به گزارش مسیر اقتصاد پیری جمعیت به طور بی سابقه در کشورهای صنعتی در حال گسترش است. درصد جمعیت بالای ۶۵ سال جهان از ۸ درصد در سال ۱۹۵۰ به حدود ۲۰ درصد در سال ۲۰۱۵ رسیده است و پیش بینی می شود همچنان افزایش یابد. افزایش میانگین سنی جمعیت بدون شک تاثیرات قابل توجهی بر اقتصاد کلان کشورها خواهد داشت.
تحول بی سابقه جمعیتی و عوامل موثر بر آن
یکی از پارامترهای اساسی نشان دهنده پیری جمعیت، نسبت حمایت بالقوه است. نسبت حمایت بالقوه حاصل تقسیم تعداد افراد بالای ۶۵ سال بر جمعیت در سن کار است. در کشورهای صنعتی، این نسبت از کمتر از ۱۵ درصد در سال ۱۹۵۰ به بیش از ۳۰ درصد در سال ۲۰۱۵ رسیده است و پیش بینی می شود در ۲۰ سال آینده به ۵۰ درصد برسد. با توجه به کشورهای معدودی که داده های جمعیتی آن ها از سال ۲۰۱۹ تاکنون در دسترس است، این روند بی سابقه است. گرچه کاهش نرخ باروری نیز در این زمینه موثر است، اما این روند غالبا بر اثر افزایش طول عمر افراد و افزایش امید به زندگی ایجاد شده است. همین فرایند پیری در کشورهای فقیر و دارای درآمد متوسط نیز در حال روی دادن است، گرچه سرعت آن به این اندازه زیاد نیست.
انباشت سرمایه، نتیجه افزایش میانگین سنی مردم
یکی از ابعاد تاثیر پیری جمعیت بر اقتصاد، پس انداز و انباشت سرمایه است. گرچه بسیاری از کشورهای پیشرفته نوعی نظام متمرکز بازنشستگی دارند که بخشی از درآمد کارمندان را به پس از بازنشستگی منتقل می کند، اما هنوز هم پس اندازهای شخصی نقشی انکارناپذیر در تامین هزینه های زندگی پس از بازنشستگی دارد.
با توجه به الگوی زندگی آمریکایی ها که بیشترین داده ها از آن در دسترس است، میزان ثروت مردم در سال های ابتدایی سن بازنشستگی به بیشترین حالت خود می رسد و سپس به تدریج کاهش می یابد.
افزایش امید به زندگی موجب افزایش سطح سرمایه در اقتصاد می شود. مردم برای گذران دوران بازنشستگی طولانی تر، نیاز به داشتن پس انداز بیشتری دارند. به همین دلیل با افزایش میانگین سنی افراد جامعه، میزان انباشت سرمایه در کشور افزایش خواهد یافت.
کاهش سرمایه‌گذاری و افزایش تورم اثر پیری جمعیت بر اقتصاد
پس اندازهای مردم به هر نحو به بنگاه‌های اقتصادی راه خواهندیافت، این بنگاه ها سرمایه مردم را در اموری مانند توسعه خطوط تولید و ماشین آلات، ساختمان ها و تجهیزات اداری و یا موارد ناملموس تری مانند هزینه های تبلیغات و برندسازی و تحقیق و توسعه مصرف می نمایند. این روند تا جایی ادامه می یابد که بنگاه های اقتصادی از سرمایه اشباع می شوند و با بکارگیری تجهیزات و ماشین آلات و امکانات جدید نمی توانند بهره وری پیشین خود را داشته باشند؛ در نتیجه هرچه سرمایه‌گذاری مردم بیشتر می شود، درصد سود کمتری عاید آنها می گردد.
تاثیرات پیری جمعیت به همین جا ختم نمی شود. با افزایش سرمایه های مردم و رشد نقدینگی، تقاضا نیز رشد خواهدکرد و در نتیجه قیمت موارد متعددی مانند مسکن نیز افزایش خواهدیافت. از طرفی با افزایش قیمت مسکن و کاهش نرخ بهره، وام های درخواستی برای خرید مسکن بیشتر می شود. در اقتصاد های باز، کشورهایی که با سرعت بیشتری در حال پیرشدن هستند، دارایی خود را در کشورهایی که با سرعت کمتری به سمت پیری پیش می روند، سرمایه گذاری می نمایند. به همین دلیل است که کشورهایی مانند ژاپن یا آلمان که به سرعت در حال پیر شدن هستند، به کشورهای نسبتا جوان تری مانند استرالیا پول قرض می دهند.
مکانیزم توضیح داده شده بسیار ساده سازی شده است. با این حال شواهدی نیز وجود دارد که این نظریه را تایید می نماید. نسبت سرمایه به تولید ناخالص داخلی (capital/GDP) خصوصا در کشورهای صنعتی هم اکنون از گذشته بسیار بیشتر شده است.
ورود نقدینگی به سرمایه گذاری بدون ریسک به جای بنگاه های تولیدی
خانوارها می توانند با پیش بینی دوران طولانی بازنشستگی خود پس انداز بیشتری داشته باشند؛ به جای این که دیرتر بازنشسته شوند یا در دوران پیری با فقر زندگی کنند.
بین میزان عرضه سرمایه توسط خانوارها و تقاضای سرمایه توسط بنگاه های اقتصادی نوعی تعادل برقرار می شود. بر این اساس نرخ بهره واقعی با توجه به این دو عامل تعیین می گردد. نرخ بهره مشخصی می تواند برای سرمایه گذاری خانوارها در بنگاه های اقتصادی در نظر گرفته شود و سرمایه خانوارها موجب رونق این بنگاه ها شود. اما در عمل میان بهره بدون ریسک و بهره ای که در بنگاه های اقتصادی بدست می آید، اختلافی وجود دارد که موجب می شود مردم ترجیح دهند سرمایه های خود را در حوزه های بدون ریسک وارد نمایند و عملا سرمایه چندانی وارد بنگاه های اقتصادی و بخش های تولیدی نشود.
سرمایه ایجاد شده در اثر پیری جمعیت، به علت عدم ورود به بنگاه های اقتصادی، به نقدینگی غیرمولد تبدیل می گردد و در بانک ها، بازار ارز، بورس و مواردی از این دست وارد می شود و می تواند ایجاد تورم نماید.
منبع:
سایت Bank Underground تحت نظارت Bank of England (بانک مرکزی بریتانیا)، yon.ir/p63t7
انتهای پیام/ اقتصاد بین‌الملل
