مسیر اقتصاد/ سهم اصلی از هزینه تمام شده محصولات تولیدی در صنایع شیمیایی و پلیمری بخش پایین‌دستی پتروشیمی را هزینه خرید مواد اولیه تشکیل می‌دهد؛ بنابراین تأمین مواد اولیه به صورت آسان و با ثبات، مسئله اصلی این حوزه صنعتی مهم در کشور است. به جهت سهولت تأمین مواد اولیه، عرضه اعتباری محصولات پتروشیمی در دستور کار شرکت ملی صنایع پتروشمی قرار گرفته است.
۶۳ درصد صنایع پایین‌دستی درگیر مسئله سرمایه در گردش برای تهیه مواد اولیه هستند
شرکت‌های تولیدکننده محصولات نهایی، می‌توانند مواد اولیه مورد نیاز خود را از طریق بورس‌کالا و از شرکت‌های پتروشیمی تهیه کنند. در حال حاضر تسویه معاملات در بورس‌کالا به صورت نقدی و سلف صورت می‌گیرد.
بر اساس آمار بانک مرکزی ۶۳ درصد صنایع پایین‌دستی درگیر مسئله سرمایه در گردش برای تهیه مواد اولیه هستند. [۱] با توجه به اینکه بسیاری از شرکت‌های تولیدی حوزه صنایع شیمیایی، نقدینگی کافی برای خرید نقدی مواد اولیه را ندارند، نمی‌توانند از طریق بورس‌کالا مواد اولیه مورد نیاز خود را تأمین کنند و به ناچار برای خرید اعتباری یا مدت‌دار مواد اولیه، به تامین کنندگان مواد اولیه در خارج از بورس‌کالا مراجعه می‌کنند. این مسئله موجب شده است که تجارتی به موازات بورس‌کالا برای محصولات پتروشیمی با نرخ سودهای بالا و غیر شفاف در بازار ایجاد شود.
عرضه اعتباری محصولات پتروشیمی، راهکاری برای تأمین مواد اولیه صنایع پایین‌دستی
به‌دلیل رقابت سنگین در بورس‌کالا، قیمت مواد اولیه بیش از قیمت‌های جهانی و صادراتی است. به صورت میانگین تقاضای داخلی محصولات پتروشیمی، حدود ۱.۵ برابر میزان عرضه این محصولات در بورس‌کالا است و همین مسئله موجب ایجاد رقابت سنگین در بورس‌کالا می‌شود.
عرضه محصولات با قیمتی به مراتب بیشتر از بازارهای جهانی، در کنار فروش مواد اولیه در بازارهای غیر شفاف و پرداخت هزینه اضافی بابت سودهای بالای توزیع‌کنندگان مواد اولیه، موجب افزایش غیر معقول هزینه تولید و در نتیجه افزایش قیمت محصولات نهایی و مصرفی در بازار می‌شود.
همچنین تأمین تسهیلات بانکی برای تولیدکنندگان محصولات نهایی، دشوار است و سود بازپرداخت بالایی دارد. از این‌رو عرضه اعتباری محصولات پتروشیمی در بورس کالا، در دستور کار شرکت ملی صنایع پتروشیمی قرار گرفته است.
برای خرید اعتباری افراد حقیقی و حقوقی نیازمند تأیید و تضمین بانک هستند؛ خرید کالا توسط یک شرکت از بورس‌کالا یعنی آن شرکت در سامانه بهین‌یاب[۲] سهمیه دارد و طبق قواعد بورس خرید می‌کند. سهمیه تعیین شده در سامانه بهین‌یاب توسط کارشناسان وزارت صمت تعیین می‌شود.[۳]
سامانه بهین‌یاب، اعتبار اسنادی و تأیید واحد پتروشیمی، سه شرط خرید اعتباری
افزون بر سامانه بهین‌یاب، درخواست خرید اعتباری از دو مرحله دیگر هم عبور می‌کند. بدین ترتیب که بانک باید برای شرکت، اعتبار اسنادی[۴] باز و تضمین کند؛ اعتبار اسنادی به این معنا است که متقاضی یا خریدار، از بانک تقاضای گشایش اعتبار نموده و وجه کالا را به بانک می پردازد و مدارک لازم را نیز تحویل می دهد تا پس از انجام معامله و تحویل کالا توسط فروشنده، بانک اقدام به پرداخت این مبالغ به فروشنده نماید. [۵]
در نهایت کارشناسان صورت‌های مالی صنایع پایین‌دست و تکمیلی را بررسی می‌کنند تا تایید شود؛ همچنین پتروشیمی‌ها نیز در خصوص خریداران تصمیم‌گیری می‌کنند تا فقط به تولیدکنندگان واقعی محصول را به صورت اعتباری بفروشند.[۶]
در خرید اعتباری، شرکت‌های پتروشیمی بر اساس اعتبار اسنادی و ضمانت‌نامه‌های بانکی مدت زمان اعتبار و درصد نرخ ماهیانه که معمولا ۲ درصد است را اعلام می‌کنند، خریدارانی که تمایل و شرایط این کار را داشته باشند می‌توانند از این تسهیلات استفاده کنند. چنانچه تولیدکننده برای خرید اعتباری مواد اولیه با شرکت‌های عرضه کننده محصولات پتروشیمی به توافق برسد، تسویه در خارج از بورس انجام می گردد.
آیا عرضه اعتباری محصولات پتروشیمی موثر بوده است؟
نکته قابل تأملی که در عرضه اعتباری محصولات پتروشیمی وجود دارد، این است که شرکت تولیدکننده محصولات پتروشیمی، هیچ دلیلی برای عرضه اعتباری محصولات خود ندارد. چرا که متقاضی محصولات پتروشیمی، مخصوصا محصولات پلیمری بسیار زیاد است. اگر پتروشیمی به میزان سهمیه تعیین شده محصول خود را در بورس‌کالا عرضه کند، می‌تواند به صورت نقدی با رقابت بسیار زیاد فروش داشته باشد. به همین دلیل علاقه‌ای به عرضه اعتباری ندارد.
شرکت ملی صنایع پتروشیمی نیز بر اساس قوانین شورای رقابت، نمی‌تواند به صورت دستوری واحدهای پتروشیمی را موظف به عرضه اعتباری در بورس‌کالا کند. در نتیجه، از واحدهای پتروشیمی، درخواست می‌کند که حداقل ۲۵ درصد از محصولات خود را به صورت اعتباری عرضه کند.
واحدهایی که ۲۵ درصد از محصولات خود را به صورت اعتباری عرضه می‌کنند، شرایط پیچیده‌ای را تعیین کرده‌اند. این شرکت‌ها یا مدت زمان بازپرداخت اعتبار اسنادی را کمتر از سه ماه تعیین می‌کنند، یا اینکه حداقل میزان خرید اعتباری را به صورتی تعیین می‌کنند که از ظرفیت تعیین شده واحدهای پایین دستی در سامانه بهین‌یاب بیشتر است. از طرف دیگر، برخی محصولات مانند پلی پروپیلن، یا عرضه اعتباری ندارد یا به صورت خرید اعتباری با مهلت بازپرداخت کمتر از دو ماه و با سود ماهیانه ۲.۴ درصدی عرضه می‌شوند.
علاوه بر این مسائل، عرضه اعتباری محدود است. یعنی حداکثر یکبار در هفته انجام می‌شود. هر شرکتی که بخواهد خرید اعتباری داشته باشد، باید از پانزده روز قبل، فرآیند افتتاح اعتبار اسنادی را آغاز کند. همچنین باید حداقل ده روز قبل از مهلت سه ماهه، اقدام به تسویه حساب کند و در واقع مدت زمان محدودی برای بازپرداخت اعتباری دارد. این در حالی است که شخص می‌تواند از بازار آزاد، با قیمت‌های کمی بالاتر، به صورت بلند مدت‌تر نسبت به خرید اعتباری اقدام کند و نیازی به ایجاد اعتبار اسنادی بانکی نیز نداشته باشد.
پی‌نوشت:
[۱] خبرگزاری ایمنا؛ کد خبری: ۶۸۸۵۷۵
[۲] سامانه بهین یاب behinyab.ir، از سوی وزارت صنعت، معدن و تجارت، برای ارائه خدمات و امکاناتی چون ثبت نام جواز تاسیس، صدور پروانه بهره برداری، درخواست تسهیلات و استعلام درخواست های ثبت شده، راه اندازی گردیده است.
[۳] خبرگزاری ایمنا؛ کد خبری: ۶۸۸۵۷۵
[۴] Letter of Credit:LC
[۵] خبرگزاری شانا؛ کد خبری: ۱۵۱۷۷۸
[۶]خبرگزاری ایرنا؛ کد خبری۸۵۲۳۳۷۵۱
انتهای پیام/ انرژی
