به گزارش مسیر اقتصاد پنج شنبه ۲ بهمن، برنامه «آنسوی مه» از رادیو جوان پخش شد. در این برنامه به موضوع تجارت منطقه‌ای پرداخته شد.
تجارت منطقه‌ای راهکار خروج از فشارهای تحریمی
در ابتدای این برنامه محمدعلی شفیعی کارشناس مسائل بین الملل گفت: تجارت منطقه‌ای به طور کلی یکی از راهبردی ترین اقداماتی است که می‌تواند ما را از فشارهای تحریمی موجود خارج کند و علاوه بر کمک به ایران در حال حاضر، قدرت مانور و چانه‌زنی در مجامع بین المللی به ایران بدهد. چون وقتی خود را محدود به چند کشور خاص کنیم، آن‌ها می‌توانند ما را تحت فشار قرار دهند. با توجه به مرزهای گسترده و دسترسی‌های گسترده‌ای که داریم می‌توانیم جایگاه اقتصادی خوبی در منطقه داشته باشیم و منافع کشورهای منطقه را نیز به منافع خود گره بزنیم.
ظرفیت ۱۰۰ میلیارد دلاری تجارت منطقه‌ای ایران
در ادامه سید حسن محفوظی کارشناس تجارت منطقه‌ای با بیان این که ۵۱ درصد از تجارت کشور با ۱۵ کشور همسایه است، گفت: در سال ۹۷ تا ۹۹ با توجه به تشدید فشارهای تحریمی، نگاه تجارت با همسایگان مورد تاکید قرار گرفته است؛ به طوری که صادرات ایران از ۵۴ درصد در سال ۹۷ به حدود ۶۰ تا ۷۰ درصد از صادرات کشور در سال ۹۹ رسیده‌است. این هدفگذاری صحیحی را می‌رساند که توسط سیاستگذاران ما اعمال شده‌است.
وی ادامه داد: آیا ما برای افزایش صادرات و رسیدن به این آمار برنامه ریزی دقیق و مدونی داشته‌ایم یا فشارهای تحریمی سبب شده است که به این ظرفیت منطقه بیشتر توجه کنیم؟ براساس صحبت اغلب کارشناسان، اتفاقا تحریم باعث شده که ما نگاهی دوباره به ظرفیت‌های منطقه داشته باشیم. ظرفیتی که توسط سازمان توسعه تجارت برای تجارت ایران با کشورهای همسایه احصا شده‌است، حدود ۱۰۰ میلیارد دلار است. در حالی که ما سالانه تنها از حدود ۲۰ میلیارد دلار از این ظرفیت استفاده کرده‌ایم.
بی توجهی به ظرفیت اتحادیه‌های منطقه‌ای در تجارت با کشورهای همسایه
محفوظی افزود: ما با کشورهای همسایه اتحادیه‌ای نداریم و این یک نقطه ضعف به شمار می‌آید. تشکیل اتحادیه قطعا ظرفیت‌های بسیار زیادی در پی خواهد داشت. مثلا حدود ۷۰ درصد تجارت کشورهای اتحادیه اروپا با خودشان است. اما برای تشکیل این نهاد سازوکارها و نهادهای مختلفی همکاری داشته‌اند مانند بانک مرکزی اتحادیه اروپا و بانک سرمایه گذاری اتحادیه اروپا. ما نیز برای تسهیل روابط بانکی تجاری به چنین چیزی نیاز داریم. تا کنون در جهان بیش از ۶۱۰ اتحادیه منطقه‌ای تجاری و گمرکی شکل گرفته‌است که در پاسخ به ناکارآمدی سازمان تجارت جهانی و نفوذ کشورهایی مانند آمریکا در آن ایجاد شده‌است.
وی ادامه داد: اتحادیه آسه آن ، یک سیستم متمرکز پرداخت کشورهای عضو تشکیل داده و با توسعه آن به شبکه پرداخت آسیایی رسیده‌اند. به این صورت هرکدام از کشورهای عضو این شبکه می‌تواند در کشورهای دیگر درون اتحادیه با حساب بانکی خود پرداخت‌های خود در کشور مقصد را انجام دهد. در منطقه خودمان نیز، کشورهای عربی یک سیستم پرداخت را راه اندازی کرده‌اند که با ارزهای ملی خودشان انجام می شود. این در حالی است که این کشورها هیچ مخاصمه ای با آمریکا ندارند و تحت تحریم نیستند اما بخاطر کاهش هزینه‌ها از این سازوکارهای مالی استفاده می‌کنند. کشورها دارند به سمت پیمان‌های پولی دوجانبه و استفاده از ارزهای ملی می روند. اولا برای اطمینان از تجارت درون منطقه‌ای خودشان و ثانیا برای کاهش هزینه‌های تجارت دلاری.
ناموفق بودن در تجارت منطقه‌ای به دلیل عدم تکمیل پروژه‌های ترانزیتی
در ادامه برنامه مهدی خرسند کارشناس مسائل اوراسیا و چین با بیان این که جغرافیا و ژئوپولتیک کشورها بر الگوی رفتاری اقتصادی سیاسی آن‌ها تاثیر بسزایی دارد گفت: ما در طول تاریخ همواره محل گذر و عبور و مرور تجار شرق و غرب و شمال و جنوب عالم بوده‌ایم. تجار به تجربه فهمیده‌بودند که مسیر ایران بهترین مسیر برای تجارت است. متاسفانه ما با وجود داشتن جایگاه مهمی در حوزه ترانزیتی، این فرصت‌ها را در حوزه تجارت از دست داده‌ایم و در حوزه تولید نیز نتوانسته‌ایم از فرصت رشد و توسعه‌ای تجارت استفاده‌کنیم. مهم‌ترین کم‌کاری ما در این حوزه عدم تکمیل پروژه‌های ترانزیتی ما بوده‌است. همین راه آهن شمال جنوب تنها کمتر از ۲۰ کیلومتر تا تکمیل راه دارد. اما سال‌هاست تکمیل نشده‌است.
وی با اشاره به اینکه در صحنه روابط بین الملل کشورها اگر بتوانند منافع خود را به منافع کشورهای دیگر گره بزنند، هزینه حضور در صحنه بین المللی برای آن‌ها کاهش پیدا می‌کند گفت: امروز با توجه به این که در هیچ اتحادیه منطقه‌ای حضور نداریم هزینه حضورمان در روابط بین الملل را داریم به تنهایی پرداخت می‌کنیم.
خرسند ادامه داد: در بحث راه ابریشم، چین تمایل زیادی به سرمایه گذاری و تکمیل راه ابریشم جدید در ایران داشت اما متاسفانه در همین مساله ما بندر چابهار را به دست یکی از شرکای اصلی اقتصادی آمریکا یعنی هند دادیم و چین برای داشتن جایگزین ایران، در بندر گوادر پاکستان سرمایه‌گذاری می‌کند.
لزوم رفع مشکلات نقل و انتقال پول با کشورهای منطقه
در پایان برنامه رادیویی دکتر مهدی طغیانی سخنگوی کمیسیون اقتصادی مجلس با بیان این که در بحث تجارت با همسایگان، عمده مساله برای تجارت دولتی است و در بخش های خصوصی مشکلات کمتری داریم، گفت: در تجارت توسط بخش خصوصی بسیاری از تراکنش‌ها از طریق صرافی‌ها انجام می‌شود. مشکل اینجاست که ما در کشورهای مقصد اعتبار لازم براساس واحد پول آن کشور نداریم. چون صادرات ما اندک است.
وی افزود: ما حتی در برخی کشورها مانند روسیه، امکان مبادله بانکی مستقیم داریم و به شرطی که بتوانیم صادراتمان را توسعه دهیم، می‌توانیم از این فرصت استفاده کنیم. به علاوه، مباحثی همچون تهاتر نیز می‌تواند راهگشا باشد اگرچه با افزایش هزینه‌ها همراه است.
انتهای پیام/ اقتصاد بین‌الملل
