به گزارش مسیر اقتصاد برخلاف تصور برخی از اقتصاددانان و سیاستمداران، کشورهای پیشرفته صنعتی همچون آمریکا و کشورهای اروپایی، حتی در دوران کنونی که از برهه صنعتی شدن نیز گذر کرده اند، به حمایت گسترده از صنایع داخلی خود می پردازند.
به طور خاص در صنعت هواپیماسازی اکنون دو شرکت بزرگ بوئینگ و ایرباس بخش عمده ارزش افزوده جهانی را به خود اختصاص داده اند و به شدت از سوی دولت های خود یعنی آمریکا و اتحادیه اروپا حمایت می شوند تا بتوانند همچنان در رقابت بین المللی حرفی برای گفتن داشته باشند.
حمایت ۱۰ میلیارد دلاری آمریکا و اروپا از صنعت هواپیماسازی داخلی
حمایت های این دو اقتصاد بزرگ جهان از صنعت هواپیماسازی داخلی به قدری گسترده است که هردو سمت یکدیگر را به حمایت های بیش از حد و برخلاف قواعد WTO متهم می کنند که به ادعای طرفین در برخی مواقع به سالانه ۱۰ میلیارد دلار نیز می رسد.
بر اساس قوانین WTO حمایت کشورها از تولیدات داخلی باید به قدری محدود باشد که مانع صادرات محصولات دیگر کشورها نگردد. اما در خصوص حمایت آمریکا و اروپا از صنعت هواپیماسازی داخلی، میزان حمایت به قدری گسترده و متنوع است که با قواعد WTO سازگاری ندارد.
منازعه ۱۵ ساله آمریکا و اروپا بر سر حمایت از صنعت هواپیماسازی داخلی
در همین راستا در سال ۲۰۰۴ میلادی یعنی ۱۵ سال قبل، اتحادیه اروپا و آمریکا در نهاد داوری سازمان تجارت جهانی علیه حمایت های گسترده طرف مقابل از صنعت هواپیماسازی داخلی و به طور خاص شرکت های هواپیماسازی بوئینگ و ایرباس شکایت کردند. در آن زمان هرکدام از دو سمت مدعی بودند حمایت های دولت طرف مقابل موجب شده است شرکت آن ها نتواند در مناقصات برگزار شده در کشور مقابل برنده شود.
WTO نیز پس از بررسی مستندات و برگزاری جلسات متعدد، در سال ۲۰۱۲ میلادی رأی به توقف یارانه های گسترده هردو سمت داد و به این ترتیب آمریکا و اتحادیه اروپا موظف شدند بخش قابل توجهی از حمایت های گسترده خود از صنعت هواپیماسازی داخلی را متوقف کنند.
عدم توقف حمایت ها از سوی آمریکا و اروپا برخلاف رأی WTO
اما با وجود رأی سازمان تجارت جهانی به توقف بخش قابل توجهی از حمایت ها، هر دو سمت معتقدند طرف مقابل حمایت های خود را متوقف نکرده، بلکه تنها نحوه پرداخت یارانه را تغییر داده است.
در همین راستا آمریکا و اتحادیه اروپا بار دیگر شکایتی را علیه یکدیگر در نهاد داوری سازمان تجارت جهانی مطرح کردند. در اواسط سال ۲۰۱۸ میلادی WTO رأی خود را درخصوص عدم توقف حمایت های گسترده اروپا از صنعت هواپیماسازی و به طور خاص شرکت ایرباس اعلام کرده بود و در هفته اخیر نیز این سازمان در رأی جدید خود حمایت های گسترده آمریکا از شرکت بوئینگ را تأیید نموده است.
بر اساس بررسی های سازمان تجارت جهانی، هم آمریکا و هم اروپا از توقف حمایت های گسترده خود از صنعت هواپیماسازی خودداری کرده اند و در این زمینه از اجرای رأی سال ۲۰۱۲ این سازمان سر باز زده اند.
نهاد داوری WTO قدرت لازم را ندارد
بررسی مستندات بیش از هزار صفحه ای مربوط به منازعه ۱۵ ساله آمریکا و اتحادیه اروپا در زمینه حمایت از صنعت هواپیماسازی داخلی، به خوبی نشان می دهد که این دو اقتصاد بزرگ جهانی در ابعادی بسیار وسیع از شرکت های داخلی خود در برابر رقبای خارجی حمایت می کنند؛ به طوریکه هرکدام از دو سمت، طرف مقابل را به حمایت هایی درحد سالانه ۱۰ میلیارد دلار از شرکت داخلی خود متهم کرده اند.
اما نکته دیگری که در این داستان قابل توجه است عدم توانمندی نهاد داوری سازمان تجارت جهانی در الزام کشورهای قدرتمند همچون آمریکا و اروپا به اجرای قواعد این سازمان است. نکته اول اینکه بررسی پرونده ها دست کم چندین سال به طول می انجامد، در حالیکه زمان برای طرفین بسیار حائز اهمیت است؛ و نکته دوم اینکه حتی در صورت صدور رأی نهایی، کشورهای قدرتمند هیچ الزامی پیش روی خود در زمینه اجرای آن نمی بینند و در عمل رأی WTO دستاوردی محسوب نمی شود.
در نهایت کشورها تصمیم میگیرند به جای وارد کردن نهاد داوری سازمان تجارت جهانی، به طور فعالانه خودشان به اقدام متقابل علیه دیگر کشورها بپردازند و کشور مقابل را وادار نمایند علیه آن ها به WTO شکایت کند.
منبع: رویترز linkp.ir/kNKr
انتهای پیام/ اقتصاد بین الملل
