به گزارش مسیر اقتصاد ایران از نظر موقعیت جغرافیایی در یکی از بهترین نقاط استراتژیک جهان قرار گرفته است و به این واسطه، در ورود و خروج و ترانزیت کالای بین المللی نقش شاهراه اصلی و حیاتی را برای جهان ایفا می نماید.
ایران با ۱۵ کشور جهان از طریق مرزهای آبی و خاکی همسایه است. در جنوب ایران خلیج فارس قرار دارد که کشورهای عمده تولیدکننده نفت جهان را درخود جای داده است. این منطقه به عنوان گلوگاه انرژی جهان محسوب می شود.
در شمال ایران نیز دریای خزر قرار دارد که بهترین پل ارتباطی میان کشورهای ایران، روسیه، قزاقستان، ترکمنستان و آذربایجان است.
از سوی دیگر ایران از غرب و شرق با کشورهای عراق، ترکیه، پاکستان و افغانستان همسایه است.
مزیت ترانزیت ریلی نسبت به جاده ای
در بین شیوه های مختلف جا به جایی، حمل و نقل ریلی به سبب مزایای متعدد مانند مصرف سوخت به میزان یک هفتم حمل و نقل جاده ای، ایمنی بسیار بالاتر، ظرفیت جا به جایی بالاتر بار و مسافر و آلودگی کمتر محیط زیست اهمیت ویژه ای دارد.
سال گذشته ۱ میلیون و ۵۸۵ هزار تن بار ترانزیتی از طریق خطوط ریلی کشور حمل شد. به گفته احمدی معاون بهره برداری و سیر و حرکت شرکت راه آهن، این شرکت در سال ۹۷ برای دست یابی به ترانزیت ۳ میلیون تن بار هدف‌گذاری کرده است.[۱]
سعید محمد زاده مدیر عامل راه آهن نیز گفته است: ترانزیت ریلی از مسیر ایران را تا ۱۰ سال آینده به ۲۰ میلیون تن می‌رسانیم.[۲]
لزوم افزایش بهره وری خطوط ریلی
۲ راهکار مهم برای افزایش ترانزیت ریلی وجود دارد. یکی از این راهکارها افزایش بهره وری شبکه ریلی است. شبکه ریلی کشور به دلیل وجود مشکلاتی از جمله عدم برنامه ای بودن حرکت قطارهای باری، عدم اولویت دهی به قطارهای باری در مسیرهای ترانزیتی، طولانی بودن بلاک ها و در نتیجه سرعت سیر پایین حرکت قطار، بهره وری پایینی دارد.
این عوامل باعث افزایش زمان حمل و عبور کالا از خاک ایران است و این پارامتر یکی از کلیدی‌ترین شاخص‌های انتخاب شیوه‌ی حمل بار برای صاحبان کالاهاست.
تکمیل خطوط اولویت دار ریلی باری و ترانزیتی
راهکار دیگر افزایش ترانزیت ریلی تکمیل خطوط اولویت دار ریلی باری و ترانزیتی است. خطوط ریلی چابهار-سرخس، شلمچه-بصره، خواف-هرات و راه آهن غرب کشور (کرمانشاه-خسروی) از جمله خطوط مهمی هستند که تکمیل آنها باعث افزایش قابل توجه ظرفیت ترانزیتی ریلی کشور خواهد شد.
راه آهن چابهار-سرخس به طول ۱۳۵۰ کیلومتر به عنوان محور ترانزیتی شرق، کشورهای محصور در خشکی آسیای میانه را از طریق بندر استراتژیک چابهار به آب های آزاد متصل می کند. این خط ریلی از دو قطعه تشکیل شده است که قطعه اول آن به طول ۵۸۰ کیلومتر چابهار را به شبکه ریلی کشور در زاهدان متصل می کند. ساخت این قطعه از سال ۸۹ آغاز شده است و تاکنون تنها ۳۰ درصد پیشرفت فیزیکی داشته است.
قطعه دوم این محور به طول ۷۶۰ کیلومتر زاهدان را به شبکه ریلی کشور در حوالی تربیت حیدریه متصل می کند و عملیات اجرایی آن چند ماه قبل منتشر شده است.
در صورت تکمیل هر دو قطعه راه آهن چابهار-سرخس بار ترانزیتی قابل توجهی از این محور عبور خواهد کرد که به اعتقاد برخی از کارشناسان به ۱۰ میلیون تن خواهد رسید.
محورهای ریلی شلمچه-بصره و راه آهن غرب کشور به عنوان زیرساخت اتصال ریلی به عراق نیز نقش قابل توجهی در افزایش ظرفیت ترانزیتی کشور ایفا خواهند کرد.
اولویت بندی در تخصیص بودجه
لازم است دولت به جای تزریق بودجه قطره چکانی بین پروژه های ریلی متعدد، خطوط ریلی باری و ترانزیتی را در اولویت تخصیص بودجه قرار دهد.
علاوه بر این، مشارکت بخش غیر دولتی در این پروژه ها از طریق روش های مشارکت عمومی خصوصی از جمله BOT (ساخت، بهره برداری، انتقال ) باعث تسریع اجرای پروژه های عمرانی بدون نیاز و وابستگی به بودجه دولت خواهد شد.
پینوشت:
[۱]: خبرگزاری مهر کد خبر: ۴۲۹۰۳۰۰
[۲] : خبرگزاری تین نیوز کد خبر: ۱۶۵۸۷۳
