مسیر اقتصاد/ رهبر انقلاب مطابق با روال سال های اخیر، رفع مشکلات اقتصادی و معیشتی مردم را مهم ترین برنامه کشور در سال پیش رو اعلام کردند و بر همین اساس شعار «رونق تولید» را برای این سال برگزیدند.
چرا در شعار سال از عبارت «رشد اقتصادی» استفاده نشد؟
پیش از آنکه الزامات تحقق شعار سال مورد بررسی قرار بگیرد، لازم است به این حقیقت توجه شود که رونق تولید با «رشد اقتصادی» که در ادبیات متعارف اقتصادی مطرح است، تفاوت های متعددی دارد. عدم توجه به این تفاوت ها در نهایت ممکن است مسیرهایی به مراتب متفاوت را برای تحقق شعار سال پیش روی مسئولین کشور قرار دهد.
یکی از شاخص های اقتصادی که در ادبیات این حوزه به مراتب مورد استناد قرار می گیرد، شاخص رشد اقتصادی یا رشد «تولید ناخالص داخلی(GDP)» است. اقتصاددانان معتقدند این شاخص ملاکی مناسب برای سنجش عملکرد اقتصادی کشورها است و به همین دلیل دولت باید برنامه های خود را به نحوی تعیین کند که به افزایش این شاخص منجر شود.
اما استفاده از عبارت «رونق تولید» به جای «رشد اقتصادی» در شعار سال نشان می دهد چنین مسیری مدنظر نیست و مسئولین کشور برای تحقق شعار سال نباید از ادبیات متعارف اقتصادی پیروی کنند.
شاخص GDP برای سنجش عملکرد اقتصادی کشور کافی نیست
شاخص GDP در عین مزیت هایی که دارد، با مشکلاتی نیز مواجه است که موجب می شود افزایش آن لزوما اهداف مد نظر اقتصاد مقاومتی از «رونق تولید» را محقق ننماید.
مشکلات و نواقص شاخص GDP موجب شده است این شاخص، ابزار مناسبی برای سنجش عملکرد کشور از منظر توسعه اقتصادی و اجتماعی نباشد. از این رو اتکاء صرف مسئولین به شاخص GDP و تمرکز اقدامات برای افزایش آن، به بروز مشکلاتی گسترده منجر می شود.
تفاوت های متعدد «رونق تولید» با «رشد تولید ناخالص داخلی»
به طور خاص می توان به مسیرهای مختلفی اشاره کرد که به رشد اقتصادی منجر می شود، اما در عین حال تأثیر مثبت قابل توجهی بر رونق تولید و یا ایجاد اشتغال گسترده در کشور ندارد. در ادامه به برخی از این مسیرها اشاره می‌شود:
رشد اقتصادی از مسیر خام فروشی منابع طبیعی کشور
رشد اقتصادی و افزایش GDP از مسیر خام فروشی منابع طبیعی توسط دولت نیز قابل تحقق است. در واقع اگر میزان استخراج و فروش نفت، گاز، میعانات گازی، فلزات خام و دیگر منابع طبیعی کشور افزایش یابد، به سرعت به رشد اقتصادی منجر می شود که خود را در افزایش GDP نشان می دهد.
درحالیکه آنچه مد نظر اقتصاد مقاومتی است و در رونق تولید نیز نقش دارد، استفاده بهینه از منابع طبیعی در راستای شکل دهی به زنجیره های تولید و ساخت محصولات با ارزش افزوده است؛ که علاوه بر افزایش درآمدهای کشور، به ایجاد اشتغال گسترده در کشور منجر می شود.
رشد اقتصادی با افزایش سوداگری
گسترش پدیده سوداگری و افزایش سهم این بخش از ارزش افزوده تولید شده نهایی محصولات، در نهایت به ضرر تولیدکنندگان است و به مرور، سرمایه های کشور را به سمت سوداگری سوق می دهد. اقدامی که در نهایت به کمبود نقدینگی در بخش های تولیدی و در عین حال افزایش افسار گسیخته نقدینگی در کل کشور منجر می شود.
با اینحال رونق سوداگری، از مسیر افزایش معاملات و خرید و فروش های هرچند کاذب، به رشد اقتصادی و افزایش شاخص GDP منجر می شود. درحالیکه این مسیر به هیچ عنوان در اقتصاد مقاومتی مطلوب نیست و برخلاف سیاست «رونق تولید» است.
رشد اقتصادی حاصل حباب های مصنوعی بخش های غیر واقعی
امروزه بخش های مالی سهمی بزرگ در تولید ناخالص داخلی کشورها دارند و رشد اقتصادی بسیاری از کشورها به رونق معاملات در این بخش ها وابسته است. بنابراین یکی از روش های افزایش رشد اقتصادی و شاخص GDP، فراهم کردن شرایط برای رونق معاملات در بخش های غیر واقعی اقتصاد همچون بخش های مالی است.
این درحالی است که بخش بسیار کوچکی از کل جامعه در این بخش ها مشغول فعالیت هستند و رونق این بخش ها در عمل تأثیر مستقیمی بر بهبود مشکلات اقتصادی کشور و رفع مشکلات معیشتی مردم ندارد.
به بیان دیگر رشد اقتصادی و افزایش شاخص GDP می تواند حاصل حباب های مصنوعی بخش های غیر واقعی اقتصاد باشد، در حالیکه رونق تولید در بخش واقعی اقتصاد رخ می دهد.
مسئولین از افتادن در مسیرهای غلط پرهیز کنند
به طور خلاصه می توان گفت منظور از رونق تولید اجرای سیاست هایی است که به سرعت خود را در بهبود وضعیت معیشتی بخش قابل توجهی از مردم نشان می دهد، درحالیکه بسیاری از روش های ایجاد رشد اقتصادی فاقد این مشخصه هستند.
بنابراین سیاست هایی که صرفا افزایش رشد اقتصادی مد نظر اقتصاددانان را در پی دارد، در شرایط فعلی برای کشور مطلوب نیست و به تحقق شعار سال نیز منجر نمی شود.
از این رو لازم است مسئولین کشور در تحقق شعار سال از افتادن در دام ادبیات متعارف اقتصادی پرهیز کنند و اجرای سیاست هایی که صرفا به افزایش GDP منجر می شود را در دستور کار قرار ندهند.
انتهای پیام/ دولت و حاکمیت
