مسیر اقتصاد/ دوران طلایی صنعت تجهیزات مخابراتی به سال های ابتدایی و دهه اول انقلاب اسلامی بر می گردد. به گونه ای که در آن دوران علاوه بر تامین نیازها در داخل کشور، صادرات به کشورهای همسایه نیز رونق داشت.
۷۰ درصد تجهیزات مخابراتی بازار ایران از محل واردات تأمین می‌شود
اما در چهار دهه گذشته این صنعت افول کم سابقه ای داشته است، به گونه ای که تعداد شرکت های فعال تولید کننده به کمتر از انگشتان دو دست می رسد. این شرکت ها هم غالبا در زمینه های نظامی فعالیت می نمایند.
در سال های اخیر بیش از ۷۰ درصد تجهیزات مخابراتی کشور از شرکت های خارجی و غالبا شرکت های چینی تامین شده است. شکل زیر روند افول این صنعت را در سال های ۸۴ تا ۸۹ نشان می دهد.
آسیب شناسی صنعت تجهیزات مخابرات از منظر تولید کنندگان
مهم ترین مشکلات این صنعت در حوزه تولیدکنندگان را می توان در موارد زیر خلاصه نمود:
ضعف تحقیق و توسعه: صنعت تجهیزات مخابراتی از جمله صنایع دانش محور با سرعت تغییرات زیاد است. چنین صنایعی به واحدهای تحقیق و توسعه توانمند و پویا نیازمند هستند. اما در ایران ضعف تحقیق و توسعه در صنعت تجهیزات مخابراتی سبب فاصله گرفتن شرکت‌های تولیدکننده از لبه های فنّاوری و به تبع آن کاهش بازار و سود شده است.
مشکلات زنجیره تأمین: یکی از موارد خطرپذیری تولیدکنندگان این صنعت در رابطه با زنجیره تامین مواد اولیه محصولات است. دسترسی تولیدکنندگان داخلی به برخی از مواد اولیه مانند برخی تراشه ها به خاطر وجود محدودیت هایی مانند تحریم دارای پیچیدگی‌های زیادی است.
تکیه بر بازارهای محدود داخلی: صنعت تجهیزات مخابراتی به دلیل ماهیت دانش‌بنیان، هزینه‌های تحقیق و توسعه بالا و ماندگاری بالای تجهیزات، برای توجیه‌پذیری اقتصادی و سوددهی نیازمند بازارهای بزرگ است. به همین دلیل لازم است برنامه‌ریزی در این صنعت با نگاه کلان و به منظور کسب بازارهای بزرگ صورت بگیرد. از طرفی ضعف شرکت های داخلی در مدیریت کسب‌وکار و برنامه ریزی دقیق در توسعه بازارهای بزرگ‌تر موجب تکیه آن ها بر بازارهای نسبتاً محدود داخلی می شود. این موضوع یک چرخه فزاینده منفی را ایجاد می‌کند. چراکه بازارهای محدود خود سبب کاهش سوددهی و به تبع آن کاهش سرمایه‌گذاری بر بخش تحقیق و توسعه و فاصله گرفتن از لبه فناوری و کاهش مجدد حاشیه سود شرکت‌ها می‌شود.
تعدد تولیدکنندگان و مقیاس پایین تولید: دلیل اصلی کاهش بازار و به دنبال آن کاهش مقیاس تولید توسط شرکت‌ها و افزایش هزینه‌های سربار در تولید محصول است. این مسئله در کنار تمرکز بر بازارهای محدود تأثیر مضاعفی بر کاهش بازار تولیدکنندگان خواهد داشت. هم چنین بازار کوچک تولیدکنندگان موجب می شود که تولیدات آن ها با تنوع کم و در مقیاس پایین صورت گیرد و در مواردی حتی اگر بازار بزرگی در اختیار این شرکت ها قرار گیرد، توان لازم برای تولید تجهیزات در مقیاس بالا را ندارند. این روند در شکل زیر نشان داده شده است.
لذا سیاست‌گذاری صنعتی هدفمند جهت ادغام برخی تولیدکنندگان با یکدیگر و حذف شرکت‌های ضعیف در فرآیندهای رقابتی سبب افزایش بازار تولیدکنندگان داخلی می‌شود. با کاهش تعداد شرکت ها و افزایش بازار، هزینه های تحقیق و توسعه نیز کاهش می یابد و امکان دست یابی به فناوری های بالاتر و تنوع و کیفیت بالاتر محصولات فراهم می گردد.
انتهای پیام/ تولید و اشتغال
