به گزارش مسیر اقتصاد همایش تجارت ایران و عراق در روزهای یکشنبه و دوشنبه در سالن اجلاس سران با حضور سران دو کشور برگزار شد و موانع و زمینه‌های همکاری‌های مشترک بین این دو کشور از سوی مقامات اقتصادی ایران و عراق مورد بررسی قرار گرفت.
یکی از اهداف اصلی این همایش ایجاد ارتباطات تجاری مستقیم بین شرکت های بخش خصوصی دو کشور بود و در آن از شرکت های پیشتاز در حوزه صادرات به عراق نیز تجلیل به عمل آمد.
در این همایش مقاماتی از وزارتخانه های تجارت، نفت، نیرو و راه، نمایندگانی از بانک مرکزی و بانک های تجاری، بیمه مرکزی، استاندارد، گمرک، بهداشت و همچنین بازرگانان معتبر عراق در حوزه های از قبیل مواد غذایی، مصالح و لوازم ساختمان، انرژی، خودرو، دارو و تجهیزات پزشکی، توریسم درمانی، خدمات فنی مهندسی و برخی صنایع حضور داشتند.
از سمت ایران نیز محمد نهاوندیان معاون اقتصادی رئیس جمهور، علی یزدانی معاون وزیر صنعت، معدن و تجارت، ابراهیم محمد زاده رایزن بازرگانی ایران در عراق، حمید حسینی دبیر کل اتاق بازرگانی ایران و عراق، یحیی آل اسحاق رئیس اتاق مشترک بازرگانی ایران و عراق و سعید اوحدی دبیر ستاد توسعه اقتصادی ایران و عراق حضور داشتند و به سخنرانی پرداختند.
مواردی همچون تحلیل شرایط سیاسی و امنیتی جدید عراق و تاثیر آن بر الزامات قانونی ورود کالا ها به عراق و وضعیت کشور های رقیب، معرفی ظرفیت های صادراتی ایران به عراق و راهکارهای عملی تعامل با بازار عراق در زمینه صادرات، توریسم، سرمایه گذاری و پیمانکاری، خدمات فنی و مهندسی، شناسایی و ایجاد ارتباط نهادینه با ساختارهای تجاری عراق از جمله بانک مرکزی، بانک ها، اتحادیه های بازرگانی، اداره ثبت شرکت ها، وزارت تجارت، وزارت صنایع، وزارت راه، وزارت برق، وزارت بهداشت، استاندارد و گمرکات عراق و آشنایی با چگونگی حل مشکلات نقل و انتقال پول و مسائل بانکی و ضمانتنامه های بانکی بین دو کشور نیز به عنوان محورهای این همایش دو روزه در نظر گرفته شده بود.
افزایش روابط تجاری مستلزم همکاری های بیشتر بخش های دولتی و خصوصی است
در این نشست علی یزدانی معاون وزیر صنعت، معدن و تجارت ایران با اشاره به قابلیت‌های بالای همکاری های دو کشور، افزود: تحقق این مهم نیازمند برنامه ریزی و همکاری‌های بخش‌های دولتی و خصوصی طرفین و فراهم کردن زیرساخت ها است.
وی تاکید کرد: باید زمینه حضور شرکت‌های فنی و مهندسی ایرانی در عراق، همسان سازی رویه ها و فرآیندهای تجاری و مناسب سازی فضای کسب و کار، گسترش زیرساخت های مالی و بیمه ای، ضمانتنامه ها، تشکیل صندوق های مشترک، استفاده از ارزهای محلی و تجارت بدون پول و لزوم افزایش تجارت در زمینه های دارویی، غذایی و مصالح ساختمانی فراهم شود.
یزدانی با اشاره به نشست تیر ماه گذشته وزیر صنعت، معدن و تجارت ایران با سرپرست وزارت صنایع عراق و عقد یادداشت تفاهم همکاری در زمینه های مختلف بین دو کشور از جمله ایجاد خط ویژه اعتباری ایران در عراق برای تامین ماشین آلات، خطوط تولید، مواد اولیه و تجهیزات ایرانی برای این کشور، تصریح کرد: با امضای یادداشت تفاهم بین سازمان صنایع کوچک و شهرک های صنعتی و وزارت صنایع عراق، امکان گسترش همکاری های فیمابین بیشتر خواهد شد.
با رفع مشکلات بانکی، حمل و نقل و گمرکی تجارت دوجانبه ۲۰ میلیارد دلار خواهد شد
یحیی آل اسحاق رییس اتاق مشترک بازرگانی ایران و عراق نیز در سخنرانی خود در این نشست گفت: اگر مشکلات بانکی، حمل‌ونقل و گمرک برای تجارت میان دو کشور حل شود، تجارت ۲۰ میلیارد دلاری بین دو کشور شدنی است.
رییس اتاق مشترک بازرگانی ایران و عراق با تاکید بر اهمیت رشد توسعه روابط اقتصادی دو کشور، رابطه ایران و عراق را یک رابطه تاریخی و استراتژیک دانست که به حال و آینده مربوط است.
ظرفیت واردات خدمات فنی و مهندسی عراق ۵۰۰ میلیارد دلار است
سعید اوحدی دبیر ستاد توسعه اقتصادی ایران و عراق نیز این همایش را محلی برای بیان مشکلات بانکی و گمرکی فعالان اقتصادی دانست و اظهار کرد: وظایف دولت‌ها حمایت در جهت برداشتن موانع تجارت دوجانبه است. ظرفیت صدور خدمات فنی – مهندسی جمهوری اسلامی ایران سالانه ۲۵ میلیارد دلار است. وقتی ظرفیت خدمات فنی در عراق به خصوص در دوره پساداعش ۵۰۰ میلیارد دلار است، چرا باید صدور خدمات فنی – مهندسی از ایران به عراق حداکثر یک میلیارد دلار باشد؟!
وی از برگزاری نمایشگاه بین‌المللی عراق و نمایشگاه توانمندی‌های جمهوری اسلامی ایران در تاریخ هشتم آبان ماه خبر داد و گفت: جمهوری اسلامی ایران در نمایشگاه بین‌المللی عراق بزرگ‌ترین غرفه را خواهد داشت و ما شاهد حضور فعال شرکت‌های بزرگ و برندهای مطرح ایرانی خواهیم بود.
نهادینه نشدن روابط بانکی مهمترین مانع تجارت ایران و عراق است
در این همایش، محمد نهاوندیان معاون اقتصادی رئیس‌جمهور نیز مولفه‌های توسعه اقتصادی مشترک را برشمرد و موانع ارتقای همکاری‌های دو کشور را یادآور شد. به گفته محمد نهاوندیان، «ذخایر مشترک دو کشور»، «مکمل بودن اقتصاد دو کشور» و «فرهنگ مشترک»، سه مولفه‌ای است که می‌تواند به توسعه اقتصادی مشترک بینجامد. از سویی او مهمترین مانع روابط اقتصادی ایران و عراق را نهادینه نشدن روابط بانکی به تناسب روابط تجاری دانست. مانعی که مقامات عراقی حاضر در جلسه و متولیان بخش‌خصوصی ایران و عراق به آن اذعان کردند.
مشاور ارشد رئیس بانک مرکزی عراق و سفیر عراق در ایران که در این همایش حاضر بودند نیز عنوان کردند که بانک‌های مرکزی دو کشور باید زمینه تاسیس بانک مشترک ایران و عراق را فراهم کنند.
ولید حبیب الموسوی معاون وزیر تجارت عراق نیز ۵ محور اولویت‌دار عراق را برای سرمایه‌گذاری ایرانی‌ها اعلام کرد که بخش‌های صنایع، کشاورزی، سیلو، ساختمان‌سازی و ساخت مجتمع‌های مسکونی را شامل می شود.
ایران از ظرفیت بازار عراق به طور شایسته استفاده نمی کند
به گزارش مسیر اقتصاد کشور عراق در سال‌های اخیر همواره جزء مقاصد اصلی محصولات ایران بوده است. نزدیکی جغرافیایی و همچنین قرابت فرهنگی باعث شده است تولیدکنندگان ایرانی بتوانند وارد بازار این کشور شوند و محصولات خود را به فروش برسانند.
با اینحال آمار تجارت دو کشور نشان از آن دارد که ایران نتوانسته آنطور که شایسته است از ظرفیت بازار کشور عراق در جهت رونق تولید و اشتغال داخلی استفاده نماید.
میزان صادرات ایران به عراق در طول ۴ سال اخیر در حد ۶ میلیارد دلار ثابت مانده و برخلاف سال های قبل آن، رشد قابل توجهی ندارد. عدم افزایش صادرات ایران با وجود ظرفیت‌های بالای بازار عراق که به دلیل موقعیت جغرافیایی و فرهنگی بازاری مناسب برای فروش محصولات ایرانی به شمار می‌رود، نشان از ضرورت برنامه ریزی مناسب برای تثبیت و گسترش جایگاه محصولات ایرانی در عراق دارد.
انعقاد پیمان پولی و توافقنامه تجارت دوجانبه لازمه تقویت روابط تجاری ایران و عراق
در سال های گذشته دولت عراق در چندین نوبت تعرفه کالاهای وارداتی از ایران و دیگر کشورها را افزایش داده است. گرچه در اغلب این موارد پس از مدتی به دلیل گفت‌وگوهای انجام شده دولت این کشور این تصمیم را ملغی کرده و سطح تعرفه‌ها را دوباره کاهش داده است؛ اما رفتار نوسانی دولت عراق در زمینه تعرفه‌گذاری گمرکی یکی از دلایل اصلی عدم رونق صادرات برخی محصولات ایران به این کشور در سال های اخیر محسوب می شود.
درحال حاضر میزان تعرفه‌های وارداتی کشور عراق در مقایسه با گذشته افزایش یافته و بسیاری از صادرکنندگان ایرانی از عدم صرفه‌ی اقتصادی صادرات خود به عراق با وجود این تعرفه‌ها سخن به میان آورده‌اند. همچنین چنانچه ایران با عراق در قالب یک قرارداد تجاری دوجانبه، سطح تعرفه‌های محصولات صادراتی ایران به عراق را با توافق یکدیگر تعیین نکنند، بازهم در هر زمانی امکان افزایش تعرفه‌های عراق وجود دارد و این امر می‌تواند صادرات ایران به عراق را دچار نوسان سازد.
در چنین شرایطی لازم است ایران به منظور افزایش سطح تعاملات تجاری و همچنین اطمینان از پایدار ماندن این تعاملات در بلند مدت از ظرفیت های یک توافق تجاری دوجانبه با کشور عراق استفاده نماید. علاوه بر این لازم است با استفاده از ظرفیت پیمان های پولی دوجانبه برای حل معضل جدی نقل و انتقال پول بین دو کشور نیز اقداماتی صورت بگیرد.
اما چنانچه ایران در این امر تعلل ورزد، چنانکه در چهار سال گذشته این اتفاق افتاده است، کشورهای دیگر نظیر ترکیه از فرصت استفاده خواهند کرد و بازار عراق را تصرف خواهند کرد و درنتیجه سهم ایران از بازار عراق به مرور کاهش خواهد یافت.
