مسیر اقتصاد/ بعد از پایان جنگ جهانی دوم و با شکل گیری نهادهای جهانی همچون سازمان ملل متحد، سازمان تجارت جهانی، صندوق بین المللی پول، بانک جهانی و …، بسیاری معتقد بودند دیگر عصر جنگ و مقابله به سر آمده است و اکنون کشورها در مسیر توسعه با یکدیگر شریک و همراه هستند.
پس از آن در اواخر قرن بیستم و با پایان یافتن جنگ سرد این توهم بیشتر شد؛ به طوریکه برخی با وعده پایان تاریخ، لیبرال دموکراسی غربی را نسخه پایانی سعادت بشر دانستند.
شروع قرن بیست و یکم و پایان رویای لیبرال دموکراسی
اما از اوایل قرن بیست و یکم و به طور خاص با وقوع حادثه ۱۱ سپتامبر ۲۰۰۱ در آمریکا، همه چیز به نوعی دگرگون شد و پرده های غفلت کنار زده شد.
از آن زمان، تروریسم به بخش مهمی از تحولات جهانی تبدیل شده است و هر از گاهی گروهی تروریستی همچون القاعده و داعش، با حمایت دولت های غربی سر بر می آورد و حضور آن ها به بهانه ای برای همان کشورهای غربی تبدیل می شود تا به زعم خود، دستور العمل های جهانی مبارزه با تروریسم را در سراسر جهان عملیاتی نمایند.
امروز در دنیایی به سر می بریم که شعار محوری آمریکا و دیگر کشورهای غربی «مبارزه با تروریسم»، آن هم از نوع بنیادگرایی اسلامی آن است و به واسطه آن دولت هایی در این کشورها بر سر کار می آیند که همچون ترامپ در آمریکا، بیشترین شعار ها را درخصوص مبارزه با تروریسم و تقویت ملی گرایی سر می دهند.
تقویت قدرت درونی مهمترین اصل در روابط بین‌الملل
اما نکته مثبت در این میان آن است که وضعیت کنونی برخلاف دهه های پایانی قرن بیستم، به وضوح به کشورهای جهان نشان داده است که راهی جز تلاش برای تقویت قدرت درونی خود ندارند؛ و در غیر این صورت از نهادهای به ظاهر بین المللی توفیقی برایشان حاصل نخواهد شد.
اکنون همه کشورهای کوچک و بزرگ جهان آگاه هستند که در عرصه جهان امروز مهم ترین اصل «تقویت قدرت درونی» است؛ چراکه دیگر کشورها صرفا به واسطه داشتن قدرت انجام یک کار، حق انجام آن را برای خود قائل هستند و در این زمینه نه اصول اخلاقی و جهانی، بلکه تنها قدرت یک کشور دیگر می تواند آن ها را از انجام اقدام مد نظرشان منصرف کند.
مزیت روی کار آمدن ترامپ در آمریکا
فردی همچون ترامپ در آمریکا به سادگی در برابر انتقاداتی که علیه اقدامات این کشور مطرح می شود، منطق توانمندی خود را به پیش می کشد و در عمل می گوید: «چون زور دارم، می توان و انجام می دهم». دیگر کشورهای جهان نیز تا جایی که توان مقابله به مثل دارند، به پیش می روند و در جایی که توان مقابله ندارند، تسلیم کشور پرزور می شوند. البته این رویه در زمان رئیس جمهورهای پیشین آمریکا نیز وجود داشته و در عصر فعلی واضح تر و نمایان تر شده است.
این پدیده در دو سال اخیر در مواردی همچون خروج آمریکا از توافق هسته ای با ایران، افزایش تعرفه های تجاری مخالف با قوانین WTO، خروج آمریکا از توافق های جهانی منع تجارت سلاح، تحریم و تهدیدهای گسترده آمریکا علیه ونزوئلا، تهدید به خروج از نهادهای بین المللی که زمانی با پشتیبانی آمریکا شکل گرفته بودند و دیگر موارد مشابه آن، به وضوح نمایان شده است.
از این رو شاید بتوان گفت عیان شدن حرکت کشورها بر پایه زورگویی و قانون جنگل، مهمترین دستاورد روی کار آمدن ترامپ در آمریکا بوده است.
قانون حاکم بر جهان همچنان قانون جنگل است
بنابراین به طور خلاصه می توان گفت قانون حاکم بر روابط بین الملل، منطق زور و قانون جنگل است؛ همانطور که همواره بوده است؛ و در چنین شرایطی اعتماد به نهادها و اعتبارات بین المللی نتیجه ای جز خسران برای کشورها درپی ندارد.
در مقابل اگر کشوری بتواند برپایه اعتماد متقابل با همسایگان و در چارچوب دوجانبه، روابط و تعاملات تجاری و اقتصادی خود را شکل دهد و یک زمین بازی برد-برد هرچند کوچک تدارک ببیند، نتایجی به مراتب بهتر از تعامل یکسویه با نهادهای بین المللی و ابرقدرت هایی همچون آمریکا و اروپا بدست خواهد آورد.
انتهای پیام/ تجارت و ارز
