میزان فروش ماهی تیلاپیا در جهان در سال ۲۰۰۰ معادل ۱٫۷ میلیارد دلار بوده است؛ این رقم در سال ۲۰۱۰ به بیش از ۵ میلیارد دلار و در سال ۲۰۱۵ به بیش از ۱۰ میلیارد دلار افزایش یافته است. در کشور ما نیز در سال گذشته حدود ۱۲ هزار تن ماهی تیلاپیا وارده شده است که ارزشی بیش از ۶۰ میلیون دلار داشت؛ همچنین پیشبینی میشود واردات این ماهی تا پایان امسال به حدود ۲۰ هزار تن معادل حدود ۱۰۰ میلیون دلار نیز برسد.
تیلاپیا در کشور ما، ظرفیت و زمینه پرورش به ویژه در نقاط گرمسیری را دارد و می تواند منجر به جلوگیری از خروج بیش از ۶۰ میلیون دلار ارز و ایجاد درآمد و اشتغالی معادل بیش از ۲۰۰ میلیارد تومان شود؛ با این حال پرورش تیلاپیا در کشور به دلایل زیست محیطی ممنوع شده است.
یکی از شاخصه های تیلاپیا، ارزش غذایی آن است. هرچند منتقدان پرورش و مصرف ماهی تیلاپیا، معتقدند این ماهی فاقد ارزش غذایی کافی برای مصرف است اما بررسی ها نشان می دهد که این ادعا صحیح نبوده و فاقد اعتبار علمی است.
یکی از خصوصیات آبزیان، غنی بودن چربی بدن آنها از اسیدهای چرب امگا ۳ است؛ اسیدهای چرب امگا ۳ برای حفظ سلامت بدن انسان ضروری هستند اما در داخل بدن انسان نمیتوانند ساخته شوند. لذا بایستی که آنها را از طریق خوردن غذاهای حاوی این اسیدها به دست آورد. بهترین منبع برای تأمین امگا ۳ ماهی است.
امگا ۶ دیگر اسید چربی است که در بدن ماهی وجود دارد. اکثر متخصصان بر این باور هستند که کاهش مصرف امگا ۶ و افزایش دریافت امگا ۳ ها از اهمیت بالایی برخوردار است. به عقیدهی این متخصصان، از آنجایی که بدن برای تبدیل این اسیدهای چرب از آنزیمهای واحدی استفاده میکند، بنابراین عدم تعادل بین این اسیدهای چرب مشکلساز میشود. زمانی که میزان امگا ۶ بیشتر از امگا ۳ میشود، آنزیم کمتری برای تبدیل کردن امگا ۳ باقی میماند. بنابراین نسبت مناسب اسیدهای چرب امگا ۳ و امگا ۶ در ماهی برای مصرف، حائز اهمیت است.
بر این اساس بعضی معتقدند که نسبت امگا ۶ به امگا ۳ در این نوع خاص از ماهی بالا بوده و لذا برای سلامتی مضر است؛ این نسبت در ۱۰۰ گرم از این ماهی برابر حدود ۱ است در حالیکه در ماهی هایی چون سالمون، این نسبت نزدیک به ۰٫۵ می باشد.
با این وجود مزیت تیلاپیا نسبت به ماهی هایی مانند سالمون، مکرول و کپور این است که چربی کمتر و پروتئین بیشتری دارد. افرادی که تحمل غذای چرب را دارند یا به دلایل خاص باید اسیدهای چرب غیر اشباع بیشتری مصرف کنند، می توانند از ماهی سالمون استفاده کنند؛ در مقابل کسانی که بیشتر به دنبال به دست آوردن انرژی حاصل از مصرف پروتئین هستند، نظیر ورزشکاران یا افرادی که دوست ندارند چاق شوند، بهتر است از ماهی تیلاپیا استفاده نمایند.
برای بهتر روشن شدن این واقعیت باید گفت که بر اساس تحقیقاتی که در دانشگاه آزاد تحت عنوان «بررسی مقایسه ای ترکیب شیمیایی عضله ماهی کپور پرورشی» انجام شده است، از ۱۰۰ گرم انرژی ای که از ماهی کپور حاصل می شود، ۶۹ درصد آن به طور تقریبی مربوط به پروتئینی است که از مصرف ماهی به دست می آید و ۳۱ درصد دیگر از سوخت و ساز چربی موجود در آن است؛ اما در تیلاپیا این نسبت ۸۱ درصد از پروتئین و ۱۹ درصد از چربی است.
علیرغم توضیحات مذکور، کاهش نسبت امگا ۶ به امگا ۳ در ماهی تیلاپیا با تغییر رژیم غذایی این ماهی هنگام پرورش امکانپذیر است. حتی تغییر در سبک طبخ تیلاپیا نیز میتواند مشکلات احتمالی را برطرف نماید. در این زمینه کشورهای بزرگ تولیدکننده این ماهی با ایجاد الگوی تغذیه ای خاص، به خوبی این مساله را حل کرده اند.
در کشور ما نیز پرورش این ماهی بر اساس رژیم غذایی مشخص جهت بهبود کیفیت آن، امکان پذیر است. لذا در صورتی که مجوز پرورش این ماهی مانند دیگر کشورها، با در نظر گرفتن ملاحظاتی برای جلوگیری از مخاطرات زیست محیطی آن توسط سازمان های محیط زیست و شیلات اعطا شود، می توان الگویی مشخص برای پرورش این ماهی نیز تدوین نمود که ارزش غذایی آن را افزایش دهد.