به گزارش مسیر اقتصاد روز گذشته بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران در اقدامی قابل تقدیر اعلام کرد که «با اصلاح مقررات ارزی ناظر بر ارز مسافرتی، بانک ها می توانند ضمن تسهیل فرآیندهای مرتبط با فروش ارز مسافرتی اعم از سیاحتی و زیارتی، از بیستم شهریور ماه سال جاری به فروش این ارز به نرخ بازار (آزاد) در مقابل ارائه گذرنامه، بلیط و ویزای کشور مقصد (در مورد کشورهایی که نیاز به ویزا دارند) اقدام کنند.»[۱]
تاکنون مسافران ایرانی که بیش از دوازده سال سن داشتند و با هر هدفی اعم از تفریحی، کاری و یا زیارتی، قصد مسافرت به خارج از کشور را داشتند، می‌توانستند برای یک بار در طول سال حداکثر ۳۰۰ دلار آمریکا با نرخ دولتی تهیه کنند.
اما طبق اطلاعیه جدید، بانک ها از این پس با نرخ بازار آزاد، ارز را به مسافران خارجی می فروشند و عملا فروش ارز مسافرتی با نرخ کمتر از بازار آزاد (نرخ دولتی) از دستور کار بانک مرکزی خارج شده است. تصمیمی که باید مدت ها پیش گرفته می شد.
سابقه فروش ارز مسافرتی
سابقه فروش ارز مسافرتی به مسافران خارجی به اواسط دهه ۸۰ باز می گردد. در آن زمان به واسطه صادرات نفت دولت درآمدهای ارزی قابل توجهی داشت. اما از آنجا که مخارج دولت عموما به شکل ریالی و در داخل کشور انجام می‌گرفت، دولت باید به طریقی منابع ارزی خود را به ریال تبدیل می کرد.
فروش ارز مسافرتی برای سفرهای خارجی به مسافرین در زمان درآمدهای ارزی قابل توجه دولت، به عنوان روشی مناسب برای تبدیل منابع ارزی به ریالی مطرح شد.
مقدار سهیمه ارز مسافرتی در سال‌های ابتدایی برای هر نفر ۲ هزار دلار بود و چنانچه فردی در طول سال چندین بار به سفر خارجی می رفت، می توانست هر بار از دولت ارز مسافرتی خریداری نماید.
به مرور زمان با کاهش منابع ارزی در دسترس، دولت در تداوم این روند با مشکلاتی مواجه شد. در نتیجه به مرور زمان سهمیه ارز مسافرتی در چند مرحله کاهش و به «۳۰۰ دلار برای هر نفر و تنها یک بار در سال» کاهش یافت.
عرضه ۲ میلیارد دلار ارز دولتی به صورت سالانه برای مسافران
طبق برآورد های انجام گرفته فروش ارز دولتی با قیمت ارزان تر، موجب شده بود سالانه بالغ بر ۱.۵ تا ۲ میلیارد دلار از منابع ارزی دولت در این مسیر عرضه گردد.
در زمانی که قیمت ارز مرجع با قیمت ارز بازار آزاد تفاوت چندانی نداشته باشد و یا دولت با نرخ بازار آزاد ارز خود را به مسافران خارجی بفروشد، این اقدام تنها به عنوان مسیری برای تبدیل منابع ارزی دولت به منابع ریالی محسوب می گردد.
اما در طول سال های اخیر به دلیل تحریم های مالی و بانکی، دسترسی دولت به منابع ارزی با محدودیت های جدی مواجه شده است.
بنابراین در زمانی که دسترسی دولت به منابع ارزی خود محدود شده است، فروش ارز به مسافران خارجی آن هم با نرخی کمتر از نرخ بازار، هیچ توجیه اقتصادی و فنی ندارد. در واقع محدودیت منابع ارزی در دسترس دولت در سال های اخیر موجب شده است تداوم این روند نه تنها منطقی نباشد بلکه امکان آن نیز برای دولت فراهم نباشد.
اعطای یارانه ۱۰۰۰ میلیارد تومانی به سفرهای خارجی بابت ارز مسافرتی
همچنین فروش ارز مسافرتی با قیمت ارزان تر از نرخ بازار موجب می شد سالانه بالغ بر ۸۰۰ تا ۱۰۰۰ میلیارد تومان از منابع دولتی به شکل یارانه به مسافران خارج از کشور اختصاص یابد.تصمیمی که به مثابه اعطای یارانه به سفر خارجی و توسعه گردشگری کشورهای خارجی است.
افزون بر این، اعطای ارز مسافرتی با قیمتی پایین تر از قیمت بازار هیچ سازگاری با عدالت اجتماعی نداشت و عمدتا دهک های بالای درآمدی را به مسافرت های خارجی تشویق می کرد. حال آنکه رونق گردشگری داخلی اولین گام توسعه صنعت گردشگری کشور است و لازم است سیاست‌ها و قوانین در این زمینه در جهت تشویق و تسهیل سفرهای داخلی در مقابل سفرهای خارجی تنظیم گردد.
تصمیم بانک مرکزی، دیرهنگام اما قابل تقدیر
تصمیم بانک مرکزی در پایان دادن به روند فروش ارز مسافرتی با نرخی پایین تر از بازار آزاد، هرچند سال ها دیر اتخاذ شده اما در عین حال می تواند از هدر رفت منابع ارزی دولت و اعطای یارانه به سفرهای خارجی جلوگیری نماید و از این جهت قابل تقدیر است. همچنین که این تصمیم می تواند شرایط را برای تک نرخی شدن ارز فراهم آورد.
همانطور که گفته شد این تصمیم علاوه بر کاهش تقاضای ارز دولتی، سبب افزایش ۱۰۰۰ میلیارد تومانی در درآمدهای دولت می شود که تا پیش از این به صورت یارانه مسافرت خارجی عمدتا به دهک های بالای درآمدی اختصاص می یافت.
پینوشت:
[۱] http://www.cbi.ir/showitem/16817.aspx
از خوشحالی شما تعجب میکنم خوشا به حال مدیران دولتی تا درآمدهای کلان به جیب اونها و اقا زادهاشون در بهترین کشور های دنیا می ره مثلا درآمد دولت زیاد شده چه گلی به سر این مردم بدبخت زده چی عوض شده جشن افزایش درآمد ارزی مبارک شما باشه
من فقط عاشق این جمله شدم: "عمدتا دهک های بالای درآمدی را به مسافرت های خارجی تشویق می کرد."
ارز مسافرتی رو مفت و مجانی به مسافر نمی دادن! پول می گرفتن!
تفاوت اینکه شما توی بازار آزاد بخری، با این که ارز مسافرتی بگیری، توی هر سفر، ۲۰-۳۰ هزار تومان! بود!!!!
یعنی واقعا فکر می کنید یه نفر بلند می شه می ره مسافرت خارجی که ۲۰ هزار تومن سود کنه؟؟؟؟!!!!!
این اختلاف ۲۰-۳۰ هزار تومنی تشویق کننده س؟؟؟؟
در ضمن، کسی که با هواپیما می خواد بره خارج، باید ۷۵ هزار تومن عوارض بده!!!!!!