به گزارش مسیر اقتصاد یکی از موضوعاتی که در معاملات چک از اهمیت بالایی برخوردار است بحث برقراری تقارن اطلاعات میان طرفین معامله است.
در شرایط فعلی اقتصاد ایران، سازوکار مشخصی برای تحقق این مهم پیش بینی نشده است. به عبارتی در مورد انجام یک معامله، مشتری می تواند به صفات کالا از جمله قیمت و کیفیت آن اشراف نسبی یابد اما امکان ارزیابی وضعیت اعتباری مشتری برای فروشنده وجود ندارد.
این در حالی است که قانون گذار می بایست شرایطی را فراهم کند که فروشنده به یکسری اطلاعات ضروری در مورد وضعیت مالی مشتری خود دسترسی داشته باشد.
اعتبارسنجی صادرکننده چک در آمریکا توسط شرکت های خصوصی
این موضوع در کشورهای مختلف از جمله ایالات متحده مورد توجه قرار گرفته است. در کشور آمریکا خلا مذکور توسط موسسات خصوصی پوشش داده می شود. برای نمونه شرکت «چک ۲۱[۱]» یکی از این موسسات است.
این بنگاه در معاملات اقتصادی در کنار مشتریان خود قرار می گیرد و اطلاعات ضروری طرف مقابل مبادله را به آن ها می دهد.
روش های اطلاع از اعتبار فرد طرف معامله
بر این اساس، خدمات چک ۲۱ در سه سامانه صحت سنجی ATM، NCN و LIVE پیش بینی شده است:
سرویس ATM به فعالان اقتصادی امکان استعلام آنی اعتبار و مسدود نبودن حساب بانکی طرف مقابل معامله را می دهد. این خدمت در مورد اکثر بانک های کوچک و بزرگ ایالات متحده صورت می گیرد.
کارکرد سرویس NCN در ارائه آنی اطلاعات در مورد اینکه مشتریان در گذشته به تفکیک چه میزان چک وصولی و برگشتی داشته اند. در این رابطه پایگاه داده شبکه ملی چک آمریکا در بر دارنده سوابق بیش از ۱۳۸ میلیون فقره چک تسویه شده و ۲۲ میلیون فقره چک برگشتی است؛ این مرکز در طول روز بیش از ۳۰۰ بار بروزرسانی می شود[۲].
سرویس صحت سنجی LIVE نیز این امکان را به بازرگانان و تولیدکنندگان می دهد که در محیطی نیمه آنی (۲۰ الی ۴۰ ثانیه) مشخص کند که آیا وجوه کافی در حساب بانکی صادرکننده چک پیش از پذیرش آن وجود دارد یا نه. این سرویس می تواند صدور چک برگشتی را تا ۵۰ درصد کاهش دهد.
نقش تقارن اطلاعات در افزایش امنیت معاملات و بازدارندگی از جرائم
برقراری تقارن اطلاعات میان خریدار و فروشنده نقش قابل توجهی به اعتباربخشی به این سند تجاری دارد. در صورتی که پیش از یک معامله بر اساس چک، این امکان فراهم شود که دو طرف اطلاعات بیشتری از یکدیگر داشته باشند، علاوه بر بازدارندگی درخصوص بسیاری از اقدامات مجرمانه، امنیت معاملات نیز تقویت می شود.
طرح اصلاح قانون صدور چک که در آینده نزدیک در صحن علنی مجلس شورای اسلامی به رای گذاشته خواهد شد به این مهم توجه داشته و در مفاد آن آمده است که فروشنده برای انجام معاملات با چک می تواند به اطلاعات اعتباری صادرکننده چک همچون سقف اعتبار، میزان چک برگشتی و میزان تعهدات تسویه نشده دسترسی داشته باشد.
پینوشت:
[۱] Check21
