مسیر اقتصاد/ طبق گزارش وزارت کشاورزی آمریکا، تا هفته گذشته ۱۱ محموله دانه سویا به میزان ۷۵۰ هزار تن به مقصد ایران بارگیری شده است که در مقایسه با سال گذشته، حدود ۱۰ برابر افزایش یافته است و حدود ۳۰ درصد از کل نیاز سالانه کشور را تشکیل می دهد.
آمارهای گمرک جمهوری اسلامی نشان می دهد که ایران در دو سال اخیر، به طور میانگین سالانه درحدود ۲.۱ میلیون تن دانه سویا با قیمت ۹۰۰ میلیون دلار وارد کرده است و روند آن نیز به سمت افزایش در حرکت است.
برزیل و آمریکا بزرگترین صادرکنندگان دانه سویا در جهان
بر اساس آمارهای جهانی کشورهای آمریکا و برزیل بزرگترین صادرکنندگان دانه سویا در جهان هستند و در مجموع بیش از ۸۰ درصد بازار جهانی این محصول را به خود اختصاص داده اند.
آمریکا در طول دو سال اخیر به طور میانگین سالانه بیش از ۵۶ میلیون تن دانه سویا به قیمت ۲۲ میلیارد دلار صادر کرده است؛ درحالیکه برزیل در این مدت به طور میانگین سالانه در حدود ۶۰ میلیون تن دانه سویا به قیمت ۲۲.۵ میلیارد دلار صادر نموده است.
لازم به ذکر است در طول یک دهه اخیر آمریکا بزرگترین صادرکننده دانه سویا در جهان بوده است؛ اما در طول دو سال اخیر و با افزایش میزان تولیدات برزیل، این کشور توانسته است رتبه اول را در این زمینه به خود اختصاص دهد. در این سال ها کشاورزان برزیلی و آمریکایی در حال رقابت بر سر افزایش سهم خود از مقاصد صادراتی این محصول بوده اند.
سهم ۶۳ درصدی برزیل از واردات دانه سویا در ایران
در این میان بر اساس آمارهای جهانی، در دو سال اخیر کشور برزیل با سهمی بیش از ۶۳ درصد، بزرگترین تأمین کننده دانه سویای وارداتی ایران بوده است. پس از این کشور نیز کشورهای اوکراین با ۲۱ درصد، کانادا با ۸ درصد و آمریکا با ۵ درصد قرار دارند. بر اساس این آمار دیگر کشورها همچون روسیه و آرژانتین نیز در مجموع سهمی کمتر از ۲ درصد از واردات دانه سویا ایران داشته اند.
درخصوص اینکه چرا در طول سال های اخیر کشور برزیل بزرگترین مبدأ واردات دانه سویای ایران بوده است، دلایل متعددی مطرح است؛ یکی از این دلایل به طور قطع پایین تر بودن قیمت محصولات برزیلی در مقایسه با محصولات آمریکایی بوده است.
اما به گفته کارشناسان دلیل اصلی اینکه واردات دانه سویا در ایران عمدتا از کشور برزیل انجام گرفته است، عدم تمایل کشاورزان آمریکایی به فروش محصولاتشان به ایران بوده است. در واقع کشاورزان آمریکایی ترجیح داده اند به جای اینکه محصولات خود را به ایران صادر نمایند، که تنها سهمی درحدود ۱.۳ درصدی از بازار جهانی دارد، بر بازار کشورهای چین، مکزیک و کشورهای اروپایی تمرکز نمایند که بیش از ۹۰ درصد بازار جهانی را به خود اختصاص می‌دهند.
جنگ تجاری با چین دلیل اصلی صادرات دانه سویا آمریکا به ایران
کشور چین به تنهایی سالانه بالغ بر ۹۰ میلیون تن دانه سویا با قیمت ۳۷ میلیارد دلار وارد می کند و بیش از ۶۰ درصد بازار این محصول را به خود اختصاص داده است. بنابراین به طور طبیعی این کشور بزرگترین واردکننده دانه سویا از هردو کشور آمریکا و برزیل است.
اما در طول ماه های اخیر و با شدت گرفتن جنگ تجاری بین آمریکا و چین، تعرفه واردات دانه سویا از آمریکا به چین افزایش یافته است. از این رو دانه سویا آمریکا در مقایسه با دانه سویا برزیل، مزیت رقابتی خود را در بازار چین از دست داده است؛ به بیان دیگر سود حاصل از صادرات دانه سویا آمریکایی به کشور چین کاهش یافته است.
این مسئله موجب شده است کشاورزان آمریکایی و شرکت های فعال در زمینه صادرات دانه سویا این کشور، بیش از گذشته به دیگر بازارهای جهانی واردکننده این محصول روی بیاورند؛ چراکه عدم تفاوت تعرفه واردات در این کشورها شرایط بهتری را برای آن ها فراهم می نماید.
شرکت پشتیبانی امور دام عامل ۱۰ برابر شدن واردات سویا از آمریکا
در ایران عمده ۲.۱ میلیون تن دانه سویای وارداتی، از طریق شرکت های دولتی و به طور خاص شرکت پشتیبانی امور دام صورت می گیرد. اما روش واردات این شرکت های دولتی عمدتا به صورت دادن سفارش و برون سپاری به شرکت های واردکننده انجام می شود؛ در واقع این شرکت های دولتی تنها سفارش میزان واردات را به شرکت های واسطه می دهند و به دلیل سازوکارهای نامناسب، در نهایت هیچ نقشی در تعیین مبادی وارداتی محصولات ندارند.
عدم برنامه ریزی کشور در انتخاب هوشمندانه مبادی وارداتی محصولات اساسی کشاورزی، همچون دانه سویا، موجب شده است در شرایطی که ایران با تحریم های آمریکا مواجه است، کشاورزان آمریکایی بتوانند با استفاده از شرایط، سود اقتصادی قابل توجهی از بازار دانه سویا ایران ببرند و میزان صادرات خود را ۱۰ برابر نمایند.
این درحالیست که طبق ماده ۶ سیاست های کلی اقتصاد مقاومتی، مبادی واردات کالاهای اساسی باید متنوع باشد. همچنین که امکان واردات بخش قابل توجهی از نیاز وارداتی ایران به دانه سویا، از کشورهایی همچون روسیه، قزاقستان و هند فراهم است.
انتخاب مبادی وارداتی از طریق تعیین تعرفه واردات
در چنین شرایطی لازم است ابتدا ایران برنامه ریزی دقیقی در زمینه انتخاب مبادی وارداتی محصولات اساسی کشاورزی همچون دانه سویا انجام دهد و سهم هریک از کشورها را تعیین نماید. در ادامه نیز لازم است از طریق تعیین مناسب تعرفه واردات، شرکت های واردکننده به سمت رعایت اولویت های در نظر گرفته شده سوق داده شوند.
چراکه در غیر اینصورت با شدت گرفتن جنگ تجاری آمریکا و چین، روند واردات محصولات اساسی کشاورزی همچون دانه سویا، کنجاله سویا و ذرت، از کشور آمریکا به مرور افزایش بیشتری خواهد داشت؛ آن هم در شرایطی که آمریکا سخت ترین تحریم ها را علیه ایران وضع نموده است.
انتهای پیام/ غذا و کشاورزی
