میثم فتحی محب کارشناس حوزه انرژی، ضمن اشاره به محدود بودن زنجیره ارزش متانول در کشور در گفتگو با مسیر اقتصاد گفت: محصولات پایین‌دستی متانول، نسبت به دیگر محصولات پایه پتروشیمی همچون اتیلن و پروپیلن بسیار محدودتر بوده و کاربرد کمتری دارند. در واقع اصلی‌ترین مصارف پایین‌دستی متانول، شامل فرمالدئید، استیک اسید و واحدهای MTO/MTP/MTG می‌شوند.
وزارت صمت متولی توسعه زنجیره ارزش فرمالدئید است
فتحی محب با اشاره به محدودیت در توسعه زنجیره ارزش استیک اسید و فرمالدئید در کشور تصریح کرد: به صورت کلی توسعه استیک اسید و فرمالدئید با محدودیت‌هایی روبه‌رو است و نمی‌توان همه متانول تولیدی را در این واحدها مصرف کرد. علاوه‌بر این، توسعه زنجیره ارزش فرمالدئید هم به عهده وزارت صمت و واحدهای تولیدکننده محصولات نهایی است.
این کارشناس انرژی افزود: توسعه واحدهای MTO/MTP/MTG که متانول زیادی هم مصرف می‌کنند در جهت منافع ملی نیست؛ چرا که نرخ بازگشت سرمایه بسیار کم و توجیه اقتصادی پایینی دارند. این واحدها مناسب اقتصاد چین بوده و برای کشوری که دارای منابع عظیم نفت و گاز مایع است، مناسب نیست.
وی گفت: نمی‌توان برای مصرف داخلی همه متانول مازاد کشور، برنامه‌ریزی کرد؛ با توسعه واحدهای استیک اسید و فرمالدئید در حالت ایده‌آل نهایتا ۴ میلیون تن متانول مصرف خواهد شد و با میزان تولید فعلی متانول همچنان بیش از ۵ میلیون تن متانول مازاد در کشور وجود خواهد داشت.
میزان مصرف گاز در پتروشیمی‌های متانولی تأثیری بر صادرات گاز طبیعی ندارد
این کارشناس انرژی با اشاره به حجم کم مصرف گاز طبیعی در واحدهای متانولی افزود: لازم به ذکر است که کاهش تولید متانول، میزان صادرات گاز را افزایش نمی‌دهد و موجب کاهش مصرف سوخت مایع و جلوگیری از عدم‌النفع سوزاندن این سوخت‌ها نمی‌شود؛ چرا که حجم مصرف گاز واحدهای متانولی، حدود ۳ درصد از گاز کشور است و عمده صادرات گاز ایران در فصول گرم انجام می‌شود. در واقع، مصرف متانولی‌ها در مقایسه با میزان تولید گاز در این فصول آن قدر کم هست که تأثیری بر صادرات نداشته باشد.
وی در ادامه بیان کرد: در فصول سرد سال هم کشور با وضعیت ناترازی گاز طبیعی روبه‌رو است؛ هم گاز متانولی‌ها و هم گاز نیروگاه‌ها قطع می‌شود. در واقع اصلا گازی وجود ندارد که بتوان از پتروشیمی گرفت و به نیروگاه تخصیص داد تا این واحدها سوخت مایع را نسوزانند. در واقع تولید متانول ارزش کاسته ایجاد نمی‌کند و مصرف آن به حدی نیست که مانعی برای صادرات باشد.
توسعه محصولات پایین‌دستی متانول در اولویت توسعه زنجیره ارزش صنعت پتروشیمی نیست
فتحی محب ضمن اشاره به کیفیت بالای ارز حاصل از صادرات متانول برای ثبات در بازار ارز تصریح کرد: در نتیجه می‌توان گفت صادرات بخش مازاد متانول که در زنجیره ارزش مصرف نمی‌شود، نه تنها مشکلی برای کشور ایجاد نمی‌کند، بلکه بر خلاف صادرات گاز، درآمد با ثباتی دارد و ارز حاصل از صادرات متانول با کیفیت بالایی به کشور باز می‌گردد. بازار جهانی متانول هم یک بازار با ثبات پیش‌بینی می‌شود و اگر اتفاقی همچون جنگ روسیه و اوکراین رخ ندهد، قیمت متانول در سال‌های آتی با ثبات خواهد بود.
این کارشناس انرژی افزود: علاوه بر این، توسعه محصولات پایین دستی متانول در اولویت توسعه زنجیره ارزش صنعت پتروشیمی نیست؛ چرا که کشور ما با منابع مالی محدودی روبه‌رو است و این منابع باید صرف توسعه بخشی از زنجیره ارزش شوند که ارزش افزوده بیشتری داشته و بتوانند از واردات محصولات نهایی جلوگیری کنند؛ به عنوان نمونه، واردات محصولات پایین‌دستی پروپیلن که در شرایط تحریم بسیار کمتر از نیاز داخلی است، به حدود ۱.۲ میلیارد دلار رسیده است و توسعه این زنجیره نسبت به توسعه زنجیره ارزش متانول اولویت بیشتری دارد.
وی در پایان گفت: در نتیجه، برای حل مسئله مازاد متانول، در ابتدا باید واحدهای متانولی که پیشرفت فیزیکی پایینی دارند و واحدهایی که به صورت GTP/GTO طراحی شده‌اند لغو مجوز شوند. در ادامه نیز به جای توسعه تهاجمی پایین‌دست متانول، تنها بخش موثر زنجیره ارزش متانول یعنی استیک اسید و فرمالدئید توسعه پیدا کند. همچنین شرایط برای ذخیره سازی و فروش به صورت ترم CFR فراهم شود تا وضعیت صادرات این محصول بهبود پیدا کند.
انتهای پیام/ انرژی
