مسیر اقتصاد/ به هرگونه اطلاعاتی که بتوان در جهت فرایند انطباق[۱] اظهارنامه‌های مالیاتی و صحت سنجی آنان به کار گرفت، اطلاعات شخص ثالث مالیاتی و یا گزارش های شخص ثالث می‌گویند. گزارش های شخص ثالث عموما به دو دسته گزارش های سازمانی مانند ثبت احوال، بانک، پست، بیمه خدمات درمانی، بیمه‌های تامین اجتماعی، بورس، خرید و فروش ملک و گزارش های همگانی مانند سوت زنی، قرارداد با مخبرین، تبادل اطلاعات با کشورهای دیگر، تقسیم می‌شود. راهبردی که به کمک گزارش های اشخاص ثالث رسمی و غیر رسمی برای حسابرسی پرونده‌های مالیاتی استفاده می‌کند، راهبرد اطلاعات اشخاص ثالث و یا گزارش های اشخاص ثالث نام دارد.
واسنجی موتورهای ریسک به وسیله اطلاعات اشخاص ثالث
موتورهای ریسک از الگوریتم‌ها و معیارهایی برای سنجش احتمال فرار مالیاتی یا هر پدیده مشخص دیگر استفاده می‌کنند. واسنجی موتورهای ریسک یا به عبارت مصطلح کالیبراسیون، به منظور بروزرسانی موتورهای ریسک با جدیدترین الگوریتم‌های فرار مالیاتی، قوانین، مشوق ها یا معافیت ها و افزایش سرعت بررسی اطلاعات انجام می‌شود. رایانه‌های مالی و موتورهای ریسک با استفاده از یادگیری ماشین و هوش مصنوعی باید به سمت هوشمند شدن (رفتار انسانی) نسبت به شرایط محیطی و عملیاتی هدایت شوند.
در مقاله‌ای[۲] متعلق به مجله بانکداری و مسائل مالی، توصیه‌هایی برای استفاده از هوش مصنوعی در بازار‌های مالی ارائه شده است که به صراحت از عواملی چون تغییر متغیرهای بازار، تغییر انتظارات عناصر فعال در بازار از هوش مصنوعی و دگرگونی در محیط مشاهده شده توسط هوش مصنوعی به عنوان چالش‌های استفاده از این سیستم‌ها بیان شده است. بنابراین هر چند موتورهای ریسک در بررسی حجم عظیم اطلاعات و دسته‌بندی آنها کمک مناسبی می‌کنند، ولی هسته اصلی این موتورها که همان معیارها و الگوریتم‌ها هستند، باید به کمک گزارش های اشخاص ثالث به‌روز و تقویت شوند.
گزارش سازمان همکاری و توسعه اقتصادی درباره اطلاعات شخص ثالث
کمیته مالیات سازمان همکاری و توسعه اقتصادی، در مارس ۲۰۰۶ با بررسی و مطالعه کشورهای شمال اروپا (سوئد، فنلاند، نروژ، دانمارک، استونی، ایسلند) درباره اظهارنامه‌های از پیش نوشته شده با استفاده از گزارش های شخص ثالث گزارشی تهیه کرده است.
طبق این گزارش، اظهارنامه‌های شخص ثالث در اروپا برای ایجاد سهولت در امور مودیان، بهبود فرایند انطباق اظهارنامه‌های مالیاتی و افزایش درآمدهای مالیاتی برای مودیان تهیه و ارسال می‌شود. اولین سابقه استفاده از اظهارنامه‌های از پیش پر شده مربوط به دانمارک در سال ۱۹۸۸ است. سپس سوئد در سال ۱۹۹۴ شروع به ارسال این نوع از اظهارنامه کرد و باقی مناطق شمال اروپا تا سال ۲۰۰۰ شروع به ارسال اظهارنامه از پیش نوشته شده با استفاده از اطلاعات شخص ثالث کردند.
گزارش های شخص ثالث به دو دسته کلی تقسیم می‌شوند. اطلاعات درآمدی افراد که در طول سال‌های مالیاتی از منابع مختلف کسب شده است و اطلاعات هزینه‌ای که شامل مخارج و هزینه‌های مودیان در طول سال مالیاتی است. حقوق و دستمزد، مزایای جانبی کارکنان، بهره و سود سهام، حقوق بازنشستگی، پرداخت‌های بیمه، خرید و فروش دارایی‌های سرمایه‌ای و موارد مربوط به کسر از درآمد نیز دربردارنده، بهره وام مسکن، بیمه بیکاری، طرح‌های پس انداز بازنشستگی، هزینه‌های مراقبت از کودک و بیمه‌های درمانی است.
عمده مزایای حاصل شده در این طرح طبق این گزارش شامل موارد زیر است:
- کاهش زمان رسیدگی به پرونده‌های مالیاتی و افزایش سرعت اداری فرایند انطباق اظهارنامه‌های مالیاتی
- صرفه جویی در وقت و هزینه مودیان مالیاتی و همچنین احترام به بدنه مالیاتی که نتیجه حاصله آن تمکین بیشتر مودیان مالیاتی است
- جلوگیری از خطاهای ناخواسته مودیان و ایجاد نوعی پیشگیری از فرار مالیاتی در مودیان مالیاتی
- شناسایی حجم بسیار بالای درآمد از دست رفته و مودیانی که تاکنون اظهارنامه مالیاتی ارائه نمی‌کردند
پیشگیری از جرم، شاخصه کلیدی راهبرد اطلاعات اشخاص ثالث
یکی از مزایای استفاده از گزارش های شخص ثالث، کاربرد آن قبل و بعد از حسابرسی است. در واقع این اطلاعات هم در زمینه شناسایی مودیان ریسک بالا و هم در زمینه حسابرسی اطلاعات اظهاری آنها موثر است. به همین جهت ریسک تخلف و عدم تمکین در چنین مواردی افزایش چشمگیری خواهد داشت و همین امر موجب پیشگیری از فرار مالیاتی خواهد شد. مودیان با آگاهی از وجود احتمال گزارش‌دهی اشخاص ثالث، انگیزه کمتری برای تخلف و فرار مالیاتی خواهند داشت.
استفاده از گزارش های شخص ثالث نیازی به دگرگون سازی قوانین مالیاتی، زیرساختی و فرایند‌های پیچیده فنی ندارد و در شرایط تغییر و تحول‌های گسترده اقتصادی مانند نوسان قیمت ارز، تورم، تحریم و… انعطاف بسیار بیشتری نسبت به سیستم‌های هوشمند دارد. به این معنا که تغییرات در این روش بسیار ساده بوده و زیرساخت اطلاعاتی با کمترین هزینه و بالاترین تطابق با هدف قابل اجرا است.
پینوشت:
[۱] صحت سنجی اطلاعات ابرازی مودی با تقاطع گیری از اطلاعات مالی، هویتی، سرمایه‌ای و …
[۲] Artificial intelligence and systemic risk
انتهای پیام/ مالیات
