به گزارش مسیر اقتصاد شرکت پالایش گاز شهید هاشمی نژاد یا به عبارت دیگر پالایشگاه گاز خانگیران در شمال شرق کشور واقع شده و گاز ۶ استان کشور را تامین می کند و به همین دلیل از اهمیت بسزایی در این منطقه برخوردار است. با توجه به عمر زیاد پالایشگاه نیاز به تجهیزات، قطعات و مواد شیمیایی یکی از مشکلات مهم در این پالایشگاه بوده است که خوشبختانه با تمهیداتی نظیر تشکیل کمیته خودکفایی و همکاری با شرکتهای داخلی این مشکلات تا حدود زیادی حل شده است.
اما مشکلی که تاکنون وجود دارد ضعف اقتصادی منطقه و تکیه مردم به این شرکت به عنوان تنها منبع کار و شغل است که با توجه به محدود بودن ظرفیت پالایشگاه و سیاست های وزارت نفت در خصوصی سازی این امکان وجود ندارد. با شروع سال ۹۵ و فرمایشات مقام معظم رهبری و تاکید ایشان در خصوص اجرای سیاست های اقتصاد مقاومتی توسط کلیه ارگان ها و سازمان ها، سیاست مدیران پالایشگاه به سمت توانمندسازی شهرستان سرخس در جهت سیاست های اقتصاد مقاومتی معطوف گردید. در ادامه به نحوه انجام این کار و اقداماتی که تاکنون انجام شده پرداخته خواهد شد.
مقدمه
با شروع سال ۹۵ و تاکید رهبر معظم انقلاب مبنی بر پیگیری سیاست های اقتصاد مقاومتی، کمیته راهبری اقتصاد مقاومتی در این شرکت تشکیل گردید. در این کمیته و بر اساس سیاستهای ۲۴ گانه ابلاغی از طرف رهبر معظم انقلاب ۶ کارگروه تشکیل و هر کارگروه بندهای مرتبط با خود را از این ابلاغیه پیگیری می کرد. این کارگروه ها و بندهای ابلاغیه ای که هر کدام از آنها پیگیری می کردند عبارت بودند از:
لازم به توضیح است که هر کدام از این کارگروه ها وظیفه دارند هر دو هفته یک بار تشکیل جلسه داده و اقداماتی را برای تبیین و پیشبرد اهداف کارگروه خود تعریف و اجرایی نمایند. ضمناً کمیته راهبری که از روسای هر کارگروه و به ریاست مدیر عامل پالایشگاه تشکیل شده ماهی یکبار تشکیل جلسه داده و در این جلسه اقدامات هر کدام از کارگروهها تشریح و موانع موجود در هر قسمت مورد بحث و بررسی و ارزیابی قرار می گیرند.
البته لازم به ذکر است قبل از تشکیل این کارگروه ها، با توجه به مشکلات موجود در پالایشگاه که اغلب آنها به دلیل تحریم ها، کمبود قطعات و تجهیزات، مواد شیمیایی و کاتالیست ها بود، اقدامات زیادی انجام شده بود که نمونه هایی از آن عبارتند از:
۱- تشکیل کمیته خودکفایی در سال ۱۳۸۶: نتیجه تشکیل این کمیته بطور خلاصه عبارتست از:
۲- خودکفایی در قطعات مکانیکی تا ۹۵%
۳- خودکفایی در قطعات ابزار دقیق بیش از ۷۰%
۴- خرید بیش از ۶۰% مواد شیمیایی از داخل کشور
۵- ساخت واحد ذخیره سازی گاز شوریجه:
۶- کاهش وابستگی به گاز ترکمنستان مخصوصاً در فصل زمستان
۷- تولید محصولات با ارزش افزوده بالاتر: آسفالت گوگردی، کود بنتونیتی گوگرد دار، گوگرد دانه بندی شده از محصول گوگرد،گازوییل، نفتا، حلال و نفت سفید از مایعات همراه گاز
۸- استفاده بهتر از منابع موجود:ساخت واحد HTDS (واحد تصفیه آب با سختی بالا) که باعث کاهش دور ریز آب تا حدود ۷۰۰ متر مکعب در روز می گردد. ساخت واحد تصفیه MDEA (متیل دی اتانول آمین) که باعث کاهش مصرف این ماده شیمیایی در فرآیند تصفیه گاز می گردد.
۹- کاهش گاز ارسالی به فلر پالایشگاه جهت سوزاندن و استفاده مجدد از آنها در چرخه تولید گاز طبیعی که در خرداد ماه سال جاری افتتاح شد.
۱۰- استفاده مجدد از گاز مخازن با فشار پایین:در حالت معمولی بعلت افت فشار این مخازن نمی توان از آنها گاز استخراج و به خط لوله ای که گاز ۶ استان را تامین می کند تزریق نمود. اما اکنون از همین گاز با فشار پایین جهت مصارف داخلی پالایشگاه نظیر سوخت کوره ها، بویلرها، توربین ها و موارد دیگر استفاده می شود.
مواردی که در بالا ذکر شدند موارد عمده ای است که تا قبل از سال ۱۳۹۵ در این پالایشگاه انجام گردیده بود که البته در راستای سیاست های اقتصاد مقاومتی نیز می باشند.
اما با تشکیل کارگروه های ۶ گانه فوق در این پالایشگاه، و تعهد بیش از پیش مدیران و کارکنان به ادامه این راه، اقدامات جدیدی در این راستا آغاز گردید. در بخش بعد اقدامات انجام شده در کارگروه ۶ که کارگروه “توانمند سازی نیروی کار، خودکفایی و افزایش تولید داخلی کالاهای اساسی” می باشد مورد بررسی قرار خواهد گرفت.
یک اقدام اساسی: تقویت بنیان های اقتصادی در منطقه شهرستان سرخس
از سال ۱۳۸۶ تاکنون اقدامات زیادی در زمینه خودکفایی و کاهش وابستگی به کالاهای مورد نیاز پالایشگاه انجام شده بود که به نمونه هایی از آنها در مقدمه اشاره گردید. اما در شروع بکار این کارگروه در سال جاری، یکی از سوالات مهمی که مطرح شد این بود که آیا مردم حضور این شرکت را در منطقه و در زندگی خود احساس می کنند یا خیر؟ آیا اگر این شرکت روزی بسته شود مردم ناراحت و نگران خواهند شد و آیا آنرا بعنوان بخشی از زندگی خود که بدون آن زندگی برایشان خیلی مشکل خواهد شد قبول کرده اند یا خیر؟ و صرفنظر از حضور افراد محلی منطقه که در این پالایشگاه کار می کنند این شرکت تا چه اندازه باعث افزایش توان اقتصادی مردم منطقه اعم از کشاورز، دامدار، صنعتگر و … شده است؟ آیا این شرکت باعث بهتر شدن وضعیت زندگی آنها شده یا خیر؟ یا وجود آن باعث گران تر شدن اجناس، کرایه خانه ها و … گردیده است. چیزی که تاکنون مشهود بود صرفاً علاقه به کار جوانان در پالایشگاه بود و از این شرکت انتظار دیگری بجز تامین کار برای خود نداشتند.
اما مسئله ای که در این کارگروه مطرح شد این بود که با توجه به سیاستهای وزارت نفت در خصوصی سازی شرکتهای نفتی، امکان جذب بیشتر نیرو در این پالایشگاه وجود نداشت و باید اقدام دیگری انجام می گرفت.
یکی از سیاستهایی که اخیراً از طرف وزارت نفت در شرکت های زیر مجموعه خود پیگیری می شود، برون سپاری خدمات است. به این معنی که بتدریج خدمات مورد نیاز شرکتهای نفتی اعم از گاز، نفت و پتروشیمی به شرکت های بیرونی واگذار گردد. بعنوان مثال در یک پالایشگاه گاز، کلیه اقداماتی که برای تصفیه و شیرین سازی گاز مورد نیاز است به یک شرکت خصوصی واگذار شده و فقط گاز ترش (یا تصفیه نشده) به آن شرکت تحویل داده شده و گاز تصفیه شده یا شیرین از آن شرکت تحویل گرفته شود.
لذا در راستای برون سپاری و در جهت تقویت اقتصاد منطقه این شرکت مصمم گردید بجای تکیه بر شرکت هایی خارج از منطقه، راهبرد تقویت زیرساختهای منطقه را در پیش بگیرد و بجای تکیه بر شرکتهایی که در مشهد یا تهران هستند، توان منطقه را به شکلی افزایش دهد که خود بتوانند نیازهای پالایشگاه را تامین نماید.
لازم به توضیح است که قبلاً این شرکت تمام مایحتاج خود را از مشهد تامین می کرد، حتی شیرینی و میوه ای که در جلسات مورد نیاز بود از مشهد تامین می گردید. لذا یکی از اولین تصمیماتی که در این کارگروه گرفته شد تامین مایحتاج و خدمات اولیه پالایشگاه تا حد امکان از شهرستان سرخس بود تا بدین طریق توان اقتصادی مردم منطقه تقویت، و بجای تکیه بر پالایشگاه بعنوان تنها محل کار، خود مردم منطقه کارآفرین باشند.
ضمناً در این راه از سیستم پیشنهادات که در این شرکت بسیار فعال می باشد نیز استفاده و بذر پیشنهادی تحت عنوان ارایه پیشنهاد در زمینه تقویت و اجرای اقتصاد مقاومتی مطرح گردید که بیش از ۱۰۰ پیشنهاد توسط کارکنان به دبیرخانه سیستم پیشنهادات ارایه گردید. ضمناً راهبردی هم که توسط مدیران پالایشگاه در جهت تقویت اقتصاد منطقه در پیش گرفته شد این بود که برای این شرکت، شهرستان سرخس حکم کشور ایران را دارد و ما باید کلیه کالاها و خدمات خود را از آنجا تهیه کنیم و البته با قیمت و کیفیت مناسب، و مردم باید حضور پالایشگاه را در اقتصاد منطقه و در زندگی خود احساس کنند.
لذا در جلساتی که با بازاریان شهرستان برگزار گردید نیازهای پالایشگاه تشریح و مقرر شد در صورتیکه که بازاریان بتوانند کالاهای با کیفیت تهیه نماین،د این شرکت مایحتاج خود اعم میوه، گوشت و مواد پروتینی، شیرینی ، تجهیزات و . . . را از طریق فروشنده های شهرستان سرخس تامین خواهد کرد. هم اکنون اقدامات زیر در راستای سیاست ها و راهبرد های فوق و تقویت اقتصاد منطقه توسط این پالایشگاه شروع و در حال پیگیری می باشد:
۱- خرید کالاها و مواد غذایی: همانطور که قبلاً ذکر شده مذاکره با فروشندگان شهرستان جهت خرید کالا ها و مایحتاج پالایشگاه نظیر میوه، شیرینی، مواد پروتئینی انجام گرفته است. فقط در مورد یک قلم کالا که شیرینی می باشد میزان مصرف این شرکت در سال حدود ۸ تن می باشد که با شیرینی فروشی های سرخس مذاکره گردیده است که در صورتی که شیرینی با کیفیت تولید کنند این شرکت شیرینی مورد نیاز خود را از این طریق تامین خواهد کرد.
۲- خدمات خودرویی: تاکنون کلیه خدمات خودرویی مورد نیاز کسانی که ماشین های شرکتی در اختیار آنها بود نظیر تعویض روغن، تامین بنزین، گاز و تعویض لاستیک توسط واحد حمل و نقل پالایشگاه انجام می گرفت. اما با مذاکراتی که با چند واحد تعویض روغن در شهرستان سرخس و روستای گنبدلی صورت گرفته از این به بعد این گونه خدمات از طریق این واحد ها ارایه خواهد گردید و افرادی که ماشین های شرکتی در اختیار دارند پس از تعویض روغن فاکتور آن را به واحد حمل و نقل ارایه خواهند کرد. ضمناً یک واحد پمپ بنزین در پالایشگاه وظیفه تامین بنزین ماشین های شرکتی را بعهده داشت که هم اکنون اینکار از طریق یک پمپ بنزین در روستای گنبدلی و دو پمپ بنزین در شهرستان سرخس انجام می شود و از پمپ بنزین پالایشگاه فقط برای مواقع اضطراری و آمبولانس ها استفاده می شود.
۳- تعمیر دوچرخه های پالایشگاه: در داخل پالایشگاه و بدلیل وجود محوطه های عملیاتی که امکان نشت گاز و انفجار وجود دارد از تعداد زیادی دوچرخه استفاده می شود که قبلاً تعمیرات و نگهداری آنها توسط واحد تعمیرات انجام می شد اما با مذاکراتی که با یک دوچرخه سازی در روستای گنبدلی صورت گرفته از این به بعد تعمیرات این دوچرخه ها در روستای گنبدلی انجام خواهد شد.
۴- تعمیرات ماشینهای سبک و سنگین: تاکنون اغلب تعمیرات مورد نیاز ماشین های سبک در واحد حمل و نقل و در پالایشگاه صورت می گرفت و در صورت نیاز آن وسیله به شهرستان مشهد فرستاده می شد. اما هم اکنون با یک تعمیرگاه در شهرستان سرخس مذاکره گردیده و تعمیرات ماشین های سبک و ماشین های آتش نشانی در این تعمیرگاه انجام می گردد و وسایل نقلیه این شرکت دیگر برای تعمیر به مشهد فرستاده نمی شوند.
۵- حضور دفاتر شرکتها در منطقه و روستای گنبدلی: اغلب شرکتهایی که با پالایشگاه همکاری دارند معمولاً دفتر اصلی آنها در شهرستان مشهد یا تهران قرار دارد. اما در پیمان های جدید مقرر گردیده که این شرکتها یک دفتر در روستای گنبدلی یا شهرستان سرخس هم داشته باشند.
۶- آموزش جوانان منطقه: یکی دیگر از اقداماتی که از مدتها قبل در این شرکت شروع شده آموزش جوانانی است که قرار است برای کار در واحدهای پالایشگاه مشغول به کار شوند که البته اغلب آنها در قسمت تعمیرات اساسی پالایشگاه مشغول بکار می شوند. این دوره ها شامل آموزش های HSE (ایمنی، بهداشت و محیط زیست) و آموزش های مرتبط با تعمیرات اساسی و مکانیک می باشد. ضمناً این شرکت با سازمان فنی و حرفه ای شهرستان سرخس همکاری تنگاتنگی دارد و آموزش های فوق از طریق این سازمان به کارآموزان ارایه می گردد. اخیرآ دوره آموزش آتش نشانی هم برای یک سری از جوانان علاقمند شهرستان برگزار گردیده است تا اگر در آینده به نیروی آتش نشان در پالایشگاه یا آتش نشانی شهرداری شهرستان نیاز بود از همین جوانان دعوت به کار شود.
۷- تقویت شرکت های محلی: یکی از کارهای روتین که هر ساله در این شرکت انجام می گیرد انجام اورهال یا تعمیرات اساسی واحدهای پالایشگاه است. بطوریکه واحدهای تولیدی بتوانند در طول سال و بخصوص در فصل زمستان بدون هیچ گونه مشکلی به کار خود ادامه داده و در فصل زمستان امکان از سرویس خارج شدن آنها به حداقل برسد و بطور پیوسته گاز شیرین تولید شود. اینکار قبلاً از طریق مناقصه انجام و معمولا با هزینه های بالا به شرکتهایی واگذار می شد که از این منطقه نبوده و فقط کارگران خود را از منطقه تامین می کردند. اما حدود دو سال است که این کار توسط شرکتهای محلی و توسط نیروی کار محلی انجام می شود. لازم به ذکر است که این کار باعث تقویت توان شرکتهای منطقه گردیده بطوریکه بعضی از آنها در فصولی از سال که پالایشگاه کار تعمیراتی کمتری داشته یا ندارد به واحدهای دیگر استان خدمات ارایه می دهند. بعنوان مثال یکی از این شرکتها در سال جاری بعد از انجام تعمیرات اساسی در پالایشگاه، تعمیرات اساسی یکی از نیروگاههای مشهد را با استفاده از نیروی کاری شهرستان سرخس بعهده گرفته و به انجام رساند.
۸- استفاده از خدمات موسسات خیریه: این پالایشگاه هم اکنون با یک موسسه خیریه در شهرستان سرخس به نام خیریه کوثر که تعداد ۳۰ نفر خانم سرپرست خانواده در آن مشغول بکار هستند نیز همکاری می کند. با توجه به اینکه یکی از نیازهای پالایشگاه لباس کار می باشد ابتدا یک نمونه لباس کار در اختیار این خیریه قرار گرفت تا نمونه مشابه آنرا تولید نماید. بدلیل آنکه نمونه ساخته شده توسط این مرکز بسیار خوب و با کیفیت ساخته شده و حتی با نمونه شرکتهای تولید کننده لباس کار کاملاً مطابقت داشت تصمیم گرفته شد در مرحله اول ۱۰۰ دست لباس کار به این مرکز سفارش داده شود. ضمناً خرید همین تعداد کفش ایمنی نیز به همین مرکز خیریه سفارش داده شده است تا به این وسیله این مرکز و خانواده های تحت پوشش آن بتدریج تقویت شوند.
۹- تهیه مواد غذایی پروتئینی: با توجه به تعداد زیاد کارکنان پالایشگاه، مذاکراتی با سازمان جهاد کشاورزی شهرستان سرخس و تولید کنندگان گوشت بلدرچین صورت تا در صورتی که توان تولید خود را بالا ببرند این پالایشگاه حداقل یک وعده غذایی گوشت بلدرچین را در وعده های غذایی کارکنان در نظر بگیرد. هم اکنون گوشت ماهی مورد نیاز این شرکت از طریق یک تولید کننده ماهی در شهرستان سرخس تامین می گردد.
۱۰- تامین لبنیات مورد نیاز پالایشگاه: یکی دیگر از نیازهای پالایشگاه تامین شیر، پنیر و دوغ توسط تولید کننده های محلی است که با چند تولید کننده هم در این زمینه مذاکره شده است تا نیازهای پالایشگاه را بصورت بهداشتی تامین نمایند. تنها مشکل این تولید کنندگان این است راه اندازی خط تولید این محصولات بصورت بسته بندی و تنها برای پالایشگاه مقرون به صرفه نیست و آنها باید بدنبال بازار محصولات خود در شهرهای دیگر نیز باشند.
نتیجه گیری
همانطور که بندهای ۲۴ گانه ابلاغیه رهبر معظم انقلاب نشان می دهد هدف از اجرای اقتصاد مقاومتی تنها خودکفایی در ساخت قطعات، تجهیزات یا مواد شیمیایی نیست و اقدامات زیادی را در این راستا می توان به انجام رساند. به همین دلیل هم در این گزارش سعی شد از اقداماتی که باعث تقویت پایه های اقتصادی مردم می شود معرفی شوند؛ به طوریکه خود بتوانند کارآفرینی نمایند. همین اقدامات به ظاهر کوچک و کم اهمیتی که توسط پالایشگاه شروع شده، امیدواری های زیادی را در مردم این منطقه کوچک و دور افتاده ایجاد کرده است بطوریکه فقط یک نفر، اقدام به سرمایه گذاری حدود یک میلیارد تومان در روستای گنبدلی که در مجاورت پالایشگاه قرار گرفته، نموده است. موارد ذکر شده تنها اقداماتی است که در کارگروه ۶ اقتصاد مقاومتی در پالایشگاه شهید هاشمی نژاد پیگیری و انجام گردیده است و معتقدیم هنوز هم می توان کارهای بیشتری انجام داد. کارگروه های دیگر نیز اقدامات مهمی را در زمینه اقتصاد مقاومتی در این شرکت به انجام رسانده اند که آنها را هم باید در جای خود معرفی نمود.
منبع
گزارش ارائه شده توسط پالایشگاه گاز شهید هاشمی نژاد به شبکه تحلیلگران اقتصاد مقاومتی
پینوشت:
این گزارش در کتابچه سومین همایش سالانه اقتصاد مقاومتی منتشر شده است.
