به گزارش مسیر اقتصاد حبوبات پس از غلات، دومين منبع مهم غذايي بوده و مصرف آن در ايران همانند ساير كشورها، عمدتا ناشي از تقاضاي مصرفي آن به عنوان غذاي انسان است.
حبوبات به دانه‌های خوراکی مانند لوبیا، عدس، ماش، نخود، لپه و غیره گفته می شود؛ این محصولات از جمله گیاهان پروتئینی هستند که مقدار زیادی پروتئین، کربوهیدرات و مواد معدنی، آهن، کلسیم، پتاسیم، منیزیم و ویتامین ها خصوصا ویتامین های گروه A و B را در خود دارند.
معمولا این محصولات به دلیل غنی بودن به لحاظ پروتئینی در هرم راهنمای غذایی جزو گروه گوشت محسوب می شود و مصرف آن برای سلامتی انسان ضروری است.
بررسی نتایج تحقیقات علمی نشان می دهد مصرف زیاد حبوبات می‌تواند در کاهش خطر ابتلا به دیابت نوع دو تاثیر چشمگیری دارد.
پیشرفت چشم گیر تولید حبوبات در کشور
یکی از پروژه های اقتصاد مقاومتی تعریف شده برای وزارت جهاد کشاورزی افزایش ضریب خودکفایی در تولید محصولات اساسی نظیر گندم، برنج، گوشت، حبوبات و … است.
بر همین اساس طبق پروژه های تعریف شده باید میزان تولید حبوبات در سال ۱۳۹۵ به ۷۰۰ هزار تن و در سال ۱۳۹۶ به ۷۱۵ هزار تن افزایش پیدا می کرد.
طبق اعلام مسئولین وزارت جهاد کشاورزی سطح زیر کشت حبوبات در سال ۹۶ حدود ۸۲۳ هزار هکتار و میزان تولید آن در سال های ۱۳۹۵ و ۹۶ حدود ۶۹۰ هزار و ۷۳۷ هزار تن بود که نشان از تحقق اهداف تعیین شده دارد.
برنامه ریزی های وزارت جهاد کشاورزی به منظور افزایش تولید حبوبات قابل توجه بوده است؛ به نحوی که با تغییر الگوی کشت حبوبات دیم (نخود و عدس) از بهاره به کشت های پاییزه و انتظاری، میزان تولید این محصولات از ۵۰۸ هزارتن در سال ۱۳۹۲به ۷۳۷ هزار تن در سال ۱۳۹۶ رسید.
طبق آمار، استان هاي لرستان، كرمانشاه، فارس، آذربايجان شرقي و آذربايجان غربي از مهمترين مناطق كشت حبوبات كشور به شمار مي روند. بيشترين سطح برداشت حبوبات در كشور متعلق به استان كرمانشاه با ۱۷.۳ درصد و كمترين سطح مربوط به استان بوشهر با كمتر از یک صدم رصد است.
از كل توليد حبوبات در كشور محصول نخود با ۳۶ درصد سهم توليد رتبه اول و محصول لوبيا در رتبه بعدی قرار گرفته است.
مجوز واردات به حبوبات با وجود توان داخلی
مدیرکل دفتر غلات وزارت جهاد کشاورزی ۱۰ مرداد سال گذشته در خصوص نیاز وارداتی کشور به حبوبات بیان کرد: در حال حاضر عدس تنها محصولی است که برای تأمین نیاز داخل نیازمند واردات است؛ اما انتظار می رود با استفاده از ارقام پاییزه و کشت مکانیزه بتوان آن را به حداکثر میزان رساند.
اخیرا نیز با اعلام مدیرکل دفتر امور غلات و محصولات اساسی وزارت جهاد کشاورزی کشور در برخی حبوبات از جمله نخود نیازی به واردات وجود ندارد و سالانه بیش از ۲۸۰ هزار تن نخود در کشور تولید و مصرف می‌شود.
اما با اعلام لیست دریافت کنندگان ارز دولتی به منظور واردات محصولات مورد نیاز کشور مشخص شد برخی از شرکت های بازرگانی دریافت کننده این ارز، اقدام به واردات حبوباتی کرده اند که امکان تولید آنها در کشور وجود دارد.
دلیل اصلی واردات حبوبات
مدیرکل دفتر امور غلات و محصولات اساسی وزارت جهاد کشاورزی ۱۱ تیرماه با اظهار تاسف از برخی واردکنندگان که با وجود تولید محصولی مانند نخود در داخل تمایل به واردات موازی دارند، گفت: مثلا در کشوری مانند روسیه نوعی نخود تولید می‌شود که قیمت آن پایین‌تر است و برخی واردکنندگان برای سودشان آن را وارد می‌کنند که در مورد عدس هم وضعیت به همین شکل است و با وجود آنکه نیازی به واردات نداریم، برخی عدس کانادایی وارد می‌کنند.[۱]
نگاهی به وضعیت سودآوری در این بخش ها به وضوح وجود انگیزه سودآوری در واردات این محصولات با ارزش غذایی را تایید می کند.
به عنوان مثال قیمت جهانی عدس بر اساس کیفیت محصول تعیین می‌شود و بنابر اعلام سایتی مانند علی بابا قیمت‌ها از ۲۵۰ دلار در هر تن شروع شده و تا ۱۲۰۰ دلار برای محصولات ارگانیک ادمه دارد؛ اما به‌طور متوسط نرخ جهانی این محصول در حدود ۵۰۰ تا ۶۰۰ دلار در هر تن در سال ۲۰۱۸ است.
اگر قیمت هر تن عدس را ۶۰۰ دلار و قیمت ارز مبادله‌ای را ۴۲۰۰ تومان درنظر بگیریم، قیمت هر کیلو عدس ۲۵۲۰ تومان به‌صورت عمده محاسبه می‌شود که باید به این عدد هزینه‌های حمل‌ونقل و بسته‌بندی و سایر موارد را اضافه کرد.
با گشتی در فروشگاه‌های زنجیره‌ای می توان مشاهده کرد که حبوبات در بسته‌های ۹۰۰ گرمی برای فروش گذاشته شده و قیمت هر بسته عدس بین ۱۰ تا ۱۲ هزار تومان تعیین شده است که به‌طور تقریبی برای هر کیلو در حدود ۱۲ تا ۱۴ هزار تومان خواهد شد، یعنی هر کیلو عدس وارداتی چهار برابر قیمت به مصرف‌کننده نهایی فروخته می‌شود. [۲]
اعطای یارانه به تولیدات خارجی
اعطای ارز دولتی که تفاوت قابل توجهی در قیمت با ارز بازاری دارد، به نوعی دادن یارانه به تولیدات خارجی است؛ آن هم در شرایطی که تولید داخلی توان تامین نیاز بازار را دارد.
ضروری است دولت، بانک مرکزی و وزارت کشاورزی در این مهم تجدیدنظر نموده و لیست کالاهای وارداتی که ارز دولتی دریافت می کنند را اصلاح نمایند.
پینوشت:
[۱] خبرگزاری فارس کد خبر ۱۳۹۷۰۴۱۱۰۰۰۵۰۳
[۲] خبرگزاری ایلنا کد خبر ۳۹۷۰۴۱۲۰۷۷
