حسین صمصامی عضو هیئت علمی دانشگاه شهید بهشتی در گفتگو با مسیر اقتصاد ایفای نقش بانک ها در هر دو شکل واسطه گری وجوه و خلق پول را امکان پذیر دانست.
خلق پول بانک‌ها از هیچ امکان پذیر است
وی در پاسخ به این سوال که آیا بانک ها واسطه وجوه هستند یا خالق پول، گفت: هر دو حالت می تواند در سیستم بانکی اتفاق بیفتد و بستگی به ماهیت عملکرد بانک دارد؛ یعنی بانکی که خلق پول را از طریق ضریب فزاینده انجام می دهد، می تواند از هیچ هم پول خلق کند.
صمصامی در توضیح سازوکار ضریب فزاینده و خلق پول از هیچ، اظهار داشت: زمانی که بانک به صورت واسطه وجوه و با سازوکار ضریب افزایش پول عمل می کند، برای اعطای تسهیلات ابتدا باید سپرده جذب کند و با کسر ذخیره قانونی، اقدام به پرداخت وام نماید. اما زمانی که به صورت خالق پول عمل می کند، هم زمان با اعطای تسهیلات و افزایش دارایی ترازنامه، سپرده ایجاد کرده و قسمت بدهی ترازنامه خود را افزایش می دهد.
افزایش بدهی بانک ها به بانک مرکزی نتیجه خلق پول از هیچ
عضو هیئت علمی دانشگاه شهید بهشتی، شناخت ماهیت عملکرد بانک های کشور را نیازمند بررسی دقیق دانست و گفت: یکی از شاخص هایی که می تواند نشان دهد که بانک ها از هیچ پول خلق می کنند یا خیر، بدهی بانک ها به بانک مرکزی است. در سال های اخیر، بدهی بانک ها به بانک مرکزی به شدت افزایش پیدا کرده و از حدود ۵۰ تا ۶۰ هزار میلیارد تومان در سال ۹۲ به حدود ۱۵۰ هزار میلیارد تومان رسیده است.
وی با طرح این سوال که آیا بدهی بانک ها به بانک مرکزی ناشی از خلق پول از هیچ است یا خیر، گفت: آمار و ارقام دیگری وجود دارد که وقتی در کنار بدهی بانک ها به بانک مرکزی مورد بررسی قرار می گیرد، نمی تواند خلق پول بانک ها از هیچ را خیلی تایید کند و آن، بدهی دولت به بانک ها است. در حال حاضر، در قسمت دارایی ترازنامه بانک ها، بدهی دولت به بانک ها به شدت افزایش پیدا کرده و به حدود ۲۳۰ هزار میلیارد تومان رسیده است. در نتیجه، بانک ها دچار کسری منابع می شوند و سعی می کنند کسری منابع خود را از طریق بانک مرکزی جبران کنند.
به گفته صمصامی، حجم بالای بدهی دولت به بانک ها، فرضیه خلق پول بانک ها از هیچ را تا حدودی زیر سوال برده یا لااقل، جای بررسی برای آن می گذارد.
خلق پول بی ضابطه بانک‌ها به ضرر اقتصاد کشور است
استاد اقتصاد دانشگاه شهید بهشتی، ربوی بودن، عدم ارتباط با بخش واقعی اقتصاد و توزیع ناعادلانه را از ویژگی های خلق پول به شیوه فعلی در کشور دانست و گفت: اگر فعالیت بانک ها ربوی باشد، خلق پول بر اساس ربا ایجاد می شود و اثرات تخریبی در اقتصاد دارد.
وی افزود: نکته بعدی آن است که اگر ارتباط بین خلق پول بانک ها با بخش واقعی اقتصاد و تولید ضعیف شود، می تواند آثار مخربی داشته باشد.
صمصامی با بیان این که بیش از ۹۰ درصد نقدینگی کشور به خاطر خلق پول بانک ها است، ادامه داد: در سال ۹۷، نقدینگی کشور حدود ۲۰ درصد رشد کرد، اما رشد اقتصادی منفی ۴.۹ درصد بوده است. بنابراین نقدینگی به بخش واقعی هدایت نشده و صرف دلالی و سفته بازی شده است.
این عضو هیئت علمی دانشگاه شهید بهشتی با اشاره به توزیع ناعادلانه خلق پول بانک ها گفت: در حال حاضر، بخش زیادی از تسهیلات بانکی در اختیار افراد خاصی قرار گرفته و باعث افزایش شکاف طبقاتی شده است.
تحول در نظام بانکی و حذف ربا لازمه رشد و توسعه کشور
صمصامی رشد و توسعه کشور از طریق سیاست هدایت اعتبار را امکان پذیر دانست و گفت: اگر اعتبارات و خلق پول سیستم بانکی وارد تولید و بخش واقعی اقتصاد شود، می تواند باعث رشد و توسعه کشور شود. اما این کار در سیستم بانکی موجود بسیار دشوار است.
وی تحول در نظام بانکی و حذف ربا را لازمه رشد و توسعه کشور از طریق خلق پول دانست و گفت: خلق پول در نظام بانکی با شرایط فعلی، اکل مال به باطل است و با توجه به این که در یک سیستم ربوی اتفاق می افتد، نمی تواند آثار مثبت اقتصادی در جامعه ایجاد کند. اما در صورتی که خلق پول در یک فرآیند بانکی بدون ربا انجام شده و به بخش واقعی اقتصاد هدایت شود، می تواند باعث رشد و توسعه کشور گردد. البته در سیستم بانکی فعلی کشور بعید است این اتفاق رخ دهد.
انتهای پیام/ نظام مالی
