به گزارش مسیر اقتصاد دهه بعد از آغاز رکود بزرگ ( رکود بزرگ ۱۹۳۰)، زمانی برای خروش فکری بزرگی در علم اقتصاد و میان اقتصاددانان جهان بود؛ از این رو که رهبران فکری زمانه تلاش کردند تا شکست آشکار سیستم اقتصادی موجود را بفهمند و شناسایی کنند.
این چالش فکری به بسیاری از حوزه‌ها و قلمروهای علمی و فکری کشیده شد، اما مهم‌ترین حوزه‌ای که در آن چالش‌های فکری در سطوح عمیقی دنبال شد، حوزه اقتصاد پولی بود. علت این شدت، نقش کلیدی رفتار بانک‌های خصوصی و سیاست‌های بانک مرکزی در شروع و طولانی کردن رکود بزرگ بود.
رهبران و حامیان طرح باکداری شیکاگو
در طول آن دوران، تعداد زیادی از رهبران و بزرگان اقتصاد کلان آمریکا از یک طرح بنیادین برای اصلاح ساختارهای پولی کشور حمایت کردند؛ طرحی که بعد از حمایت جدی پروفسور هنری سیمونز[۱] از دانشگاه شیکاگو به طرح شیکاگو[۲] معروف شد. این طرح همچنین مورد حمایت اروینگ فیشر[۳] از دانشگاه ییل[۴] نیز قرار گرفت.
نظام بانکداری شیکاگو مبتنی بر ذخیره کامل
ویژگی اصلی این طرح، ادعای آن مبنی بر جدایی بین کارکرد پولی[۵] و کارکرد اعتباری[۶] پول است. این جدایی با تاکید بر دو نکته همراه بود؛ اولا تاکید بر پشتوانه ۱۰۰ درصدی سپرده‌ها با اوراق منتشره دولتی، و دوما اینکه تامین مالی بانک‌ها از طریق خلق اعتبار تنها زمانی امکانپذیر است که بانک‌ها به همان میزان اوراق منتشره دولتی داشته باشند. در این مدل دیگر بانک‌ها نمی‌توانند از هیچ خلق پول کنند.
۴ مزیت نظام بانکداری ذخیره کامل و مکتب پولی شیکاگو
فیشر (۱۹۳۶) چهار مزیت را برای این طرح ذکر کرد که به طور خلاصه به آن‌ها اشاره شده است:
- از بین رفتن امکان خلق پول از هیچ بانک‌ها: اولین مزیت این طرح این است که جلوی بانک‌ها برای خلق پول بانکی در زمانهای رونق و امحا همین پول در دوره‌های رکود بعدی را می‌گیرد. در این حالت، امکان کنترل بهتر نقدینگی و جریان پول در جامعه، در زمانهای رونق و رکود که علت اصلی ادوار تجاری اقتصادی هستند، فراهم می‌شود.
- از بین رفتن امکان ورشکستگی بانک‌ها: دومین مزیت این طرح آن است که زمانی که بانک‌ها برای خلق پول نیاز به ۱۰۰ درصدی ذخایر دارند، امکان ورشکستگی و اعسار نقدینگی برای بانک‌ها دیگر وجود نخواهد داشت.
- کاهش هزینه‌های تأمین مالی دولت: سومین مزیت این طرح عبارت است از اینکه به دولت اجازه داده می‌شود تا با نرخ بهره صفر درصد، پول منتشر کند. در غیر این صورت دولت مجبور است همین پول را با بهره معین از بانک قرض بگیرد. این نکته منجر به کاهش در هزینه بهره تامین مالی دولت می‌شود و موجب کاهش چشمگیر در بدهی‌های دولت می‌گردد. البته به این نکته مهم نیز باید اشاره کرد که در این طرح، بدهی دولت دیگر عنوان بدهی را ندارد بلکه مانند ذخایر بانک مرکزی عنوان پول به خود می‌گیرد.
- کاهش بدهی‌های خصوصی و عمومی در ترازنامه بانک‌ها: چهارمین مزیتی که برای این طرح ذکر شده است این است که برای خلق پول، دیگر نیازی به خلق بدهی خصوصی در ترازنامه بانک به صورت همزمان نیست و بنابراین اقتصاد شاهد کاهش شدید در بدهی‌های خصوصی همزمان با کاهش چشمگیر در بدهی‌های دولتی خواهد بود.
پینوشت:
[۱] Henry Simons
[۲] Chicago Plan
[۳] Irving Fisher
[۴] Yale University
[۵] Monetary Function
[۶] Credit Function
منبع: بخشی از گزارش طرح بانکداری شیکاگو yon.ir/nBB7s
انتهای پیام/ اقتصاد بین الملل
