به گزارش مسیر اقتصاد در دوره‌های گذشته وزارت نفت در راستای کاهش خام‌فروشی نفت و رسیدن به خودکفایی در تولید فرآورده‌های نفتی، پروژه‌های متعدد بهینه‌سازی پالایشگاه‌های موجود و همچنین ساخت ۷ پالایشگاه جدید را در دستور کار خود قرار داده بود.
حجم سرمایه‌گذاری در این پروژه‌ها بالغ بر ۱۵ میلیلرد یورو و زمان بهره‌برداری حداکثر تا پایان سال ۱۳۹۱ اعلام شده بود. اکنون که قریب ۷ سال از این زمان‌بندی گذشته است، اکثر پروژه‌های ساخت پالایشگاه جدید به سرانجام نرسیده و پیشرفت فیزیکی برخی از این پروژه‌ها حتی از ۵ درصد هم بیشتر نبوده است.
آناهیتا یکی از بزرگترین پروژه های پالایشگاهی
یکی از پروژه‌های بزرگ پالایشگاهی ایران، پروژه احداث پالایشگاه آناهیتا کرمانشاه است.
این پالایشگاه با ظرفیت پالایش روزانه ۱۵۰ هزار بشکه نفت خام، در سال ۱۳۸۵ به تصویب هیئت دولت وقت رسید. این پروژه قرار بود در چهار الی پنج سال به بهره‌برداری برسد و جایگزین پالایشگاه قدیمی و فرسوده کرمانشاه با قدمتی بیش از ۹۵ سال شود.
با گذشت ۱۳ سال از آن تاریخ، بررسی وضعیت پیشرفت این پروژه نشان‌دهنده وجود موانع بزرگی در مراحل ساخت این پالایشگاه است.
تصویر هوایی زیر آخرین وضعیت پیشرفت فیزیکی این پالایشگاه را نشان می‌دهد:
فراز و نشیب‌های پروژه پالایشگاه آناهیتا
اواخر شهریور ۱۳۸۶ و با اتمام کار مکان‌یابی پالایشگاه در ۵۷۱ هکتار و در کیلومتر ۱۵ جاده کرمانشاه – همدان، عملیات اجرایی احداث این پالایشگاه آغاز و زمین خریداری شد و اواخر اسفند سال ۱۳۸۶ نیز قرارداد مطالعات طراحی پایه این پالایشگاه با شرکت APS ایتالیا و شرکت سازه از ایران منعقد شد.
قراردادهای خرید لیسانس‌های مورد نیاز این پالایشگاه نیز با شرکت‌های معتبر اروپایی بسته شد و از سوی دیگر، عملیات تسطیح، خاکریزی و حصارکشی سایت پالایشگاه نیز به شرکت‌های پیمانکار ایرانی واگذار شد و عملیات اجرایی آن به عنوان نخستین گام عملیات اجرایی احداث این پالایشگاه از ابتدای آبان سال ۱۳۸۷ آغاز شد.
با این وجود، عملیات احداث این پالایشگاه در سال ۱۳۸۸ به دلیل عدم تأمین منابع مالی از سوی سهامداران به صورت کامل متوقف شد و هیئت مدیره پالایشگاه آناهیتا تصمیم به خاتمه قراردادهای منعقد شده با پیمانکاران این پروژه گرفت و طراحی پایه پالایشگاه آناهیتا، عملیات فنس کشی و تسطیح مقدماتی زمین به صورت نیمه‌کاره رها شد.
گروه تاپیکو، به عنوان یکی از سهامداران اصلی پروژه پالایشگاه آناهیتا، پیشرفت این پروژه را تنها ۴ درصد اعلام کرده است.
چالش تامین مالی پروژه با وجود مشوق‌های سرمایه‌گذاری
مزیت‌های سرمایه‌گذاری فراوانی برای احداث این پالایشگاه، از جمله افزایش سهم صندوق توسعه ملی در تأمین مالی از ۷۰ درصد به ۸۵ درصد، نرخ چهار درصدی کارمزد تسهیلات صندوق توسعه ملی، افزایش مدت زمان بازپرداخت این تسهیلات از ۶ سال به هشت سال، تخفیف ۱۰ درصدی خوراک به مدت ۱۰ سال از تاریخ بهره‌برداری، معافیت مالیاتی ۱۳ ساله و پرداخت هزینه احداث خط لوله تحویل خوراک نفت خام توسط وزارت نفت در نظر گرفته شده است. با این وجود، تامین مالی این پروژه همچنان یکی از موانع اصلی پیشرفت پروژه به شمار می‌رود.
همکاری قرارگاه خاتم و وزارت نفت برای ساخت پتروپالایشگاه آناهیتا
اسدالله قره‌خانی، عضو کمیسیون انرژی مجلس شورای اسلامی، در گفت‌وگویی به نشست عصر روز سه‌شنبه، هشتم مردادماه این کمیسیون که با حضور بیژن زنگنه، وزیر نفت و سعید محمد اسلامی، فرمانده قرارگاه سازندگی خاتم‌الانبیا (ص) برگزار شد، اشاره کرد و گفت: در این نشست به همکاری دوجانبه وزارت نفت و قرارگاه خاتم‌الانبیا (ص) برای توسعه پتروپالایشگاه ها پس از تدوین آیین‌نامه‌های اجرایی و تصویب آن از سوی دولت، اشاره و مقرر شد این همکاری با توسعه فعالیت پتروپالایشگاهی شرکت پالایش نفت آناهیتای کرمانشاه توسط قرارگاه خاتم آغاز شود.
طرح حمایت از توسعه صنایع پایین‌دستی نفت خام و میعانات گازی با استفاده از سرمایه‌گذاری مردمی
طرح «حمایت از توسعه صنایع پایین دستی نفت خام و میعانات گازی با استفاده از سرمایه‌گذاری مردمی» به عنوان بستری برای کاهش اثر تحریم‌های نفتی از طریق تبدیل نفت خام به فرآورده‌های نفتی به تصویب مجلس رسیده است. در این طرح با جذاب نمودن سرمایه‌گذاری در طرح های پتروپالایشی امید می‌رود مسئله تامین مالی، به عنوان گلوگاه این طرح‌ها، با مشارکت بخش خصوصی و سرمایه‌گذاری مردمی، رفع شود.
این طرح که مشتمل بر شش ماده است، در جلسه علنی روز دوشنبه ۲۴ تیرماه مجلس شورای اسلامی، به تصویب رسید و هم اکنون برای بررسی و انطباق، به شورای نگهبان ارسال شده است.
متن طرح مصوب مجلس شورای اسلامی
متن کامل این طرح به شرح زیر است:
ماده۱– اصطلاحات این قانون در معانی مشروح ذیل به کار می‌رود:
الف- طرح: طرح‌های ایجاد تاسیسات پالایشگاهی و پتروپالایشگاهی با خوراک نفت‌خام و یا میعانات گازی با ضریب پیچیدگی بالا توسط بخش غیردولتی و همچنین بهینه‌سازی و ارتقای کمیت و کیفیت فرآورده‌های پالایشگاه‌های موجود به نحوی که ترکیب تولید فرآورده آنها اساساً به محصولات سبکتر و میان تقطیر اختصاص یابد
ب- مجوز: مجوز صادره مطابق با جز (۴) بند «پ» ماده (۳) قانون وظایف و اختیارات وزارت نفت که براساس طراحی و محاسبات فنی و اقتصادی طرح پیشنهادی و مشخصات فرآورده‌های تولیدی، توسط وزارت نفت ارزیابی و صادر می‌شود و شامل مقدار خوراک و تنفس خوراک برآوردی می‌باشد.
پ- شرکت مجری طرح: شخصیت حقوقی مالک و دارای مجوز اجرای طرح است که صرفاً می‌تواند مجری یکی از طرح‌های موضوع این قانون باشد.
ت- تنفس خوراک: اعطای خوراک بدون دریافت بهای آن از زمان شروع بهره‌برداری طرح‌های موضوع این قانون، به تعداد روزی که ارزش آن معادل حجم سرمایه‌گذاری در مجوز صادره باشد و به عنوان تسهیلات به شرکت مجری طرح محسوب می‌شود.
ماده ۲– دولت موظف است طبق تکالیف این قانون، از طریق وزارت نفت نسبت به صدور و بازنگری مجوز طرح‌ها تا سقف دو میلیون بشکه در روز و اعطای تنفس خوراک، از سرمایه‌گذاران بخش غیردولتی برای جذب سرمایه‌گذاری مردمی حمایت کند.
ماده۳– تنفس خوراک تخصیصی به طرح‌ها با رعایت شرایط زیر صورت می‌پذیرد:
الف- استفاده از سهم صندوق توسعه ملی در چهارچوب قوانین و مقررات مربوطه و با اذن مقام رهبری است.
ب- درصد تولید نفت کوره در طرح‌های موضوع این قانون باید کمتر از ده‌درصد (۱۰%) کل فرآورده‌های تولیدی آن طرح باشد.
پ- در هنگام بهره‌برداری از واحد احداث شده، تطبیق کمیت و کیفیت انواع فرآورده‌های تولیدی بر اساس مجوز اولیه صادره برعهده وزارت نفت بوده و در صورت وجود هرگونه مغایرت موظف است میزان تنفس خوراک را متناسب با طرح اجراءشده تعدیل کرده و به اطلاع صندوق توسعه ملی برساند.
ت- خوراک تحویلی به واحدهای مذکور از نظر قواعد مالی در حکم صادرات نفت‌خام و میعانات گازی است و تنفس خوراک برای این قانون صرفاً از محل سهم سالانه صندوق توسعه ملی در سقف سهم سالانه آن صندوق تأمین می‌شود. تسویه حساب این واحدها با صندوق توسعه ملی از محل فروش خوراک به آنها در طی سنوات آتی می‌باشد.
ث- بازپرداخت تسهیلات تنفس خوراک صندوق توسعه ملی، پس از دوره تنفس مطابق مقررات صندوق صورت می‌گیرد.
ج- مجوزهای موضوع این قانون به استثنای طرح‌های بهینه‌سازی و ارتقای پالایشگاه‌های موجود، صرفاً برای سواحل کشور صادر می‌شود.
چ- دولت مجاز است در هنگام اعطای تعهد تنفس خوراک، قرارداد دریافت بخشی از درآمد حاصل از فروش فرآورده‌های طرح‌ها را به صورت ماهانه متناسب با مبلغ بازپرداخت اقساط، جهت تسویه بدهی از آن طرخ اخذ کند و یا پس از بهره‌برداری از طرح، سهام سهامداران شرکت مجری طرح را تا سقف مبلغ تنفس خوراک اخذ نماید.
ماده۴– تأمین مالی طرح‌ها با رعایت شرایط زیر صورت می‌گیرد:
الف- سهامداران شرکت مجری موظفند حداکثر یک‌سال پس از دریافت مجوز، نسبت به واگذاری حداقل سی‌درصد (۳۰%) سهم شرکت مجری از طریق عرضه سهام یا از طریق صندوق سرمایه‌گذاری پروژه در چهارچوب قوانین مربوطه و یا انتشار اوراق بهادار قابل تبدیل به سهام اقدام کنند؛ در غیر این صورت وزارت نفت موظف است نسبت به ابطال مجوز خوراک آنها اقدام کند.
ب- تأمین مالی از طریق ابزارها و نهادهای مالی بازار سرمایه و تضمین بازپرداخت اصل و فرع مبالغ سرمایه‌گذاری شده توسط مردم طبق قواعد و مقررات سازمان بورس و اوراق بهادار صورت می‌گیرد. همچنین جهت تسهیل در فرآیند تأمین مالی از طریق وزارت نفت و شرکت‌های تابعه در چهارچوب ماده (۱۲) قانون رفع موانع تولید رقابت‌پذیر و ارتقای نظام مالی کشور با اصلاحات و الحاقات بعدی مصوب ۱/۲/۱۳۹۴، بیمه‌ها و بانک‌های مجاز زیر نظر بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران نیز می‌توانند پس از تأیید سازمان بورس و اوراق بهادار به عنوان رکن ضامن ایفای نقش کنند.
پ- آن دسته از دارایی‌هایی که تأمین مالی آنها از طریق صندوق سرمایه‌گذاری پروژه جهت عرضه به عموم مردم صورت می‌گیرد از پرداخت عوارض نقل و انتقال معاف می‌باشند.
ت- حذف شد.
ماده۵- وزارت نفت موظف است در زمان اعطای مجوز طرح، نسبت به اعطای مجوزهای ذیل برای واحدهای مشمول این قانون اقدام کند:
الف- مجوز صادرات فرآورده‌های تولیدی
ب- مجوز تأمین نفت خام به عنوان خوراک مصرفی پس از اتمام دوره تنفس خوراک با رعایت مصالح کشور در صورت درخواست متقاضی
ماده۶- وزارت نفت مکلف است ظرف مدت دوماه پس از تصویب این قانون، آیین‌نامه اجرایی آن را به تصویب هیأت وزیران برساند.
انتهای پیام / نفت و انرژی
