فرصت تاریخی برای اصلاح یارانه حامل‌های سوختی

به گزارش مسیر اقتصاد پرداخت یارانه به مصرف کنندگان حامل‌های انرژی به یکی از عادی‌ترین سیاست‌ها در راستای حمایت از مصرف کننده و همچنین افزایش رضایت جامعه نسبت به عملکرد دولت‌ها بدل شده است. در حال حاضر ایران و سپس عربستان سعودی بیشترین میزان یارانه حامل های سوختی در جهان را پرداخت می‌کنند که همین امر سبب پدید آمدن بار مالی شدیدی بر دوش دولت این کشورها شده است.

ازطرفی کاهش بهره‌وری و افزایش میزان انتشار گازهای گلخانه‌ای و همچنین کاهش تمایل به توسعه انرژی‌های تجدید پذیر و سبز بدلیل نداشتن توجیه اقتصادی لازم از دیگر تبعات منفی بالا بودن میزان پرداخت یارانه‌ در بخش مصرف حامل‌های سوختی قلمداد می‌شوند.

افت شدید قیمت سوخت ناشی از شیوع کرونا

در پی کاهش شدید قیمت نفت و حامل‌های سوختی که پس از شیوع کرونا در سراسر دنیا اتفاق افتاد، میزان یارانه حامل های سوختی در بخش مصرف به پایین ترین سطح از سال ۲۰۰۷، که آژانس بین المللی انرژی شروع به محاسبه میزان یارانه حامل‌های سوختی در کشورهای عضو این آژانس کرده است،تقلیل یافته است.

به گزارش آژانس بین المللی انرژی، یارانه بخش مصرف حامل‌های سوختی در دنیا در سال ۲۰۱۹ معادل ۳۱۷ میلیارد دلار بوده است و در سال جاری این میزان به حدود ۱۸۰ میلیارد دلار رسیده است که این امر حاکی از کاهش ۴۳ درصدی نسبت به مدت مشابه سال قبل می‌باشد.

عوامل مهمی همچون قرنطینه سراسری در بسیاری از کشورها همچون ایتالیا، آلمان، چین و… ناشی از شیوع کرونا و رکود اقتصادی در کشورهایی همچون انگلیس در وقوع چنین کاهش قیمت غیر منتظره و تصنعی در حامل‌های سوختی مؤثر بوده‌اند و از طرفی بیشترین کاهش مصرف نیز در بخش حمل و نقل اتفاق افتاده است.

نمودار ذیل میزان سالیانه جهانی یارانه حامل‌های سوختی در بخش مصرف را نشان می‌دهد.

فرصتی تاریخی در جهت کاهش هرچه بیشتر یارانه حامل های سوختی

کاهش هر چه بیشتر بار بودجه‌ای هزینه‌های یارانه‌ای همواره یکی از کلیدی ترین خواسته‌ دولت‌ها در کشورهای مختلف بوده است. در همین راستا نیز شرایط کنونی این امکان را تا حد زیادی محیا کرده است تا هم کشورهای واردکننده و هم صادرکننده سوخت در این راه اقداماتی را انجام دهند. هر چند کاهش یارانه بخش مصرف حامل‌‌های سوختی در کشورهای وارد کننده آسانتر و سریعتر صورت میگیرد که در واقع دلیل آن نیز در تاثیر اندک بر میزان تورم است.

اصلاح سازوکار یارانه در بخش مصرف حامل‌های سوختی در کشورهای بزرگ صادر کننده نفت وگاز که اتکای بالایی به این نوع یارانه دارند، در مقایسه با کشورهای وارد کننده، بمراتب ضروری‌تر است. ایران و عربستان که در صدر بالاترین میزان پرداخت یارانه حامل‌ های سوختی در دنیا قرار دارند نیز مشمول این امر هستند و میبایست نسبت به کاهش هر چه بیشتر یارانه این بخش اقدام کنند.

افزایش یارانه حامل های سوختی به‌منظور حمایت از اقشار آسیب پذیر

با شیوع گسترده کرونا و خسارت‌های زیادی برای کسب و کارهای مختلف بهمراه داشته است، در حاضر بسیاری از کشورها در جهت حمایت از خانوار آسیب پذیر و همچنین کسب و کارهای خسارت دیده، اقدام به حمایت‌های گسترده مستقیم و غیر مستقیم کرده‌اند. همین امر نشان دهنده آن است که اکثر کشورهای دنیا در شرایط فعلی عزم جدی در جهت کاهش یارانه‌های پرداختی با وجود مهیا بودن شرایط اولیه ندارند. نمونه‌ای از حمایت‌های یارانه‌ای دولت در شرایط فعلی در برخی کشورها را می‌توان در مداخلات دولت در بخش تامین برق مورد نیاز مشترکان آسیب پذیر بوسیله حمایت‌های یارانه‌ای گسترده مشاهده کرد.

کاهش قیمت نفت و گاز و تبعات منفی آن بر توسعه پایدار جوامع

کاهش قیمت‌ نفت و گاز و به تبع آن‌ها حامل‌های سوختی سبب اختلال و ناهمگونی در روند اجرای سیاست‌های زیست محیطی با هدف رسیدن به توسعه پایدار در بسیاری از کشورها شده است. دلیل این امر، رابطه تنگاتنگ نرخ سوخت‌های فسیلی و توسعه پایدار می‌باشد. زمانی که قیمت سوخت‌های فسیلی کاهش پیدا کند، توجیه اقتصادی و هزینه‌ای اجرای سیاست‌های توسعه پایدار که توسعه انرژی‌های سبز و تجدیدپذیر یکی از ارکان مهم آن است در هاله‌ای از ابهام قرار میگیرد.

کاهش سرعت توسعه فناوری‌های پاک و با آلایندگی پایین، کاهش تمایل کشورها به توسعه بخش بازیافت زباله‌های صنعتی و خانگی و همچنین عدم رغبت نسبت به تلاش هر چه بیشتر در راستای بهینه‌سازی سیستم‌های انرژی و افزایش بهره وری در صنایع مختلف نیز از دیگر تبعات منفی کاهش قیمت سوخت‌های فسیلی به شمار می‌روند.

اقدامات برخی از کشورها در راستای اصلاح یارانه حامل های سوختی

در انتها نیز آژانس بین المللی انرژی فهرستی از اقداماتی که کشورهای مختلف در خصوص یارانه حامل‌های سوختی از سال ۲۰۱۹ تا به امسال انجام داده‌اند را عنوان کرده است:

اکودور: در اکتبر ۲۰۱۹، دولت این کشور اجرای مصوبه خود به‌منظور قطع کامل یارانه بنزین و دیزل که تصویب آن به اوایل سال برمیگشت را متوقف کرد.

اوکراین: تخصیص یارانه گاز در این کشور، پیش از موعد اجرای آن که در ژانویه ۲۰۲۰ بوده است متوقف گردید.

هندوستان: در ماه می سال ۲۰۲۰ ، دولت این کشور در پی کاهش قیمت‌های بین المللی نفت و گاز، مالیات‌های غیر مستقیم بنزین و دیزل را افزایش داد.

مالزی: در ژانویه سال جاری مالزی اقدام به تعیین هفتگی قیمت بنزین به‌منظور نزدیک شدن به قیمت‌‌های جهانی کرده است و بطور همزمان سقف قیمتی را نیز حذف کرده است. همچنین این کشور برنامه جدید هدفمندی یارانه‌ها در جهت کاهش بار مالی خانواده‌های ضعیف و کم درآمد را به اجرا درآورده است.

قزاقستان: در واکنش به شیوع کرونا، این کشور تعرفه‌های انرژی بخش خانگی را تا حد زیادی کاهش داد و قیمت متوسط LPG نیز به میزان ۸درصد کاسته شده است.

ایران: قیمت بنزین در نوامبر ۲۰۱۹ شاهد افزایش ۵۰ درصدی بوده است. همچنین مصرف بالاتر از سقف ۶۰ لیتر در ماه به ازای هر خودرو نیز با افزایش قیمت مضاعفی همراه خواهد بود.

منبع: آژانس بین المللی انرژی

انتهای پیام/ نفت و انرژی