میثم فتحی محب کارشناس انرژی ضمن اشاره به چالش‌های تأمین محصولات پتروشیمیایی در گفت‌وگو با مسیر اقتصاد گفت: در حال حاضر، تأمین محصولات پتروشیمی، با دو مسئله مدل عرضه و عدم تولید یا کمبود تولید برخی محصولات در کشور روبه رو است.
زنجیره ارزش پروپیلن؛ با اهمیت و مغفول در ایران
وی افزود: میزان واردات محصولات پتروشیمی در سال ۱۴۰۲، بیش از ۲ میلیارد دلار بوده که بخش عمده‌ای از آن به زنجیره ارزش پروپیلن اختصاص دارد. عدم تولید کافی پروپیلن در کشور موجب شده است زنجیره ارزش این محصول پایه پتروشیمی توسعه پیدا نکند و نیاز داخلی از طریق واردات تأمین گردد.
کمبود تولید و محدودیت‌های وارداتی، منتج به رقابت شدید در بورس کالا می‌شود
این کارشناس انرژی ادامه داد: به دلیل کمبود تولید، رقابت شدیدی در بورس کالا شکل می‌گیرد. به عنوان نمونه، محصولی همچون پلی‌اتیلن ترفتالات با ۱۷۰ درصد رقابت در بورس کالا عرضه می‌شود. علت این موضوع را می‌توان در مسائلی همچون محدودیت وارداتی و کمبود تولید این محصول پتروشیمی در کشور دانست.
وی در ادامه تصریح کرد: تولید پلی‌اتیلن ترفتالات، نیازمند تأمین پایدار مونواتیلن گلایکول و ترفتالیک اسید خالص است. در حال حاضر، کشور ما یک صادرکننده مونواتیلن گلایکول بوده و صادرات آن به ۵۰۰ میلیون دلار در سال می‌رسد. ترفتالیک اسید خالص از پارازایلن تولید می‌شود و در حال حاضر ایران صادرکننده پارازایلن است، اما در صورت نیاز حتی می‌تواند این ماده را از طریق واردات از بازارهای خلیج فارس یا آسیای جنوب شرقی، به راحتی تأمین کند.
توسعه صنعت پتروشیمی نیازمند یک سیاست صنعتی مشخص است
این کارشناس انرژی با اشاره به وجود الگوهای متفاوت برای توسعه صنعت پتروشیمی تصریح کرد: بهتر است که صنعت پتروشیمی مبتنی بر یک سیاست صنعتی مشخص در کشور توسعه پیدا کند. در واقع، باید به صنعت پتروشیمی به عنوان یک چرخ‌دنده از چرخ بزرگ صنعت نگاه کرد و این صنعت را محرک صنایع کوچک و بزرگ داخلی دانست.
وی ادامه داد: در شرایطی که سیاست صنعتی مشخصی در کشور وجود ندارد، توسعه تهاجمی ضروری نیست. صنعت پتروشیمی، یک صنعت با هزینه سرمایه گذاری بسیار بالا است و در صورتی که به بازارهای صادراتی متکی باشد، به بازارهای ناملایم جهانی وابسته خواهد بود. به عنوان نمونه، پس از جنگ روسیه و اوکراین و نوسان بازار گاز طبیعی، قیمت متانول به‌شدت کاهش یافت. تا جایی که تولید متانول با ارزش کاسته همراه بود. این در حالی است که تولید و صادرات متانول در اواسط دهه ۹۰ بهترین و ارزآور ترین گزینه به جهت ایجاد ارزش افزوده بر گاز طبیعی بود.
تأمین پایدار خوراک و توسعه طرح‌های جدید؛ دو مسئله صنعت پتروشیمی
این کارشناس انرژی در ادامه گفت: در برنامه هفتم و هشتم صنعت پتروشیمی، به توسعه و تکمیل زنجیره ارزش توجه شده است. اما این طرح‌ها همچنان بر تولید اتیلن و متانول متمرکز هستند. بر اساس این برنامه قرار است که ظرفیت تولید پروپیلن نیز افزایش مطلوبی داشته باشد. اما نکته قابل توجه این است که عمده پروپیلن تولید شده به تولید پلی‌پروپیلن اختصاص یافته و همچنان تولید محصولات با ارزش این زنجیره مغفول خواهد ماند.
فتحی محب در پایان خاطر نشان کرد: همچنین، طرح‌های توسعه خوراک گازی با مسئله کمبود و حتی نبود خوراک مواجه خواهند شد. در حال حاضر، ظرفیت تولید متانول کشور حدود ۱۴ میلیون تن و آمونیاک حدود ۷ میلیون تن است. تأمین خوراک واحدهای موجود در شرایط ناترازی گاز با مسئله جدی روبهرو است و در صورت عدم اجرای پروژه‌های فشار افزایی پارس جنوبی، تأمین پایدار خوراک بسیار دشوار است.
انتهای پیام/ انرژی
