به گزارش مسیر اقتصاد حوضه آبخیز به قسمتی از زمین گفته می شود که روان آب ناشی از بارش بر روی آن توسط آبراهه‌ها جمع‌آوری و به یک خروجی نظیر رودخانه، آب انباشت، تالاب، دریاچه و دریا هدایت می‌شود. به بیان دیگر حوضه آبخیز تمامی سطحی را در بر می‌گیرد که آب‌های سطحی در آن منطقه به سمت نقطه یا محل مشخصی جریان می‌یابد.
مفاهیم مدیریت یکپارچه آبخیزداری و مدیریت منابع طبیعی(زمین، آب، انرژی و…) ارمغانی نو برای کشاورزی پایدار و بهبود معیشت جوامع محسوب می شود. مدیریت آبخیزداری با فعل و انفعالات پیچیده کاربری زمین، الگوهای آب و هوایی و نتایج تغییرات هیدرولوژیکی از جمله تبخیر و تعرق، رواناب های سطحی مرتبط است.
به عنوان مثال، الگوهای معمولی بارش باران در درون شهر ها نیاز این مناطق به افزایش اقدامات حفاظتی از آب در سواحل را جهت کاهش سیلاب های فوری و تامین آب سالانه برای مصارف مختلف ایجاب می کند. بنابراین مدیریت جامع آبخیزداری پایدار برای جوامع کوهستانی بسیار مهم است.
مدیریت جامع آبخیز داری اقدامی ضروری برای پاکستان
مدیریت جامع آبخیزداری برای پاکستان به دلیل تغییرات شدید آب و هوایی از اهمیت وافری برخوردار است؛ چرا که با وجود سهم ناچیز انتشار گازهای گلخانه ای، این کشور در میان ۱۰ کشور اول جهان به لحاظ تغییرات آب و هوایی قرار دارد.
تغییرات آب و هوایی و دخالت های انسان در طبیعت همچنین اثرات قابل توجهی در حوضه های آبخیز پاکستان داشته است؛ به طوری که از فرسایش خاک، سیلاب های سهمگین، کمبود سفرهای آب زیر زمینی وکمبود آب در هنگام نیاز، خشکسالی های پی در پی و تخریب منابع طبیعی می توان به عنوان بخشی از این اثرات نام برد.
به همین دلیل مسئولین این کشور به دنبال روش های صحیح مدیریت جامع آبخیزداری و تشویق مردم برای انجام این امر هستند تا فرسایش خاک و رسوب گذاری در این حوضه ها کاهش یاب، کیفیت آب موجود ارتقا یابد، آب های زیرزمینی با نفوذ آب باران به دل خاک افزایش یابد و زندگی مردم پایین دست حوضه آبخیز بهتر شود.
علاوه بر این آن ها با توسعه این امر به دنبال استفاده از انرژی های برق آبی نیز هستند، اما فقدان دانش، آگاهی و منابع جزو موانع اصلی اجرای عملیات آبخیزداری محسوب می شود.
لازم به ذکر است که اجرای عملیات آبخیزداری در پاکستان به منظور تامین منابع آبی و جلوگیری از تبخیر آب از دهه ۸۰ میلادی آغاز شد که در ابتدای امر نیز اجرای آاین عملیات با استمداد از مردم صورت گرفت و هم اکنون نیز این امر به قوت خود باقی است.
اهداف اجرای عملیات آبخیزداری و اقدامات صورت گرفته در پاکستان
اهداف اجرای عملیات آبخیزداری در پاکستان به شرح زیر می باشد:
- توسعه یکپارچه حوضه های آبخیز در مناطق مختلف پاکستان
- توسعه فناوری های جانبی مدیریت آبخیزداری جهت بهبود معیشت مردم و مقابله با تغییرات آب و هوایی
- ترویج فناوری های مدیریت بهتر حوضه های آبخیز در بین مردم و آگاهی رساندن به آن ها
فعالیت های اجرایی صورت گرفته در عملیات آبخیزداری پاکستان نیز شرح زیر است:
- ارزیابی ظرفیت های آبی در سطح منابع زیر زمینی
- توسعه تکنولوژی جمع آوری آب ناشی از بارندگی
- ارزیابی شیوه های کنترل فرسایش خاک در حوضه های آبخیز
- ارزیابی روش های آبیاری کارآمد برای حوضه های آبخیز
- استفاده بهینه از آب باران برای توسعه کشاورزی
- بهبود معیشت کشاورزان و سودآوری بالای زمین های آنان
