مسیر اقتصاد/ مطابق سند چشم انداز ۲۰ ساله در افق ۱۴۰۴ کشور باید از ۲۵ هزار کیلومتر خط ریلی اصلی برخوردار باشد.
در حال حاضر کمتر از ۱۱ هزار کیلومتر خط ریلی اصلی در کشور وجود دارد و برای دستیابی به هدف چشم انداز باید سالانه بین ۱۵۰۰ تا ۲۰۰۰ کیلومتر خط ریلی جدید احداث شود.
اما به علت وابستگی پروژه های عمرانی از جمله پروژه های ریلی به بودجه دولت، ساخت خطوط ریلی به کندی صورت می گیرد و با این روند، دستیابی به هدف چشم انداز غیر ممکن است.
مضرات تامین مالی خارجی برای کشور
راهکار دولت برای تامین مالی پروژه های عمرانی استفاده از سرمایه های خارجی از طریق فاینانس است. در این راستا مجلس شورای اسلامی ۱۴ بهمن سال گذشته در جریان رسیدگی به بخش درآمدی لایحه بودجه ۹۷ با بند الحاقی ۲ تبصره ۴ لایحه بودجه موافقت کرد.
براساس بند الحاقی مذکور به هیأت عامل صندوق توسعه ملی اجازه داده می‌شود در صورت کسب موافقت لازم نسبت به تأمین سهم ۱۵ درصد طرح‌های ریلی که قرارداد تأمین مالی خارجی (فاینانس) آنها منعقد شده است، اقدام کند.
این در حالی است که تامین مالی پروژه های ریلی سبب افزایش بدهی های خارجی، استفاده از صنایع و تجهیزات خارجی و از بین رفتن فرصت های شغلی در داخل کشور می شود. علاوه بر این، در شرایط کنونی که کشور با کمبود ارز و افزایش شدید نرخ ارز رو به رو است، اجرای پروژه های ریلی از طریق فاینانس این مشکل را تشدید خواهد کرد.
امکان تامین مالی پروژه های ریلی از طریق سرمایه های مردمی و منابع داخلی کشور وجود دارد. در حال حاضر، حجم نقدینگی کشور حدود ۱۵۰۰ هزار میلیارد تومان است و می توان با هدایت بخشی از این نقدینگی عظیم به فعالیت های مولد و زیرساختی، مشکل تامین مالی پروژه های ریلی را برطرف کرد.
رهبر انقلاب در این خصوص ۱۴ خرداد ۹۵ در حرم امام خمینی (ره) فرمودند: اینکه ما خیال کنیم رونق اقتصاد کشور صرفاً با سرمایه‌گذاری خارجی تأمین می‌شود، خطا است. سرمایه‌گذاری خارجی البتّه چیز خوبی است امّا این یکی از خانه‌های جدول اقتصاد مقاومتی را پر می کند. مهم‌تر از سرمایه‌گذاری خارجی، فعّال کردن ظرفیّتهای درونی و داخلی است. ما ظرفیّتهای فعّال‌نشده‌ی فراوانی داریم که اینها را بایستی فعّال کنیم؛ این مهم‌تر است. آن هم البتّه لازم است در کنار این وجود داشته باشد، امّا اینکه ما همه‌چیز را موکول کنیم به اینکه خارجی‌ها بیایند اینجا سرمایه‌گذاری کنند، نه.[۱]
استفاده از مشارکت عمومی-خصوصی برای اجرای پروژه های ریلی
مشارکت عمومی-خصوصی (PPP) راهکاری است که از طریق آن می توان پروژه های ریلی را بدون نیاز به بودجه دولت تامین مالی کرد. یکی از روش های مشارکت عمومی-خصوصی روش BOT (ساخت، بهره برداری و انتقال) است.
در این روش، بخش غیر دولتی ساخت و بهره برداری از پروژه را تا زمان بازگشت اصل سرمایه و سود مورد انتظار بر عهده می گیرد. این روش ضمن افزایش کیفیت اجرای پروژه و ارتقای بهره وری آن، کشور را از سرمایه گذاری خارجی بی نیاز خواهد کرد یا لااقل نیاز کشور به سرمایه گذاری خارجی را کاهش خواهد داد.
بنابراین لازم است دولت پروژه های ریلی راهبردی و ترانزیتی از جمله راه آهن چابهار-سرخس، شلمچه-بصره، خواف-هرات و راه آهن غرب کشور را از طریق روش BOT به بخش غیر دولتی واگذار کند. این خطوط ریلی علاوه بر اهمیت راهبردی و ترانزیتی، توجیه اقتصادی قابل قبولی برای واگذاری به بخش غیر دولتی دارند.
مجلس شورای اسلامی نیز باید به جای اینکه مجوز استقراض خارجی دولت را افزایش دهد، آن را محدود کند و دولت را مکلف به تامین مالی پروژه ها از طریق سرمایه های داخلی کند.
پینوشت:
[۱]: http://www.leader.ir/fa/speech/15219
