در ماه ژوئن سال ۲۰۱۱ بانک مرکزی کشور روسیه و چین به منظور استفاده از ارزهای ملی خود (روبل و یوآن) در تجارت دوجانبه و گسترش سرمایه گذاری میان خود، اقدام به انعقاد پیمان پولی دوجانبه نمودند.
به گزارش مسیر اقتصاد (مسیر اقتصاد)، دو کشور در سال ۲۰۱۴ پیمان پولی دوجانبه میان خود را با مبلغ ۲۵ میلیارد دلار به مدت سه سال تمدید نموده و مقرر نموده اند تا بعد از اتمام این مدت در صورت توافق طرفین، پیمان پولی دوباره تمدید شود.
در ادامه این قرارداد، در سال ۲۰۱۵ هدف ۱۰۰ میلیارد دلاری برای تجارت دوجانبه روسیه و چین از طریق ارزهای ملی تعیین گردید تا پیمان پولی دوجانبه تقویت گردد.
بر اساس آمار و ارقام و شواهد و همچنین طبق گفته تحلیلگران، این اقدام به همکاری های مالی دوجانبه، تجارت و سرمایه گذاری میان دو کشور کمک فراوانی نموده و با کاهش وابستگی به دلار آمریکا در تجارت دوجانبه و کاهش ریسک ناشی از نوسانات نرخ ارز، سبب بین المللی شدن ارز ملی دو کشور شده است.
جهش ۲۶ درصدی تجارت روسیه و چین در نیمه اول سال ۲۰۱۷
بر اساس اظهارات مسئولان اداره گمرک کشور چین، حجم تجارت بین مسکو و پکن به صورت قابل ملاحظه ای طی سال اخیر افزایش یافته است.
در شش ماه اول سال ۲۰۱۷ حجم تجارت بین روسیه و چین به ارزش ۳۹.۷۸ میلیارد دلار رسیده است؛ بر این اساس میزان صادرات روسیه به چین به میزان ۲۹.۳ درصد افزایش داشته است و به حجم ۲۰.۳۴ میلیارد دلار رسیده است و از طرف دیگر میزان صادرات کشور چین به روسیه نیز ۲۲.۲ درصد افزایش داشته است و به ۱۹.۴۴ میلیارد دلار رسیده است.
علیرغم اینکه انجام بخش قابل توجهی از این تجارت با استفاده از ارزهای ملی و بدون دلار برنامه ریزی شده است، دو کشور تصمیم دارند تا حجم تجارت خود را با استفاده از ارزهای ملی در سال ۲۰۲۰ به ۲۰۰ میلیارد دلار برسانند و دلار را با استفاده از پیمان پولی دوجانبه، از مبادلات میان خود حذف کنند.
راه اندازی صندوق مشترک، اقدام بعدی در گسترش پیمان پولی دوجانبه و حذف دلار
در ماه جولای ۲۰۱۷ صندوق سرمایه گذاری مستقیم روسیه و بانک توسعه چین، توافق کرده اند تا یک صندوق سرمایه گذاری روسی- چینی به ارزش ۶۸ میلیارد یوآن (معادل ۱۰ میلیارد دلار) ایجاد کنند. این توافقنامه در جلسه ای میان رئیس جمهور روسیه و رئیس جمهور چین امضا شده است. صندوق جدید، صندوق همکاری یوآنی چین- روسیه نامگذاری شده که جهت تسویه و پرداخت های بین یوآن و روبل ایجاد شده است.
حاصل از صندوق تازه تأسیس شده جهت پروژه های زیربنایی در روسیه و چین به ویژه پروژه های مرتبط با جاده ابریشم و اتحادیه اقتصادی اوراسیا مورد استفاده قرار خواهد گرفت.
صندوق سرمایه گذاری یوآنی روسیه و چین گام مهمی برای مشارکت چین و روسیه جهت سرمایه گذاری خواهد بود که از سوی دولت های دو کشور پشتیبانی شده و باعث رشد سرمایه گذاری های مشترک چین و روسیه خواهد شد.
طبق گفته رئیس صندوق سرمایه گذاری مستقیم روسیه، این اتفاق سبب ایجاد فرصتی برای سرمایه گذاری با پول های ملی طرفین شده و سرمایه گذاری مستقیم بین المللی و تعداد پروژه های مشترک را افزایش خواهد داد. در این توافق به منظور تسهیل اجرای عملیات، از روبل و یوآن به عنوان واحد پولی به جای دلار استفاده شده است و نکته مهم در این خصوص نیز تاکید دو کشور بر استفاده از این دو واحد پولی به جای دلار به منظور تسهیل مبادلات می باشد.
پیمان پولی دوجانبه میان روسیه و چین با طعم انرژی
کشورهای روسیه و چین در بخش انرژی تبادلات گسترده ای با یکدیگر دارند. از طرفی روسیه یکی از بزرگترین صادرکنندگان انرژی در جهان است و از طرف دیگر کشور چین نیز در کنار آمریکا بزرگترین واردکننده انرژی در جهان به شمار می‌رود.
بر این اساس دو کشور توافق کرده اند که در زمینه صادرات انرژی از روسیه به چین دلار را کنار بگذارند و تبادلات مالی بخش انرژی خود را از روش های دیگری همچون استفاده از ارزهای ملی و حتی طلا ساماندهی نمایند.
پیمان شانگهای، مقصد بعدی روسیه و چین برای پیمان پولی چندجانبه و راه اندازی سیستم جایگزین سوئیفت
کشورهای عضو پیمان شانگهای به رهبری چین و روسیه در تلاش هستند از طریق انعقاد پیمان پولی دو و چندجانبه، زمینه را برای حذف دلار از تمامی تعاملات تجاری و مالی کشورهای آسیایی و استفاده از ارزهای ملی در تجارت فراهم نمایند.
در این زمینه چین و روسیه برای حذف دلار از نظام مالی کشورهای آسیایی در تلاشند تا با همکاری یکدیگر، یک نظام مالی جایگزین را راه اندازی نمایند که تمامی نهادهای لازم برای نقل و انتقال پول و پیام رسانی مالی جایگزین سوئیفت را در خود دارد و به طور کامل می‌تواند به موازات نظام مالی کنونی دنیا به کشورهای آسیایی خدمات مالی ارائه دهد.
در حال حاضر این هدف توسط تمامی کشورهای عضو این پیمان مورد قبول واقع شده و این کشورها در حال تلاش برای آماده سازی زیرساخت های مالی لازم برای تحقق این هدف هستند.
تاکید تحلیلگران چینی و روسی بر حذف دلار و استفاده از ارزهای ملی برای تسهیل تجارت
معرفی یوان به سبد بین المللی صندوق بین المللی پول، توافقنامه های جهانی بانک سرمایه گذاری زیرساخت آسیا (AIIB) و اعتراضات چین در برابر رفتار سازمان تجارت جهانی (WTO)، همگی نشان دهنده فرسایش و ناکارآمدی دلار است. در روسیه، بانک مرکزی تصمیم گرفته که ذخایر دلاری را کنار گذاشته و به جای آن ارز کشورهای منطقه مانند روپیه هند و یوآن چین را مورد استفاده قرار دهد.
همچنین مقامات بانک مرکزی و تحلیلیگران چینی نیز بارها گفته اند که استفاده از دلار به عنوان تنها ارز رایج در مبادلات بین المللی ریسک و معایب فراوانی برای سیستم مالی بین المللی داشته و هزینه های مبادلات را افزایش می دهد.
بارزترین مثال نیز در این زمینه بحران مالی سال ۲۰۰۸ است که اقتصاد کشورها را با مشکلات فراوانی مواجه کرده و سبب شده تا کشور چین به منظور مقابله با خطرات بحران های آتی، به فکر استفاده از جایگزین های دلار در مبادلات خود باشد و بدین منظور استفاده از یوآن و سایر ارزهای بین المللی را در تجارت با کشورها افزایش دهند.
روسیه و چین افسانه پیمان پولی دوجانبه را به واقعیت تبدیل کردند
برخی پیمان پولی دوجانبه و اثرگذاری آن به ویژه در شرایط تحریم مالی را افسانه می پندارند؛ حال آنکه شواهد و آمار نشان می دهد که روسیه و چین به عنوان یک تجربه موفق در این زمینه قدم برداشته و در حال گسترش فعالیت های خود هستند.
به ویژه روسیه در پاسخ به تحریم های غرب و همچنین تحریم جدید آمریکا، حرکت خود در این زمینه را سرعت بخشیده و همه مسئولان این کشور متفق القول، به دنبال استفاده از ارز ملی در تجارت و حذف دلار برای بی اثر کردن تحریم های جدید هستند.
در این میان ضروری است جمهوری اسلامی ایران و بانک مرکزی نیز در این راستا قدم برداشته و با انعقاد پیمان پولی و جایگزین کردن سپام با سوئیفت در تبادلات مالی و تجاری، زمینه را برای بی اثر کردن تحریم ها و مقاوم سازی اقتصاد فراهم آورند.
این اصلا قابل قبول نیست که کشوری با شرایط ایران، تاکنون هیچ اقدام قابل توجهی در این زمینه انجام نداده و حجم فعالیت هایش به یک درصد کشورهایی همچون روسیه و چین هم نمی رسد.
