مسیر اقتصاد/ مستند «شاهزادگان ین»[۱] به خوبی نشان می‌دهد که چگونه پس از اشغال ژاپن در سال ۱۹۴۵ تصمیم‌سازان اقتصادی این کشور، مبتنی بر «سیستم اقتصاد جنگ»، و نه سیاست‌های بازار آزاد، راهبرد تخصیص اعتبار از طریق «window guidance» یا به عبارتی «راهنمایی پنجره‌ای» را در پیش گرفتند و یک دوران طلایی برای اقتصاد این کشور را رقم زدند.
ژاپن پس از جنگ نشان داد بازار آزاد تنها راه موفقیت اقتصادی نیست
وزارت خزانه‌داری ژاپن که تا آن زمان قدرتمندترین وزارتخانه بود، مبتنی بر سیاست «راهنمایی پنجره‌ای» از بانک مرکزی می‌خواست تا از طریق بانک‌های تجاری اعتبار ویژه و مشخصی را به پروژه‌های اقتصادی و صنعتی تخصیص دهد. به گونه‌ای که تنها در سال ۱۹۵۹ اقتصاد ژاپن با رشد اقتصادی ۱۷ درصد مواجه شد؛ سیاستی که البته برای سرمایه داران اصلا خوب نبود، اما برای مردم درآمد زیادی را ایجاد کرده بود.
اگرچه تا آن زمان نظریه‌های پیشرو اقتصادی می‌گفتند تنها بازارهای آزاد می‌توانند به موفقیت بیانجامند، اما ژاپن در طی چند دهه به دومین اقتصاد بزرگ جهان تبدیل شد، آن هم بدون تکیه بر دست‌های نامرئی بازارهای آزاد.
بحران مدیریت شده با هدف ایجاد اصلاحات ساختاری
سال‌های دهه ۱۹۷۰ اما بانک مرکزی ژاپن برطبق مشاوره‌های صندوق بین المللی پول، تلاش کرد تا قدرت وزارت خزانه‌داری را به شدت محدود کند و زمینه لازم برای ایجاد تغییر و «تعدیل ساختاری» یا «structural adjustment» را فراهم کند. اما تغییر ساختار اقتصاد چگونه می‌توانست انجام بگیرد؟ پاسخ روشن بود؛ با یک بحران!
«شاهزادگان ین» یا همان بانکداران مرکزی ژاپن به خوبی فهمیده بودند که برای تغییر ساختار اقتصادی ژاپن به اقتصاد بازار آزاد به سبک ایالات متحده، نیازمند مبتنی بر یک حباب هستند.
بحران بانکی ژاپن چگونه شکل گرفت؟
سوال: چگونه یک حباب ایجاد کنیم؟ پاسخ: از طریق خلق پول گسترده در سیستم بانکی و باز گذاشتن شیر وام‌دهی بانک‌ها. اجرای سیاست تسهیل پولی یا Monetary easing policy در سال‌های ۱۹۸۹-۱۹۸۵ منجر به رونق شدید اعتبار، رونق شدید املاک و رونق بازار سهام شد. به گونه‌ای که قیمت زمین در ژاپن ۲۴۵ درصد رشد کرد و علی‌رغم آنکه اندازه ژاپن یک ۲۶ام اندازه ایالات متحده است، اما ارزش زمین‌های آن ۴ برابر ارزش زمین‌های ایالات متحده بود.
رشدی که مبتنی بر وام‌های حبابی سیستم بانکی شکل گرفته بود، آرام آرام در یک دهه بعد شاخص‌های هشداری را بروز داد که حکایت از آغاز یک بحران بانکی گسترده داشت. بحرانی که در ادامه منجر به سقوط ۸۴ درصدی ارزش زمین در شهرهای بزرگ، افت ۸۰ درصدی بازار سهام، بیکار شدن ۵ میلیون شاغل ژاپنی و خودکشی گسترده مردان ۲۰ تا ۴۴ سال در این کشور شد.
صندوق بین المللی پول به عنوان ناجی وارد می شود
حالا به اندازه کافی بحران در این کشور عمیق و مقدمات لازم برای ورود IMF بعنوان یک ناجی فراهم شده بود. صندوق بین المللی پول با یک بسته (LTCM) تلاش کرد تا بحران را به خوبی مهندسی کند و در ادامه مبتنی بر آموزه‌های اقتصاد نئوکلاسیک از ژاپنی‌ها خواست تا دست به گسترده بزنند.
تغییر از تولید به خدمات، مقررات زدایی، آزادسازی، خصوصی‌سازی، مستقل کردن بانک‌مرکزی، نابود کردن وزارت خزانه‌داری و … تغییراتی که البته تنها به حوزه اقتصادی محدود نمی‌شد و در ادامه به سیاست و اجتماع نیز کشانده شد. که خود حاکی از یک دستور کار مخفی برای صندوق بین المللی پول بود.
مستند شاهزادگان ین به خوبی نشان می‌دهد که چگونه بانک‌های مرکزی از قدرت لازم برای ایجاد تغییرات اقتصادی، سیاسی و اجتماعی در یک کشور برخوردارند و چگونه می‌توانند با خلق بحران و حباب و ایجاد نارضایتی گسترده در مردم، زمینه لازم برای به قدرت رسیدن ناجیان بحران را فراهم کنند.
پینوشت:
[۱]: مستند شاهزادگان ین yon.ir/57SZx
انتهای پیام/ نظام مالی
