به گزارش مسیر اقتصاد در طول دهه های اخیر که کشورهای جهان به سمت کاهش حمایت گرایی و گسترش تجارت جهانی حرکت کرده اند، مسئله حمایت از بخش کشاورزی پر چالش ترین موضوع در مذاکرات تجاری کشورها بوده است.
چراکه کشورهای جهان همگی در تلاش بوده اند از تولیدات داخی بخش کشاورزی حمایت نمایند و هیچکدام حاضر به پذیرش محدودیتی در این زمینه نبوده اند.
حمایت همیشگی کشورهای توسعه یافته از بخش کشاورزی
به طور خاص در اوایل دهه ۲۰۰۰ میلادی کشورهای توسعه یافته حمایت های گسترده ای را از تولیدات داخلی بخش کشاورزی به عمل می آوردند و این مسئله به کاهش قیمت های جهانی منجر شده بود. در آن زمان برخلاف کشورهای توسعه یافته، ساختارهای حمایتی در کشورهای درحال توسعه به شکل مدرن طرح ریزی نشده بود و کاهش قیمت های جهانی مشکلاتی را در زمینه رقابت پذیری در تولیدات آن ها ایجاد کرده بود.
در آن زمان حمایت های وسیع و بی دریغ کشورهای توسعه یافته از بخش کشاورزی با انتقادات گسترده کشورهای در حال توسعه همراه شده بود و حتی کمپینی با موضوع «تجارت را منصفانه کنید» در همین راستا شکل گرفت که هدف آن جلوگیری از دریافت میلیاردها دلار یارانه از سوی کشاورزان کشورهای ثروتمند و در مقابل فقیرتر شدن کشاورزان کشورهای درحال توسعه بود.
هزینه های گزاف وابستگی به واردات محصولات کشاورزی
با اینحال چند سال بعد در اواسط و اواخر دهه ۲۰۰۰ میلادی قیمت ها به شکل قابل توجهی افزایش یافت و بسیاری از کشورها که تا پیش از این واردکننده محصولات غذایی ارزان قیمت بودند، هزینه های گزاف وابستگی به واردات در این محصولات را لمس کردند.
در دوره کنونی نیز مشابه شرایط سال های ابتدایی دهه ۲۰۰۰ رخ داده است. در سال های اخیر کشورهای توسعه یافته به میزان قابل توجهی به یارانه های بخش کشاورزی افزوده اند و قیمت های جهانی محصولات غذایی به میزان چشمگیری کاهش یافته است. با این تفاوت که در دوره کنونی برخی از کشورهای درحال توسعه نیز توانسته اند زیرساخت های لازم برای حمایت از بخش کشاورزی را فراهم نمایند تا در این مسابقه، از کشورهای توسعه یافته عقب نمانند.
داستان توافقی که هیچگاه حاصل نشد
مسئله عدم توافق و همگرایی کشورها در زمینه حمایت از بخش کشاورزی، همواره یکی از چالش های کشورها در مذاکرات تجاری مربوط سازمان تجارت جهانی و پیش از آن توافقنامه گات بوده است.
از زمان پایان جنگ جهانی دوم تا اوایل دهه ۱۹۹۰ میلادی، توافقات تجاری کشورهای جهان که در چندین دور برگزار شده بود، تحت توافقنامه تجارت و تعرفه موسوم به «گات» انجام گرفته بود. مسئله توافق بر سر جزئیات حمایت از بخش کشاورزی نیز برای اولین بار در مذاکرات دور اروگوئه و در سال ۱۹۸۶ مورد بحث قرار گرفت. اما در آن زمان کشورها نتوانستند در این زمینه به توافق درخوری دست یابند.
حمایت از بخش کشاورزی مانع همگرایی کشورها در WTO
از آن زمان تا به حال نیز هر نوبت که مسئله حمایت از بخش کشاورزی در مذاکرات تجاری مطرح شده است، نتیجه ای جز شکست در مذاکرات درپی نداشته است.
به طور خاص یکی از انگیزه های کشورهای جهان برای شکل دهی به سازمان تجارت جهانی و پایان دادن به توافقنامه کم اهمیت تر گات، ایجاد فضایی برای دستیابی به توافق در بخش کشاورزی بوده است.
اما در عمل نه تنها شکل گیری سازمان تجارت جهانی نتوانست کمکی به مسئله همگرایی در بخش کشاورزی نماید، بلکه این عدم همگرایی اکنون به یکی از بزرگترین نقاظ ضعف WTO تبدیل شده است؛ چراکه از زمان شکل گیری این سازمان تا به حال، همین عدم همگرایی در مسئله حمایت از بخش کشاورزی، یکی از دلایل اصلی عدم موفقیت سازمان تجارت جهانی در دست یابی به حتی یک توافق بوده است.
در شرایط کنونی تمامی کشورهای جهان، از کشورهای توسعه یافته ای همچون آمریکا گرفته تا کشورهای درحال توسعه همچون هند، روش هایی را به منظور حمایت ویژه و اثرگذار از بخش کشاورزی داخلی در دستور کار قرار داده اند و حاضر نیستند در این زمینه محدودیت هایی که از سوی دیگر کشورها مطرح می شود را بپذیرند.
توافق در زمینه حمایت از بخش کشاورزی بسیار دور از انتظار است
مذاکرات دور دوحه، تنها دور مذاکراتی بوده است که از زمان شکل گیری سازمان تجارت جهانی آغاز شده است. هدف اصلی در این دور مذاکراتی، توافق بر مسائل بخش کشاورزی بوده است؛ اما اختلاف نظر عمیق کشورهای جهان درخصوص مسئله حمایت از بخش کشاورزی، موجب شد مذاکرات دور دوحه بارها و بارها، بدون هیچ دستاوردی با عدم موفقیت برگزار شود. در حال حاضر نیز با وجود اینکه حدود ۲۰ سال از آغاز این دور مذاکراتی می گذرد، هیچ تحلیلگر و یا سیاستمداری انتظار به نتیجه رسیدن آن را ندارد.
در آخرین نشست وزیران کشورهای عضو سازمان تجارت جهانی که در سال گذشته میلادی در کشور آرژانتین برگزار شد نیز بار دیگر مسئله حمایت از بخش کشاورزی مطرح شد. اما تأکید کشورهای جهان بر افزایش حمایت ها و عدم همگرایی آن ها در این زمینه بار دیگر نشان داد که دستیابی به توافق در این زمینه بسیار دور از انتظار است.
منبع: مرکز بین المللی تجارت و توسعه پایدار yon.ir/vzbgO
انتهای پیام/ اقتصاد بین الملل
