مسیر اقتصاد/ درآمدهای مالیاتی یکی از مهمترین بخش‌های درآمدی در بودجه کشورها است. بررسی کشورهای توسعه یافته نشان می‌دهد که سهم عمده درآمدهای دولت را درآمدهای پایدار مالیاتی تشکیل می‌دهد. برای مثال بر اساس داده‌های صندوق بین المللی پول در دانمارک ۹۸ درصد، نیوزیلند ۹۷ درصد، استرالیا ۸۰ درصد و در کانادا و بریتانیا نیز بیش از ۷۰ درصد از بودجه را درآمدهای مالیاتی تشکیل می‌دهد. در سال ۱۴۰۰ در لایحه بودجه، سهم مالیات به کمترین میزان در دهه گذشته (۲۹.۴ درصد) رسیده بود اما با اصلاحات صورت گرفته در مجلس، این رقم به ۲۵.۴ درصد رسيده است. بررسی لایحه بودجه ۱۴۰۱ نشان می‌دهد که نسبت مالیات به بودجه عمومی در لایحه سال ۱۴۰۱ حدود ۳۸.۴ درصد است.
در نمودار زير سهم ماليات از بودجه عمومي در سال‌هاي گذشته در مقايسه با لايحه بودجه ۱۴۰۱ نشان داده شده است:
افزایش ۶۲ درصدی میزان درآمدهای مالیاتی نسبت به سال قبل
«میزان درآمدهای مالیاتی» در لایحه بودجه ۱۴۰۱ نسبت به سال گذشته حدود ۶۲ درصد افزایش یافته است و به عدد ۵۲۷ هزار میلیارد تومان رسیده است. با وجود این، با در نظر گرفتن نرخ تورم به نظر می‌‌سد که این افزایش درآمدهای مالیاتی با هیچگونه تغییر در ساختار نظام مالیاتی نسبت به سال گذشته همراه نبوده است و این مسئله، یکی از نقاط نگران کننده در لایحه بودجه ۱۴۰۱ است.
مالیات بر اشخاص حقوقی (شرکت‌ها) در لایحه بودجه ۱۴۰۱
در لایحه بودجه ۱۴۰۱ میزان درآمد مالیات بر اشخاص حقوقی نسبت به سال قبل حدود ۱۲۵ درصد افزایش یافته و به عدد ۱۳۳.۶ هزار میلیارد تومان رسیده است. مالیات بر شرکت ها سهم ۲۵.۳ درصدی از کل درآمدهای مالیاتی در بودجه سال آینده دارد. همچنین طبق این لایحه نرخ مالیات شرکت ها ۵ درصد کاهش خواهد داشت و به ۲۰ درصد خواهد رسید.
مالیات بر درآمد اشخاص حقیقی
مطابق لایحه بودجه ۱۴۰۱ درآمدهای کمتر از ۵ میلیون تومان در ماه معاف از مالیات هستند. کمترین نرخ مالیات بر درآمد ۱۰ و بیشترین نرخ ۲۰ درصد خواهد بود.
مالیات بر درآمد در لایحه بودجه ۱۴۰۱ نسبت به سال گذشته بیش از ۵۵.۲ درصد افزایش یافته و به ۸۴.۲ هزار میلیارد تومان رسیده است. سهم مالیات بر درآمد اشخاص حقیقی از کل درآمدهای مالیاتی در این لایحه نیز ۱۶ درصد است.
مالیات بر ثروت
مطابق لایحه بودجه سال آینده مالیات بر ثروت نسبت به قانون بودجه سال جاری ۱۹.۶ درصد کاهش یافته و به عدد ۳۲.۵ هزار میلیارد تومان رسیده است. سهم این مالیات از کل درآمدهای مالیاتی نیز به ۵.۲ درصد کاهش یافته است. در گزارش «مالیات بر ثروت در ایران نیازمند بازنگری اساسی» بیان شد که قانون مالیات بر ثروت در ایران نیازمند اصلاحات اساسی است؛ اما به هر حال اجرای دقیق مالیات بر خانه‌ها و ماشین‌های لوکس می‌تواند گامی مهم در اصلاح مالیات بر ثروت در ایران باشد.
گفتنی است که با شیوع بیماری کرونا و اثرات مخرب اقتصادی آن، در بسیاری از کشورهای جهان مالیات بر ثروت به عنوان گزینه‌ای مناسب برای جبران کسری بودجه و کاهش نابرابری در دستورکار قرار گرفته است.
مالیات بر واردات
مالیات بر واردات در لایحه بودجه ۱۴۰۱ با بیش از ۴۲.۳ درصد افزایش همراه بوده و به عدد ۷۷.۷ هزار میلیارد تومان رسیده است. سهم این مالیات از کل درآمدهای مالیاتی نیز حدود ۱۵ درصد است.
مالیات بر کالا و خدمات
مالیات بر کالا و خدمات که عمده آن را مالیات بر ارزش افزوده تشکیل می‌دهد در لایحه بودجه سال آینده نسبت به قانون بودجه امسال بیش از ۶۵.۵ درصد افزایش یافته و به عدد ۲۰۳.۶ هزار میلیارد تومان رسیده است. مالیات بر کالا و خدمات از کل درآمدهای مالیاتی بیشترین سهم را دارد (حدود ۳۹ درصد).
همچنین باید در نظر داشت که قانون جدید مالیات بر ارزش افزوده از ۱۳ دی ماه سال جاری اجرا خواهد شد.
افزایش درآمدهای مالیاتی امکان پذیر است؟
همانگونه که بیان شد درآمدهای مالیاتی در لایحه بودجه ۱۴۰۱ با ۶۲ درصد افزایش همراه بوده است و سهم کل درآمدهای مالیاتی از بودجه عمومی نسبت به قانون بودجه ۱۴۰۰ با افزايش ۱۳ درصدي همراه بوده است. بدون شک افزایش درآمدهای مالیاتی با ساختار کنونی، افزایش فشار به بخش شفاف و مولد را به همراه خواهد داشت.
اگرچه ظرفیت مالیات ستانی در ایران بسیار بیشتر از مالیات های وصولی کنونی است و فرار و شکاف مالیاتی بسیار زیاد است، اما باید در نظر داشت که بدون اصلاح ساختارهای مالیاتی و بدون اجرای طرح هایی مانند سامانه مودیان و افزایش پایه‌های مالیاتی و کاهش اقتصاد زیرزمینی، افزایش درآمدهای مالیاتی امکان پذیر نخواهد بود.
انتهای پیام/ مالیات
