به گزارش مسیر اقتصاد بانک مرکزی سامانه نیما را به منظور ایجاد ثبات در بازار ارز کشور راه اندازی کرده است. این سامانه دارای مزایا و معایبی است که برخی از آنها به مرور زمان برطرف شده و برخی نیز پابرجا هستند.
از جمله مشکلات اولیه سامانه نیما می توان به ثابت نگه داشتن نرخ توسط دولت اشاره کرد؛ بسیاری از صادرکنندگان و واردکنندگان به دلیل اختلاف قیمتی که نرخ آزاد ارز با نرخ تعیین شده در سامانه نیما داشت، از ورود به آن اکراه داشتند. البته این مسأله تا حدودی به مرور زمان برطرف شده است.
مسائل دیگر سامانه نیما به زمانبر بودن انجام معاملات و افزایش تعداد فرآیندهای لازم جهت تکمیل معاملات بر می‌گردد که موجب شده است صادرکنندگان و واردکنندگان در رفع نیازهای خود در این سامانه با مشکلاتی مواجه شوند. به عنوان نمونه برخی واردکنندگان مطرح می کنند که بعضاً برای تأمین ارز مورد نیاز خود از سامانه نیما، با کمبود مواجه می شوند که بیشتر دلیل آن کم کاری و عرضه کم ارز توسط صادرکنندگان است.
عدم موفقیت سامانه نیما در اثرگذاری بر نرخ ارز بازار آزاد
برخی از مشکلات و معایب نیز وجود دارند که سامانه نیما را در حل مشکلات بازار ارز ناموفق می کند. این مشکلات به ساختار و مأموریت عملی این سامانه بر می گردد که موجب شده این سامانه نتواند همه مشکلات بازار ارز را مرتفع کند.
سامانه نیما علیرغم همه محاسنی که تاکنون داشته و تلاش هایی که برای برطرف کردن معایب آن شده، نتوانسته است به تضعیف بازارهای غیر رسمی ارز بینجامد و نرخ گذاری در بازار ارز را رهبری نماید. در واقع این سامانه تدبیری برای کنترل و مقابله با معاملات سوداگرانه نداشته است.
ساختار سامانه نیما مانع مرجعیت آن در تعیین نرخ ارز
در این سامانه محلی برای مدیریت تقاضای دلار با اهداف پوشش ریسک اندیشیده نشده است. در نتیجه کماکان نرخ های ارز برای فعالیت های غیرتجاری در بازار آزاد به صورت کف خیابانی تعیین می شود و بانک مرکزی در قالب سامانه نیما امکان نقش آفرینی در بازار جهت مدیریت نرخ ارز را ندارد.
البته این نقیصه، ارتباطی با سازوکار فعالیت سامانه نیما ندارد و در ابتدا نیز بانک مرکزی نباید این سامانه را به عنوان ابزاری برای مدیریت و تثبیت نرخ ارز معرفی می کرد. چراکه کارکرد این سامانه به عنوان رابطی میان ارز حاصل از صادرات با تقاضاهای وارداتی ارز است.
ظرفیت بازار متشکل ارزی در مدیریت نرخ آزاد
باید توجه داشت که در میان نرخ های متعدد ارزی که اعلام می شود، نرخ ارز بازار آزاد یا همان نرخ نقدی است که به عنوان لنگر اسمی، مبنای اصلی تصمیم گیری های اقتصادی و انتظارات تورمی است. بانک مرکزی تاکنون تمرکز جدی برای مدیریت این نرخ نداشته است.
بنابراین ایجاد یک بازار منسجم و شفاف برای مدیریت نرخ آزاد ارز که در آن بانک مرکزی، صرافی ها و دیگر عوامل حضور دارند، ضرورت دارد تا مرجع رسمی اعلام نرخ ارز بازار آزاد و ابزار مدیریت آن شکل بگیرد.
نظر به اینکه بازار متشکل ارزی به دنبال این است که وابستگی طولانی مدت نرخ گذاری در بازار ارز به مرجع هایی مانند امارات و دیگر نقاط ارزی خارج از کشور را کاهش دهد و تأثیر بسیار بالای معامله گران فردی بر تعیین نرخ کل بازار را تغییر دهد، می تواند به عنوان یک مرجع و روش نرخ گذاری عمل نماید. لذا ضروریست که بانک مرکزی در راه اندازی و تکمیل این بازار جدیت داشته باشد.
انتهای پیام/ تجارت و ارز
