داشت.
بنابراین ضروری است طرح مذکور مقرراتی را نیز برای کاهش بروکراسی اجرای این پروژه‌ها وضع نماید. به عنوان یک نمونه از موارد مذکور، بررسی‌های میدانی نشان میدهد که متوسط زمان اخذ مجوز زیست محیطی از سازمان حفاظت محیط زیست برای پروژه‌های پالایشگاهی و پتروشیمیایی در کشور بیش از ۱.۵ سال بوده است. همچنین سازندگان‌پروژه‌های مذکور قطعا نیازمند حمایت‌های دولت در جابجایی پول در خرید تجهیزات خارجی، مرتفع شدن مشکلات گمرکی در نقل و انتقال تجهیزات و مواردی از این دست خواهند بود.
انتهای پیام/ نفت و انرژی
با سلام.
در این متن چندجا به "پارک‌های شیمیایی" اشاره شده است. به نظرم خوب است در منابعی مانند ویکی این موضوع را تعریف کنید.
سلام
بنده در شرکت توسعه پارک های شیمیایی ایرانیان واقع در اصفهان مشغول به فعالیت هستم. پیشنهاد خیلی خوبی فرمودید. سعی میکنیم در ویکی پدیا این موضوع رو تعریف کنیم. اما اگر در زمینه پارک های شیمیای از تعاریف گرفته تا طراحی سوال یا نیازی داشتید در خدمت هستیم.