به گزارش مسیر اقتصاد دانه سویا یکی از با اهمیت ترین دانه های روغنی تولید شده در جهان است که هم در تولید روغن و هم در پرورش دام و طیور اهمیت بسیار زیادی دارد.
این گیاه يك لگوم تثبيت كننده نيتروژن است كه معمولاً در تناوب با غلات كشت مي شود؛ تولید این محصول در جهان به دليل نقش آن در صنایع مختلف، پتانسيل بالاي عملكرد و هزينة كمتر برداشت آن در مقايسه با دانه هاي ديگر در حال افزايش است.
این دانه بیشتر در کشورهای آمریکا، برزیل، آرژانتین و کانادا تولید می شود و بدلیل مصرف آن در غذای دام و طیور، برای کشورهای تولیدکننده مواد پروتئینی اهمیت فراوانی پیدا کرده است.
از این رو تولید و تامین این محصول اساسی به استراتژی مهم کشورها برای تولید روغن و تامین غذای دام و طیور در صنایع داخلی خود و سایر کشورها تبدیل شده است.
برتری دانه سویا در بین سایر دانه های روغنی
سویا از خانواده دانه‌های روغنی است و تقریبا ۵۵ درصد از تولید کل دانه‌های روغنی را در جهان به خود اختصاص داده است به عبارت دیگر این محصول در حال حاضر مهم‌ترین دانه روغنی است که در سراسر جهان تولید می‌شود.
بررسی تفاوت پروتئین موجود در دانه سویا با دیگر دانه های روغنی، اهمیت آن را برای مصرف در نهاده های دامی افزایش می دهد؛ میزان پروتئین سویا ۳۰ تا۵۰ درصد، کلزا ۱۸ تا ۲۵ درصد، آفتابگردان ۱۵ تا ۲۵ درصد، گلرنگ ۱۵ تا ۲۵ درصد، کنجد ۱۹ تا ۲۵ درصد، بادام زمینی ۲۵ تا ۳۵ درصد است و البته درصد روغن آن نیز از سایر دانه‌های روغنی رایج کمتر است.
بر اساس آمارهای ارائه شده از سوی فائو در سال ۲۰۱۶ کشورهای آمریکا، برزیل، آرژانتین، کانادا، هند، چین و پاراگوئه حدود ۱۱۷، ۹۶، ۵۸، ۵۸، ۱۴، ۱۱، ۹ میلیون تن از این محصول را تولید کرده اند.
کنجاله سویا غذای اصلی دام و طیور در ایران و جهان
اما مهم ترین تاثیر دانه سویا بر اقتصاد هر کشوری استفاده این نهاده در صنعت خوراک دام و طیور آن کشور قلمداد می شود؛ تا جایی که حتی برخی از پژوهشگران حذف آن از جیره غذایی ماکیان و دام را غیرممکن می دانند.
کنجاله سویا یکی از مهم‌ترین منابع تغذیه دام و طیور و منبع اصلی تأمین پروتئین مورد نیاز دام و طیور و در نتیجه مهم‌ترین نهاده‌ی تولید گوشت در ایران و بسیاری از کشورهای جهان است. این محصول که از دانه سویا استحصال می‌شود، در کنار ذرت بخش عمده خوراک دام و طیور را تشکیل می‌دهد.
کنجاله این محصول دارای سطح بالایی از پروتئین است که منجر به بهبود وزن گیری و هضم غذا در ماکیان و دام می شود و از این رو مصرف آن از سال ۱۳۷۵ در صنعت دام و طیور کشور اهمیت دوچندانی پیدا کرد.
آمارهای رسمی نشان می دهد به طور میانگین از هر تن دانه سویا حدود ۱۸۰ کیلو گرم روغن و ۷۶۰ کیلوگرم کنجاله سویا تولید در کارخانجات روغن کشی تولید می شود.
روش های مرسوم تولید روغن و کنجاله سویا در جهان و ایران
کنجاله مورد مصرف در غذای دام و طیور از طریق دو روش استحصال حلال و روش فشار مکانیکی پس از روغن گیری در کارخانجات روغن کشی به دست می آید.
روش استحصال حلال رایج ترین روش تولید کنجاله سویا است که با استفاده از گاز هگزان در کارخانجات روغن کشی تولید آن صورت می گیرد.
به عبارت دیگر سویا پس از استحصال حاوی مقادیر بسیار زیاد پروتئین، کربوهیدارت، مواد معدنی و ویتامین هاست که میزان پروتئین با اضافه شدن پوسته جدا شده دانه سویا در مرحله روغن کشی به آن به بیش از ۴۴ درصد افزایش می یابد.
واردات ۱.۵ میلیارد دلاری سویا برای تولید روغن و غذای دام
میزان پروتئین موجود در کنجاله سویا باعث شده است که این محصول نقش ویژه ای در پروار شدن دام و طیور داشته باشد. تحقیقات نشان می دهد ۴۸ درصد کنجاله های تولیدی و وارداتی در ایران غذای مرغ، ۲۶ درصد غذای سایر پرندگان، ۲۱ درصد در غذای دام و ۳ درصد در غذای ماهی را تشکیل می دهد.
بنابراین قیمت دانه و کنجاله سویا تاثیر مستقیم و بسیار زیادی در قیمت نهایی مرغ و تخم مرغ تولیدی در کشور دارد که به دلیل خودکفایی کشور در تولید مرغ و تخم مرغ، نیاز است تا با برنامه ریزی در شرایط تحریم، از بروز مشکلات در این بخش که به عنوان نهاده دام و طیور است جلوگیری شود.
ایران در سال گذشته در مجموع حدود ۳ میلیون و سیصد هزار تن به ارزش ۱.۵ میلیارد دلار دانه و کنجاله سویا از کشورهایی نظیر برزیل، آرژانتین، اوکراین و هند برای تولید روغن و استفاده در غذای دام و طیور وارد کرده است. همچنین بر اساس اعلام مجری طرح دانه های روغنی وزارت جهاد کشاورزی سال گذشته حدود ۱۲۰ هزار تن دانه سویا در کشور تولید شده بود.
برنامه ریزی برای تنوع مبادی واردات و همچنین تولید بخش بیشتری از این محصول داخل کشور یا از طریق کشت فراسرزمینی و جایگزینی با محصولات دیگر، زمینه را برای کاهش وابستگی به این محصول اساسی فراهم خواهد کرد.
انتهای پیام/ غذا و کشاورزی
