به گزارش مسیر اقتصاد هدف کشورهای اروپایی، روسیه و چین برای حفظ توافق هسته ای سال ۲۰۱۵ با ایران لزوما هم بی فایده نیست. باید توجه داشت که اروپا دارای نفوذ بیشتری نسبت به ایالات متحده در شبکه پرداخت جهانی سوئیفت مستقر در بروکسل است.
سیستم سوئیفت در سال ۱۹۷۰ توسط گروهی از بانک های جهانی تأسیس شد که می خواستند به جای استانداردهای مختلف، به شیوه ای یکسان اطلاعات مربوط به معاملات را استاندارسازی کنند.
از آنجایی که سوئیفت در بروکسل مستقر است تحت قوانین اتحادیه اروپا عمل می کند. در سال ۲۰۱۲ اتحادیه اروپا تحریم هایی را علیه بانک های ایران اعمال کرد و ۳۰ عضو ایرانی خود از جمله بانک مرکزی را بیرون راند. در سال ۲۰۱۶ بانک های ایرانی به سوئیفت وصل شدند.
با قطع دسترسی ایران به سوئیفت، این کشور امکان انجام پرداخت و دریافت برای واردات و صادرات را از دست داد. در داخل کشور شرکت ها مجبور شدند به استفاده از انتقالات حواله ای روی بیاورند که قدیمی، پرهزینه و گران است. سختی های نقل و انتقالات خارجی ایران باعث نارضایتی تجار و مردم عادی شد.
احتمال عدم قطع دسترسی ایران به سوئیفت توسط اروپا
در اوایل ماه جاری میلادی دونالد ترامپ، رئیس جمهور آمریکا اعلام کرد که از توافق هسته ای سال ۲۰۱۵ با ایران که تحریم ها را کاهش داده بود، خارج می شود. با این حال اتحادیه اروپا، آلمان، فرانسه، انگلیس، چین و روسیه اعلام کردند که در این توافق باقی می مانند.
این بدان معناست که لازم نیست دسترسی بانک های ایرانی به شبکه پیام رسانی سوئیفت قطع شود. تعاونی سوئیفت گفته است که با پایگاه های تنظیم کننده خود در دو طرف اقیانوس اطلس(سوئیفت اروپایی و آمریکایی) مشورت خواهد کرد، اما بعید است که دسترسی ایران را قطع کند، مگر این که اتحادیه اروپا درخواست نماید.
قطع دسترسی ایران به درآمد نفت هدف اصلی تحریم های آمریکا
تحریم های آمریکایی اثرات خود را بر ایران خواهد گذاشت و شرکت های چندملیتی که آمریکا در آن ها حضور دارد قادر به سرمایه گذاری در ایران نخواهند بود. اما اگر ایران بتواند صادرات نفت را ادامه دهد تحت فشار تحریم قرار نخواهد گرفت.
تحت ترتیبات بعد از سال ۲۰۱۲ ، روش های مبادلاتی ایران قراردادهای تهاتری، پرداخت های حواله ای و راهکارهای موقت شامل برخی بانک های خارجی بوده است. این اتفاقات دلیل اصلی کاهش درآمد صادرات نفت و گاز ایران از ۹۲.۵ میلیارد دلار به ۵۲ میلیارد دلار در سال ۲۰۱۲ بود.
منازعه آمریکا و اروپا بر سر قطع دسترسی ایران به سوئیفت
اما بدون حذف ایران از سوئیفت، اعمال دوباره تحریم های آمریکا آسیب های این چنینی را برای ایران به همراه نخواهد داشت. این بدان معنی است که اروپا مجبور نیست ایران را در مسیر مورد نظر ترامپ قرار دهد. چراکه در حال حاضر روابط آمریکا و اروپا به دلیل تهدید آمریکا به اعمال تعرفه های بالا بر صادرات فولاد و آلومینیوم قفل شده است.
اگر اتحادیه اروپا از خروج ایران از سوئیفت خودداری کند، آمریکا می تواند این تعاونی را تحریم کند. اما این اقدام می تواند آثار زیانباری برای آمریکا داشته باشد. چراکه پیامدهای مهمی برای سیستم مالی جهانی در پی دارد.
اگر سوئیفت غیرقابل اعتماد شود، تقاضای بزرگی برای سیستم های معاملاتی جایگزین مانند سیستم های مبتنی بر بلاک چین وجود خواهد داشت.
حرکت کشورها به سمت سیستم های جایگزین سوئیفت مبتنی بر بلاک چین
روسیه و ایران مدت هاست که توجهشان به سمت سیستم های مبتنی بر بلاک چین به عنوان جایگزینی برای سوئیفت و روشی برای رهایی از سلطه دلار جلب شده است. روسیه یک جایگزین سوئیفت برای استفاده داخلی ایجاد کرده است. همچین این کشور شروع به فشار بر سایر بانک ها و شرکت های اوراسیایی کرده است تا از این سیستم استفاده کنند. جذابیت این سیستم در این است که بسیار ارزانتر از سوئیفت است.
چین نیز از سال ۲۰۱۵ یک سیستم پرداخت بومی برای انجام پرداخت های بین المللی به وسیله یوآن را شروع کرده است. این سیستم به طور گسترده مورد استفاده قرار نمی گیرد اما می تواند به یک کشور کمک کند که از تحریم ها رهایی یابد.
هر چقدر مشکلات ناشی از سوئیفت بزرگ باشد جایگزین های دیگر را جذاب تر خواهد کرد. گرچه به دلیل پیچیدگی و سختی های ارسال اطلاعات، بازگشت به جهان قبل از سوئیفت برای بانک ها قابل تصور نیست. بنابراین لازم است سیستم های جایگزین سوئیفت نوآوری های لازم را در تبادلات مالی در نظر بگیرند.
منبع: بلومبرگ
