به گزارش مسیر اقتصاد برنامه پویش رادیو اقتصاد در شب گذشته (جمعه ساعت ۲۱) پخش شد و در این برنامه، پیشنهاداتی برای ساماندهی واردات مواد غذایی ارائه گردید.
میر‌هادی رهگشای عضو شبکه تحلیلگران اقتصاد مقاومتی به عنوان مهمان این برنامه گفت: جمهوری اسلامی ایران سالانه مقادیر قابل توجهی از نیاز خود به محصولات غذایی را از طریق واردات تأمین می‌کند. ولی متأسفانه به دلیل نبود برنامه مشخص برای این واردات، در سال‌های گذشته شاهد نوسان در میزان واردات و مبادی وارداتی این کالاها بوده‌ایم. این درحالیست که پتانسیل بالفعل و بالقوه تولیدی در کشورهای همسایه، منطقه و همسو برای تولید اغلب محصولات غذایی مورد نیاز ایران وجود دارد و ایران می‌تواند بخش قابل توجهی از نیاز خود به محصولات غذایی را از کشورهای همسایه و همسو تأمین نماید. به این ترتیب علاوه بر بالا رفتن ضریب امنیت غذایی، روابط ایران با کشورهای منطقه عمق بیشتری خواهد گرفت.
وی با بیان اینکه سیاست کشورهای پیشرفته جهان در مورد محصولات غذایی، تأمین داخلی آنها و همچنین صادرات این کالاها بوده است، گفت: در صورتی که شرایط آب و هوایی و جغرافیایی این کشورها به‌گونه‌ای باشد که امکان تأمین نیاز با استفاده از توان داخلی وجود نداشته باشد و نیاز به واردات وجود داشته باشد، علاوه بر تعیین استانداردهای سخت و سطح بالا و تعیین تعرفه واردات برای محصولات غذایی، برای انتخاب کشورهای مبدأ نیز برنامه منسجمی تدارک دیده و سیاست‌های وارداتی خود را با آن منطبق می‌نمایند.
رهگشای افزود: بنابراین تدوین برنامه‌ای برای تعیین مبادی اصلی محصولات غذایی کشور امری لازم است و نباید به سادگی بازار مصرف محصولات غذایی را در اختیار دیگر کشورها قرار داد.
عضو شبکه تحلیلگران با بیان اینکه «توسعه پیوندهای راهبردی و گسترش همکاری و مشارکت با کشورهای منطقه و جهان به ویژه همسایگان» یکی از اصول اقتصاد مقاومتی است که لازم است در سیاست‌های تجاری به آن توجه شود، گفت: به عنوان نمونه در زمینه واردات بهتر است کشورهای همسایه که جزء کشورهای منطقه هستند و روابط تجاری عمیق‌تری با ایران دارند در مقایسه با کشورهای دیگری که تنها به چشم بازار مصرف به ایران نظر دارند، در اولویت قرار بگیرند.
وی گفت: معیارهایی که لازم است برای تعیین شرکای تجاری در نظر گرفته شود عبارتند از: روابط سیاسی مناسب، اولویت قرار دادن کشورهای همسایه و منطقه و همچنین الویت قرار دادن کشورهایی که روابط تجاری دوطرفه با ایران دارند و امکان صادرات کالاهای ایرانی به آنها در ازای واردات فراهم است.
رهگشای با بیان اینکه در حال حاضر این اصول در سیاست‌های وارداتی کشور هیچ نقشی ندارند و سیاست‌گذاری‌ها به هیچ عنوان در راستای جهت‌دهی به بازرگانان در انتخاب شرکای تجاری مناسب قرار ندارند، گفت: در عمل کشورهای مختلف با تعرفه‌گذاری ترجیحی این مسئله را محقق می‌نمایند که تاکنون به جز مواردی معدود و غیراثرگذار در ایران مورد استفاده قرار نگرفته است.
وی گفت: رژیم غذایی اکثر مردم بر پایه یک یا چند مورد از محصولات زیر بنا شده است: برنج، گندم، ذرت، ارزن، سیب زمینی و محصولات حیوانی مانند گوشت، شیر، تخم مرغ، پنیر و ماهی. و این محصولات در اغلب مناطق دنیا جزء غذاهای اساسی محسوب می‌شوند. بیشترین میزان واردات ایران در بین محصولات غذایی اساسی در ۱۰ سال اخیر مربوط به محصولاتی چون برنج، گندم، ذرت، کنجاله سویا، روغن پالم، گوشت گاو، روغن سویا، شکر، دانه سویا و جو بوده که در اغلب ماه‌ها و سال‌های اخیر در بین عمده‌ترین محصولات وارداتی ایران قرار داشته اند.
رهگشای با بیان اینکه میزان واردات محصولات غذایی اساسی ایران در ۱۰ سال اخیر بیش از ۸۰ میلیارد دلار بوده که بیش از ۸۵ درصد از کل واردات محصولات غذایی و ۱۶ درصد از کل واردات ایران بوده است، گفت: در ۱۰ سال اخیر طبق آمار گمرک جمهوری اسلامی عمده محصولات غذایی اساسی ایران از کشورهایی چون سوئیس و امارات وارد شده که خودشان تولیدکننده محصول نبوده‌اند. پیشنهاداتی که درخصوص ساماندهی این دسته از واردات کشور قابل بررسی هستند عبارتند از: تغییر مبادی وارداتی در مواردی که مبادی وارداتی متناسب با معیارهای استراتژیک انتخاب نشده‌اند؛ خرید مستقیم از مبادی اصلی وارداتی در مواردی که مبادی مناسب هستند ولی واردات از کشورهای واسط انجام می‌شود؛ کشت فراسرزمینی محصولات مورد نیاز در کشورهای مقصد؛ بررسی ظرفیت‌های بالقوه تولیدی در کشورهای همسایه و همسو برای خرید محصولات مورد نیاز از این کشورها.
عضو شبکه تحلیلگران اقتصاد مقاومتی سپس به ارائه چند مثال از مبادی وارداتی محصولات غذایی اساسی کشور پرداخت که در ادامه آمده است:
گندم: مبادی اصلی گندم وارداتی ایران در ده سال اخیر کشورهای آلمان، روسیه، استرالیا، قزاقستان، لیتوانی، کانادا، آمریکا و لاتویا بوده‌اند. با اینحال واردکنندگان ایرانی گندم را عمدتا از کشورهای سوئیس، آلمان، امارات، روسیه، کانادا و هلند خریداری کرده‌اند. در این مورد کشورهای روسیه و قزاقستان در اولویت واردات گندم قرار دارند.
ذرت: عمده ذرت وارداتی ایران از کشور برزیل انجام می‌گیرد و بعد از آن کشورهای اوکراین و آرژانتین سهمی قابل توجه از بازار ایران دارند. با اینحال واردکنندگان ایرانی ذرت را از کشورهای سوئیس، امارات، انگلستان و هلند خریداری کرده‌اند که تولیدکننده این محصول نیستند.
کنجاله سویا: بیش از نیمی از کنجاله وارداتی ایران از کشور آرژانتین تأمین می‌شود و بعد از آن نیز کشورهای برزیل و هند با سهم ۲۶ و ۲۲ درصدی در رده‌های دوم و سوم قرار دارند. اما واردکنندگان ایرانی کنجاله سویا را از بازارهای سوئیس، امارات و هلند خریداری کرده‌اند.
وی در انتها علت اصلی در آشفتگی مبادی وارداتی محصولات غذایی اساسی را نداشتن برنامه بلندمدت و اقدام به خریدهای فوری از سوی سازمان‌های دولتی همچون شرکت بازرگانی دولتی و سازمان امور دام عنوان نمود و گفت: برای این منظور لازم است برنامه‌ای بلندمدت برای تأمین محصولات غذایی اساسی که لازم است از طریق واردات تأمین شود تدوین گردد. و بر اساس آن نهادهای دولتی با تولیدکننده‌های اصلی مناسب معامله نمایند. همچنین درخصوص واردکنندگان بخش خصوصی نیز لازم است از تعرفه‌های ترجیحی برای سوق دادن آنها به سمت مبادی مناسب وارداتی اقدام گردد.
