مسیر اقتصاد/ براساس آخرین گزارش رسمی وزارت نیرو، در سال ۱۳۹۶، تمام جمعيت شهری و ۱۰۰ درصد کل خانوارهای روستاها با جمعيت بالای ۲۰ خانوار از نعمت برق برخوردار بوده‌اند. در این سال، مصرف برق ایران توسط نيروگاه‌های وابسته به وزارت نيرو، صنایع بزرگ و بخش خصوصی متشکل از ۲۵ نیروگاه بخاری، ۶۸ نیروگاه گازی، ۲۵ واحد تولید پراکنده(CHP-DG)، ۲۶ نیروگاه سیکل ترکیبی، ۴۵ نیروگاه دیزلی، ۵۸ نیروگاه آبی (بزرگ، متوسط، کوچک و مینی)، ۲۶۵ توربین بادی، ۳۸ واحد فتوولتائیک، ۵ نیروگاه بیوگاز و ۲ نیروگاه بازیافت حرارتی تامین شده است [۱].
ظرفیت ۸۲ هزار مگاواتی برای تأمین تقاضای برق ایران
ظرفیت اسمی تولید برق کشور در سال ۱۳۹۸، به ۸۲ هزار مگاوات رسید. از مجموع ظرفیت ۸۲ هزار مگاواتی تولید برق کشور، سهم ظرفیت تولید برق در بخش نیروگاه‌های بخاری ۱۹.۵ درصد، نیروگاه‌های گازی ۳۰ درصد، نیروگاه‌های سیکل ترکیبی ۳۱ درصد، نیروگاه‌های برق آبی ۱۵ درصد، نیروگاه‌های برق اتمی ۱ درصد، نیروگاه‌های تولید پراکنده به همراه ظرفیت واحد‌های خود تأمین ۲ درصد، نیروگاه‌های تجدیدپذیر ۱ درصد و نیروگاه‌های دیزلی ۰.۵ درصد است.
از اینرو، بیشترین ظرفیت تولید برق ایران مربوط به نیروگاه‌های حرارتی(شامل بخاری، گازی و سیکل ترکیبی) با سهمی بیش از ۸۰ درصد از سبد تولید برق کشور است. در بین نیروگاه‌های حرارتی نیز نیروگاه‌های سیکل ترکیبی با سهم ۳۱ درصدی بیش از نیروگاه‌های سیکل ساده گازی و بخاری در تأمین تقاضای برق ایران ایفای نقش می‌کنند [۲].
رشد ۵۸ درصدی مصرف برق ایران
براساس آخرین ترازنامه انرژی وزارت نیرو، مصرف سالانه برق ايران از حدود ۱۶۱ هزار گيگاوات ساعت در سال ۱۳۸۷ به حدود ۲۵۵ هزار گيگاوات ساعت در سال ۱۳۹۶ رسيده، که در واقع نشان دهنده‌ی نرخ رشد متوسط سالانه‌ی ۵.۳ درصدی و نیز رشد ۵۸ درصدی در طول این دوره است.
نمودار زیر روند مصرف برق کشور طی بازه زمانی سال ۱۳۸۷ تا ۱۳۹۶ را نشان می‌دهد.
بخش خانگی و صنعت بزرگ‌ترين مصرف كننده‌های برق ایران
نمودار زیر نشان دهنده سهم بخش‌های مختلف از کل مصرف برق در ایران طی دهه گذشته است. همان‌گونه که از این نمودار مشخص است، بخش‌های خانگی و صنعت بیشترین سهم را از کل مصرف انرژی الکتریکی در کشور دارند. به عنوان مثال در سال ۱۳۹۶ بخش خانگی و صنعت به ترتیب ۳۲.۷ و ۳۳ درصد از کل مصرف انرژی الکتریکی را به خود اختصاص داده‌اند.
اگرچه بزرگ‌ترين مصرف‌كننده‌های برق در دوره مورد بررسی بخش خانگی و صنعت است، اما طی دوره مذکور، رشد مصرف اين حامل انرژی در بخش‌های كشاورزی و حمل و نقل بيش‌تر از سایر بخش‌ها بوده است. رشد ۸۴ درصدی مصرف برق در بخش كشاورزی عمدتا به دليل جايگزينی انرژی الکتریکی به جای فرآورده‌های نفتی از طریق نصب پمپ‌های برقی است. ضمن اینکه رشد ۹۴ درصدی مصرف برق در بخش حمل و نقل به دلیل راه‌اندازی خطوط مترو در کلان‌شهرها بوده است.
نمودار زیر میزان رشد مصرف برق در هر بخش طی بازه زمانی سال ۱۳۸۷ تا ۱۳۹۶ را نشان می‌دهد.
نمودار زیر روند تغییرات مصرف برق در بخش‌های مختلف طی بازه زمانی سال ۱۳۸۷ تا ۱۳۹۶ را نمایش می‌دهد.
متوسط راندمان کل نیروگاه‌های کشور ۴۱ درصد است
با توجه به تقاضای روزافزون برق در کشور، توجه به افزایش راندمان و بهره‌وری در نیروگاه‌ها امری ضروری است. ضمن اینکه در سند ملی راهبرد انرژی کشور مقرر گردیده است که راندمان نيروگاه‌های حرارتی کشور در سطح متوسط کشورهای توسعه یافته افزایش یابد.
اما متوسط راندمان کل نيروگاه‌ها با ۰.۵ درصد کاهش از ۴۱ درصد در سال ۱۳۹۵ به ۴۰.۵ درصد در سال ۱۳۹۶ رسیده است. در این سال راندمان نيروگاه‌های حرارتی وزارت نيرو، بخش خصوصی و صنایع بزرگ به ترتیب ۳۶.۵، ۳۹ و ۲۹ درصد بوده است.
با وجود افزایش ظرفیت تولید برق ایران طی چند سال اخیر اما همچنان عدم تناسب میان ظرفیت تولید و رشد سالانه برق در کشور وجود دارد و چالش‌های اولیه تأمین پایدار برق صنایع و خاموشی در اوج مصرف به جای خود باقی است. علل عمده این عدم تناسب عبارتند از: عدم بهبود جدی راندمان نیروگاه‌ها در ۱۵ سال اخیر، نبود سندی بلند مدت برای توسعه بخش تولید برق و سرمایه‌گذاری در این حوزه، ضعف در آموزش مدیریت مصرف، کمبود شدید منابع مالی دولت، موضوع آلایندگی زیست محیطی نیروگاه‌ها و مشکلات ناشی از خصوصی‌سازی و واگذاری نیروگاه‌ها، و در نهایت امر اشکال و تداخل در وظایف نهاد‌های حکمرانی صنعت برق.
پینوشت:
[۱] ترازنامه انرژی ایران در سال ۱۳۹۶
[۲] پایگاه اطلاع رسانی وزارت نیرو؛ کد خبر: ۴۷۴۸۵
انتهای پیام/ نفت و انرژی
