ناتوانی چین در مقابله با بحران پیری نتیجه سیاست تک فرزندی

به گزارش مسیر اقتصاد بحران بازنشستگی با تداوم افزایش جمعیت سالمندان در چین موجب فشار بر فرزندان آن ها برای مراقبت از والدین سالمند خود و تامین مایحتاج زندگی شان شده است. زمانی اعضای جوان خانواده ها امکانات لازم برای مراقبت از سالمندان و بازنشستگان خانواده را فراهم می نمودند اما امروزه شرایط تغییر کرده است.

افت قابل توجه نرخ باروری که با وضع سیاست تک فرزندی در سال ۱۹۷۹ تشدید شد، موجب افزایش سهم سالمندان از جمعیت این کشور گردید. هم اکنون چین با معضلی به نام خانواده های ۴-۲-۱ روبرو شده است. اصطلاحا می توان گفت امروزه به ازای هر نفر چینی که در سن کار قرار دارد، چهار پدربزرگ و مادربزرگ و دو والدین هستند که وی باید از آن ها مراقبت نماید.

جمعیت سالمندان بیش از یک سوم جمعیت چین در سال ۲۰۵۰

چین هم اکنون بیشترین جمعیت سالمندان جهان را در خود جای داده است. حدود ۱۴.۳ درصد از چینی ها بیش از ۶۰ سال سن دارند که جمعیت آن ها به بیش از ۱۹۴ میلیون نفر می رسد. به علاوه پیش بینی می شود که این میزان تا سال ۲۰۲۴ به ۳۰۰ میلیون نفر افزایش یابد. سرعت پیر شدن جمعیت چین تقریبا از همه کشورهای جهان بیشتر است. در سال ۲۰۵۰ سالمندان چین بیش از یک سوم جمعیت این کشور را تشکیل می دهند. در آن زمان، تنها ژاپن درصد سالمندان بیشتری نسبت به چین خواهدداشت.

براساس پیش بینی سازمان ملل متحد، از سال ۲۰۱۰ تا ۲۰۴۰، درصد جمعیت بالای ۶۰ سال در چین از ۱۲ به ۲۸ درصد افزایش خواهدیافت.

در همه جوامع به صورت طبیعی در اثر تغییر ماهیت کشور از کشاورزی به صنعتی نرخ باروری کاهش می یابد. اما در چین اتخاذ سیاست خطرناک تک فرزندی ابعاد این مساله را بسیار گسترده تر نمود. اتخاذ سیاست تک فرزندی در چین از تولد حدود ۳۰۰ میلیون نفر در طول ۳۰ سال جلوگیری کرده است.

بحران بازنشستگی چین و ظهور خانواده‌های ۴-۲-۱

چین نیازمند راهکاری موثر برای مدیریت و نگهداری از جمعیت فزاینده سالمندان خود است. در گذشته خانواده های چینی از دو یا سه نسل تشکیل می شد که در کنار هم زندگی می کردند و تامین مایحتاج و نگهداری از سالمندان در این خانواده ها بر عهده جوانان خانواده بود. در واقع فرزندان جوان خانواده از پدربزرگ و مادربزرگ ها و پدر و مادر ها نگهداری می نمودند. اما با کاهش نرخ باروری و رواج تک فرزندی در چین، ادامه این روند برای خانواده ها ممکن نیست.

یکی از تبعات سیاست تک فرزندی و کاهش نرخ باروری، ایجاد خانواده هایی است که اصطلاحا آن ها را خانواده های ۴-۲-۱ می نامند. در این خانواده ها یک نفر به عنوان جوان و نیروی کار خانواده مسئول مراقبت از پدر و مادر و پدربزرگ ها و مادربزرگ های سالمند خود است. چنین روندی در عمل غیر ممکن به نظر می رسد. لذا چینی ها به ناچار به نگهداری از سالمندان در مراکز مراقبتی خصوصی و دولتی روی می آورند.

ارائه خدمات نگهداری از سالمندان، تنها برای ۳ درصد از سالمندان چینی

با توجه به تغییرات جمعیتی و وقوع بحران بازنشستگی، امروزه نه جوانان و نه سالمندان تمایلی به زندگی در قالب یک خانواده ندارند. جوانان ناچارند بین اشتغال و نگهداری از والدین و پدربزرگ و مادربزرگ خود یکی را انتخاب کنند و سالمندان نیز ترجیح می دهند به صورت مستقل زندگی خود را بگذرانند.

با وجود این، مراکز مراقبت از سالمندان نیز ظرفیت کافی برای حمایت از سالمندان را ندارد. بسیاری از سالمندان نیز با توجه به محدودیت های مالی نمی توانند از این امکانات استفاده کنند. با وجود عدم اعلام آمارهای رسمی، می توان تخمین زد که در سال ۲۰۱۵ در چین حدود ۶.۶ میلیون تخت برای نگهداری سالمندان وجود داشته است. یعنی به ازای هر ۱۰۰۰ نفر، تنها ۳۰ تخت وجود دارد. از این رو دولتمردان چین به تشویق سازمان ها و مراکز خصوصی ارائه دهنده خدمات سالمندی روی آورده اند.

بحران بازنشستگی و ناتوانی اقتصاد چین در رویارویی با آن

سوال اینجاست که هزینه های زندگی و نیازهای بازنشستگان چگونه تامین خواهد شد. سازمان ها و صندوق‌های بازنشستگی اخیرا در چین متداول شده است اما میزان مستمری که این نهادها می توانند به بازنشستگان چینی ارائه نمایند به مراتب از اقتصادهای پیشرفته تر کمتر است. اگرچه چین امروزه یکی از بزرگترین قدرت های اقتصادی محسوب می شود، اما هنوز نظام اقتصادی و بازنشستگی این کشور آمادگی بحران بازنشستگی و جمعیت عظیم سالمندان را ندارد. علاوه بر مشکل امکانات رفاهی، شاغلانی که در امر مراقبت از سالمندان تخصص کافی داشته باشند، بسیار اندکند و تربیت چنین افرادی به مراتب از ایجاد امکانات رفاهی مشکل تر است؛ چرا که این امر نیازمند افرادی قابل اعتماد و متخصص و در عین حال با هزینه معقول و منطقی است.

یکی از چالش های پیش روی چین، برنامه ریزی و ایجاد یک نظام مالی رفاهی بلندمدت برای سالمندان در اسرع وقت است. بدون چنین نظامی حفظ نظام بازنشستگی بسیار دشوار خواهدبود. در حال حاضر، عمده خدمات سالمندی در چین به حدی گران هستند که نه تنها قشر مستضعف، بلکه حتی افراد با درآمد متوسط نیز توان پرداخت هزینه آن را ندارند.

منبع: سایت plink.ir/f88Bm ،China outlook

انتهای پیام/ اقتصاد بین‌الملل