به گزارش مسیر اقتصاد در مقاله‌ای که در مجله «سیاست خاورمیانه» منتشر شده است به بررسی تحریم‌های اعمال شده غرب علیه ایران به‌ویژه در دهه اخیر و تاثیر آن بر روابط تجاری ایران با سایر کشورها، به ویژه کشورهای همسایه پرداخته شده است. مطالعات نشان می‌دهند که ایران بین سال‌های ۲۰۰۵ تا ۲۰۱۵ به منظور کاهش اثرات مخرب تحریم‌های اقتصادی تلاش کرد جهت تجارت خود را از کشورهایی که تحریم‌ها را اعمال کرده‌اند، مانند اتحادیه اروپا به مقاصد دیگری مانند آسیا تغییر دهد. از سوی دیگر، تحریم‌ها بر تجارت دوجانبه بین ایران و بسیاری از کشورهای آسیایی هم برای صادرات و هم برای واردات اثرگذار بوده است.
در میان همسایگان، امارات شریک تجاری اصلی ایران محسوب می‌شود. در ابتدای سال ۲۰۱۸، عراق دومین بازار بزرگ صادراتی ایران بود، هرچند از نظر واردات با رتبه ۴۵ اهمیت کمتری داشت. امارات به عنوان سومین بازار بزرگ صادرات غیرنفتی ایران و دومین شریک بزرگ وارداتی طبقه بندی می‌شود. از سوی دیگر، قطر در بازار صادراتی در رتبه نوزدهم و در سهم بازار واردات رتبه ۷۰ را به خود اختصاص داده است، که اهمیت کمتری نسبت به امارات دارد. عمان دهمین بازار بزرگ صادراتی است و از سهم بازار واردات در جایگاه چهاردهم قرار دارد. ترکیه هفتمین بازار بزرگ صادرات و رتبه شصتم واردات را دارد. سوریه نیز به‌عنوان بازار صادراتی جایگاه بیست و سوم و از نظر سهم بازار واردات در رتبه ۸۷ قرار دارد.
کاهش سهم امارت و مطرح شدن ترکیه
موقعیت جغرافیایی و موقعیت استراتژیک امارات و همچنین زیرساخت‌های حمل و نقل و انگیزه‌های سرمایه‌گذاری برای برخی صنایع، آن را به یک خوشه تجاری در منطقه تبدیل کرده است. ایران نیز از آن به‌عنوان دروازه تجارت به سمت جهان استفاده می‌کند. بیشتر کالاهای وارداتی ایران ابتدا به امارت می‌رود و سپس مجدداً به ایران صادر می‌شود. به همین ترتیب، بیشتر کالاهای صادراتی ایران ابتدا به امارات فرستاده و پس از آن مجدداً به مقصد نهایی صادر می‌شود.
با تنگتر شدن حلقه محاصره تحریم‌ها و همراهی امارات با آن، ترکیه به عنوان یکی از رایج ترین مقاصد برای بازرگانان ایرانی مطرح شده است. این موضوع تجارت ایران با ترکیه را به میزان قابل توجهی افزایش داده است. ترکیه حتی در دوران تحریم‌های آمریکا یک شریک تجاری مهم برای ایران بود. اهمیت این کشور برای ایران زمانی آشکار شد که از پایبندی مجدد به تحریم های آمریکا که در سال ۲۰۱۸ اعمال شد، خودداری کرد. در حالی که اکثر کشورهای غربی از تحریم های ایالات متحده تبعیت کردند، ترکیه از این امر سرباز زد.
قطر، مقصد جدید توسعه تجاری ایران
قبل از محاصره قطر در ژوئن ۲۰۱۷ توسط عربستان، حدود ۸۰ درصد از مواد غذایی قطر از سایر کشورهای حوزه خلیج فارس وارد می‌شد. این محاصره فرصت بزرگی را برای ایران فراهم کرد تا به قطر نزدیک‌تر شود و روابط رو به افول خود با امارات را جبران کند. این موقعیت برای قطر هم سودآور بود زیرا این روابط جدید نیازهای غذایی آن را برآورده می‌کرد. بنابراین، تحولات جدید در تجارت بین ایران و قطر در دوره محاصره، بیشتر در زمینه تولیدات مواد خوراکی و مصالح ساختمانی بود. هر چند محاصره قطر و تحریم‌های ایران، دو طرف را از نظر اقتصادی به سمت یکدیگر سوق داد اما همچنان موانعی بر سر راه دو کشور برای توسعه روابط وجود داشت. به همین دلیل، حمل و نقل و بانکداری از جمله حوزه‌هایی بود که باید توسعه می‌یافت.
صنعت حمل و نقل ایران بیشتر خطوط کشتیرانی خود را به جای امارات به سمت قطر تغییر داد. به عنوان مثال، خط کشتیرانی «تورنگ دریا»، یکی از بزرگ‌ترین و مشهورترین شرکت‌های کشتیرانی ایران، تجارت و سرمایه‌گذاری خود را در قطر تقویت کرد. پس از آن بود که بسیاری از دیگر شرکت‌ها مانند «والفجر»، «کشتیرانی دریایی راه ابریشم» و «کشتیرانی پاسارگاد» نیز شروع به ارائه خدمات در قطر کردند علاوه بر این، بهبود روابط بانکی و مالی برای کمک به مبادلات بین دو کشور از جمله اقداماتی بود که برای تقویت تجارت انجام شد. بانک صادرات ایران نیز برای بهبود عملیات و معاملات شعب خود در قطر تلاش کرد تا مشکلات مالی و معاملاتی پیش روی صادرکنندگان ایرانی را حل کند. بر اساس آمار منتشر شده از سوی گمرک ایران، در نتیجه این تحولات، صادرات ایران به قطر در بازه زمانی پنج ماهه آغاز شده از ۲۱ مارس ۲۰۱۸ نسبت به مدت مشابه سال قبل ۸۱ درصد افزایش یافته است.
منبع: کتابخانه آنلاین وایلی
انتهای پیام/ اقتصاد بین‌الملل
بچه های اقتصاد مقاومتی و مسیر اقتصاد حتی اگر یک روند را اصلاح کنید یا حتی اگر یک مشکل از مشکلات کشور را حل کنید همون عالی ناامید نشید سعی کنید و ادامه بدید