۲ راهکار افزایش «حمل بار» در کشور از طریق راه‌آهن

به گزارش مسیر اقتصاد در بین شیوه های مختلف جا به جایی، حمل و نقل ریلی به سبب مزایای متعدد مانند مصرف سوخت به میزان یک هفتم حمل و نقل جاده ای، ایمنی بسیار بالاتر، ظرفیت جا به جایی بالاتر بار و مسافر و آلودگی کمتر محیط زیست باید در اولویت قرار گیرد.

بر اساس قانون برنامه ششم توسعه، سهم حمل و نقل ریلی از حمل زمینی بار باید حداقل به ۳۰ درصد برسد. بدین ترتیب در سال ۱۴۰۰ باید ۱۹۵ میلیون تن کالا از طریق حمل و نقل ریلی جا به جا شود.

همچنین بر اساس هدف گذاری شرکت راه آهن در سال ۹۷ بار جا به جا شده از طریق شبکه ریلی کشور باید به ۸۲ میلیون تن برسد که ۷۴ ميليون تن آن را بار داخلي و ۵ ميليون تن آن را بار ترانزيت و بين المللي تشكيل مي دهد.[۱]

افزایش حمل بار راه آهن در ۳ ماهه اول سال ۹۷

بررسی آمار حمل بار راه آهن نشان می دهد که در سه ماهه اول سال ۹۷ حدود ۱۲.۷ میلیون تن بار از طریق حمل و نقل ریلی جا به جا شده که نسبت به مدت مشابه سال قبل ۱۴.۶ درصد افزایش یافته است.

بر این اساس آمارهای سال ۹۶ به قرار جدول زیر است:

آمارهای سال ۹۷ نیز در جدول زیر آمده است:

همچنین در ۳ ماهه اول امسال حدود ۴۹۴ هزار تن بار ترانزیتی از طریق راه آهن جا به جا شده است که نسبت به مدت مشابه سال قبل ۶۹.۸ درصد افزایش یافته شده است.

این آمار برای سال ۹۶ در جدول زیر آمده است:

آمار مذکور برای سال ۹۷ نیز به قرار زیر است:

عدم تحقق اهداف راه آهن با ادامه روند فعلی

بر اساس آمار، کل بار جا به جا شده از طریق حمل و نقل ریلی در سال ۹۶ حدود ۴۶.۸ میلیون تن بوده است. در صورتی که رشد ۱۴.۶ درصدی ۳ ماهه اول سال جاری تا پایان سال ادامه یابد، در انتهای سال ۹۷ حدود ۵۳ تا ۵۴ میلیون تن بار از طریق شبکه ریلی جا به جا خواهد شد که با هدف گذاری ۸۲ میلیون تنی راه آهن در سال ۹۷ و هدف گذاری ۱۹۵ میلیون تنی برنامه ششم توسعه فاصله زیادی دارد.

از سوی دیگر، بار ترانزیت حمل شده از طریق راه آهن در سال گذشته حدود ۱.۶ میلیون تن بوده است. در صورتی که رشد ۶۹.۸ درصدی ۳ ماهه اول امسال تا پایان سال ادامه یابد، در انتهای سال ۹۷ حدود ۲.۷ میلیون تن بار ترانزیتی جا به جا خواهد شد که تنها حدود نیمی از هدف گذاری ۵ میلیون تنی راه آهن را محقق خواهد ساخت.

راهکار افزایش حمل بار از طریق راه آهن

۲ راهکار مهم برای افزایش حمل بار از طریق راه آهن وجود دارد. یکی از این راهکارها افزایش بهره وری شبکه ریلی است. شبکه ریلی کشور به دلیل وجود مشکلاتی از جمله عدم برنامه ای بودن حرکت قطارهای باری، عدم اولویت دهی به قطارهای باری در مسیرهای ترانزیتی، طولانی بودن بلاک ها و در نتیجه سرعت سیر پایین حرکت قطار، بهره وری پایینی دارد.

این عوامل باعث افزایش زمان حمل و عبور کالا و در نتیجه، کاهش تمایل صاحبان بار برای استفاده از حمل و نقل ریلی خواهد شد.

راهکار دیگر افزایش جابجایی بار از طریق حمل و نقل ریلی، تکمیل خطوط اولویت دار باری و ترانزیتی بدون بودجه دولت است. خطوط ریلی چابهار-سرخس، شلمچه-بصره، رشت-آستارا و راه آهن غرب کشور (کرمانشاه-خسروی) از جمله خطوط مهمی هستند که تکمیل آنها باعث افزایش قابل توجه ظرفیت ترانزیتی ریلی کشور خواهد شد.

با توجه به سودآوری و توجیه اقتصادی خطوط باری و ترانزیتی می توان سرمایه های خرد و نیمه خرد مردمی را از طریق روش های مشارکت عمومی خصوصی همچون BOT (ساخت، بهره برداری و انتقال) و با تشکیل صندوق پروژه در بازار سرمایه به سمت این پروژه ها هدایت کرد تا مشکل کمبود منابع مالی این خطوط راهبردی مرتفع گردد.

روش ساخت خطوط ریلی بدون نیاز به بودجه دولت

پینوشت:

[۱]: پایگاه خبری راه آهن کد خبر: ۱۶۶۲۶