نسرین مشایی، رئیس نخستین مرکز تحقیقات ملی آبزیان آبهای شور واستادیار پژوهشی موسسه تحقیقات علوم شیلات کشور در بافق در گفتگو با خبرنگار مسیر اقتصاد در مورد ماهی تیلاپیا توضیحاتی ارائه داد و از دلایل مخالفت ها با پرورش این ماهی در ایران گفت.
رئیس مرکز تحقیقات ملی آبزیان آبهای شور کشور در مورد اهمیت تولید ماهی تیلاپیا در داخل گفت: در بحث اقتصاد مقاومتی، تولید تیلاپیا نماد عینی اقتصاد مقاومتی در فعالیت های کشاورزی و آبزی پروری است. متاسفانه مخالفت صرف با توسعه این صنعت، کشور را از این فرصت محروم کرده و توسعه زبرزمینی را تقویت کرده است که با توسعه پایدار و ملاحظات محیط زیستی انطباق ندارد.
وی در مورد ویژگی های ماهی تیلاپیا گفت: تیلاپیا، دومین ماهی پرورشی جهان است و ۱۴۰ کشور در حال تولید و پرورش این ماهی هستند. عمده ترین دلیل اقبال و توجه کشورها به این ماهی این است که هزینه های تولیدش به نسبت آبزیان دیگر به شدت پایین بوده و بازار پسند است.
مشایی در مورد آمار جهانی مربوط به تولید و تجارت این ماهی گفت: طبق آمار فائو از سال ۲۰۱۲ تولید جهانی تیلاپیا از تولید گوشت گاو جلو افتاده است. در گزارش ۲۰۱۴ فائو ذکر شده است که ایران نسبت به سال قبل واردات فیله تیلاپیا را ۱۷۱% افزایش داده است.
وی افزود: در گزارش ۲۰۱۵ فائو نام ایران در کنار امریکا، مکزیک و فلسطین اشغالی به عنوان چهار کشوری قرار گرفته است که واردات فیله تیلاپیا را افزایش قابل توجهی داده اند.
رئیس مرکز تحقیقات ملی آبزیان آبهای شور کشور در مورد گونه های پرورشی تیلاپیا گفت: بیش از ۷۰ درصد گونه های پرورشی تیلاپیا در جهان از نوع گونه نیل است چون بهترین رشد، تراکم پذیری و تطابق پذیری را دارد.
وی افزود: در کشور ما مرکز تحقیقات ملی آبزیان شور از سال ۱۳۸۷، شروع به واردات این ماهی کرد و بیش از ۲۰ طرح و پروژه روی آن انجام دادیم و در سال ۹۰، بیوتکنیک چرخه کامل تولید این ماهی از تولید بچه ماهی تا مراحل مختلف پرورش و فناوری های نوین در این زمینه را به دست آوردیم و برای معرفی به بخش خصوصی آماده کردیم.
نسرین مشایی خاطر نشان کرد: از طرفی واردات فیله تیلاپیا هم از همان سال آغاز شد که البته سیاست سازمان شیلات ایران بود. با عرضه به بازار، مردم نسبت به این ماهی اقبال نشان دادند اما متاسفانه تولید و پرورش تیلاپیا مجوز نمی گیرد چون سازمان محیط زیست با تولید و پرورش آن در کشور مخالفت می کند.
وی در مورد دلایل مخالفت با تولید و پرورش این ماهی گفت: چند دلیل را ذکر می کنند که یکی از آن ها مهاجم بودن است. گونه های مهاجم تعریف شده اند و گونه ای که ما در مورد آن صحبت می کنیم، تیلاپیای نوع نیل است که در لیست ۱۰۰ گونه مهاجم ارائه شده توسط IUCNنامی از آن دیده نمی شود.
وی افزود: تکنیک های تعریف شده برای تولید این ماهی وجود دارد. ما می توانیم در پرورش این ماهی از روش هایی مثل تک جنس سازی، روش های متراکم و سیستم های بسته استفاده کنیم. بنابراین نگرانی بابت پرورش این ماهی وجود ندارد. ضمن اینکه ۱۴۰ کشوردنیا در حال پرورش این ماهی هستند و دستورالعمل های بین المللی برای تولید تیلاپیا وجود دارد.
استادیار پژوهشی موسسه تحقیقات علوم شیلات کشور در مورد بحث های مطرح شده در مورد ورود این ماهی به آب های خوزستان گفت: به نظر من یک نوع عوام فریبی است که به طور عام می گویند تیلاپیا وارد منابع آبی خوزستان شده است. تیلاپیا متعلق به یک خانواده است که بیش از۱۶۰۰ نوع گونه مختلف دارد.
وی گفت: آن گونه تیلاپیا که در خوزستان مشاهده شده است، اصلا پرورشی نیست و واقعا هم مهاجم است. درسال ۹۰ پژوهشکده آبزی پروری جنوب کشور با مشاهده ۱ نمونه تیلاپیا زیلی در آبهای خوزستان، موضوع را کتبا به محیط زیست اعلام کرد اما هیچ واکنشی هم از سوی سازمان محیط زیست و دستگاه های ناظر مشاهده نشد. چون راه های قانونی را بسته اند، ما متوجه شدیم که این ماهی به صورت زیر زمینی در حال پرورش است و عمدتا گونه های غیر نیل را به صورت غیر مجاز پرورش می دهند.
رئیس مرکز تحقیقات ملی آبزیان آبهای شور کشور در مورد نگرانی های در آلوده شدن منابع آبی کشور گفت: وقتی کشورهای همسایه ما جزو تولید کنندگان تیلاپیا هستند، برای مخالفت با تولید تیلاپیا در کشور، واقعا نگران کدام منابع آبی کشور هستیم؟
وی خاطرنشان کرد: بیش از ۳۰ سال است که کشورهای عرب حاشیه خلیج فارس و دریای عمان درحال پرورش تیلاپیا در این آب ها هستند. روسیه در استراخان در ساحل ولگا کارگاه تکثیر و پرورش تیلاپیا دارد. در مورد آب های داخلی هم، خوزستان و استان های غرب کشور که بخش اعظم ابهای داخلی کشور را شامل می شوند، به یکی از مهاجم ترین گونه های تیلاپیا یعنی گونه زیلی آلوده شده اند.
نسرین مشایی درباره اینکه چرا سازمان محیط زیست از دادن مجوز برای پرورش تیلاپیا امتناع می کند، گفت: موضوع از کار کارشناسی خارج شده است چراکه همایش، هم اندیشی و جلسات کارشناسی و مدیریتی بسیاری در این زمینه انجام شده است. با این وجود پیشنهاد سازمان محیط زیست توقف این موضوع است در حالی که راهکار برای پرورش آن وجود دارد.
وی تاکید کرد: پیشنهاد ما پرورش براساس روش های روزآمد جهان و استفاده از دستورالعمل ها و استانداردهای بین المللی که وجود دارد است. دانش فنی چرخه کامل تولید تیلاپیا در کشور، بدست آمده و آماده ارایه است. در صورت داشتن مجوز، ما ظرفیت کامل پشتیبانی برای تولید و پرورش ماهی تیلاپیای نیلی را از ارائه نوزاد ماهی گرفته تا روش های تولید را به متقاضیان داریم.
مشایی در مورد روند عملیاتی شدن پرورش تیلاپیا گفت: ما بخش تحقیقات هستیم و بیوتکنیک ها را به صورت آماده داریم. بخش اجرا مربوط به سازمان شیلات است که از این موضوع استقبال هم می کنند اما سازمان محیط زیست، اجازه پرورش این ماهی را طی این سال ها نداده است و مقاومت می کند.
وی در پایان افزود: تیلاپیا می تواند در شرایط تعریف شده منطبق با دستورالعمل های بین المللی، طبق روش های نوین روزآمد و با ارایه راهکارها و مشارکت دستگاه های مرتبط، بطور اصولی توسعه یابد و منشا تقویت تولید داخلی و ملی در حوزه آبزی پروری شود.
