در یادداشت های قبل عنوان شد که وامدهی شخص به شخص یا بانکداری فرد به فرد (P2P) نوعی روش ارائه وام به اشخاص به منظور مصرف یا ایجاد کسب کار از طریق خدمات بر خط است که به طور مستقیم وام دهندگان را به وام گیرندگان مرتبط میکند.
در بانکداری فرد به فرد موسسات مالی واسطه حذف میشوند؛ در نتیجه هم وام گیرندگان با نرخ کمتری وام دریافت می کنند، هم وام دهندگان نرخ بیشتری به عنوان سود می گیرند.
در یادداشت قبل، به بررسی یک شرکت آمریکایی فعال در بانکداری فرد به فرد و قوانین این کشور در این زمینه پرداخته شد. در این یادداشت سامانه ای دیگر در این نوع بانکداری مورد بررسی قرار خواهد گرفت.
به گزارش مسیر اقتصاد، اولین سامانه بانکداری فرد به فرد در سطح جهان در سال ۲۰۰۵ در انگلیس تاسیس شد. این سامانه zopa نام داشت.
در حال حاضر بالغ بر ۳۰ سامانه در این کشور مشغول به فعالیت هستند که با توجه به حمایتهای دولت از این موسسات، پیش بینی میشود با نرخ فزاینده به رشد خود ادامه دهند. تا سال ۲۰۱۵، در حدود ۴ میلیارد پوند در این کشور از طریق این سامانهها وام داده شده است. همچنین در حد فاصل سالهای ۲۰۱۲ الی ۲۰۱۴ این صنعت رشد ۲۵۳ درصدی را داشته است.
در ادامه به بررسی شرکت زوپا و روش های آن در بانکداری فرد به فرد پرداخته می شود.
شرکت zopa
زوپا اولین شرکتی است که در این صنعت در سطح دنیا در سال ۲۰۰۵ تاسیس شد و در سطح اروپا بزرگترین شرکت در عرصه بانکداری فرد به فرد هست. برای پنج دوره متوالی بین سالهای ۲۰۱۰ الی ۲۰۱۵ به عنوان مورد اعتمادترین شرکت توسط کاربران انتخاب شده است. این سامانه به کشورهای ولز، اسکاتلند و ایرلند شمالی خدمات خود را ارائه میکند. وامهای این موسسه همگی بدون وثیقه میباشد.
در ادامه به بررسی وضعیت این سامانه بانکی پرداخته می شود:
۱- شاخصهای کمی:
اعداد |
موارد |
ردیف |
هزار الی ۲۵ هزار پوند |
محدوده وام |
۱ |
۱ الی ۵ سال |
دوره وام |
۲ |
ندارد |
حداقل نمره اعتباری برای دریافت وام |
۳ |
۱.۲۸ میلیارد پوند |
کل تسهیلات پرداخت شده |
۴ |
۱۵۰ هزار نفر |
تعداد نفرات پوشش داده شده برای تسهیلات دهی |
۵ |
۶۸۰۰ پوند |
میانگین هر وام برای هر نفر |
۶ |
۷ روز |
نهایت زمان دسترسی به وام |
۷ |
۱۰ پوند |
حداقل سرمایه گذاری |
۸ |
زیر یک درصد همین طور طبق آمارهای شرکت اقساط با تاخیر نیز از عدد ۰.۹ درصد از کل اقساط پرداختی در موعد مقرر تجاوز نمی کند. |
نرخ نکول |
۹ |
۲- اطلاعات کیفی:
ردیف |
موارد |
توضیحات |
۱ |
نحوه انتخاب مورد سرمایه گذاری توسط وام دهندگان |
وام دهندگان میتوانند بر مبنای دو کلاس وامدهی کوتاه مدت (۱ الی ۳ ساله) و بلندمدت (۴ الی ۵ ساله) انتخاب خود را انجام دهند. این مبنا از این جهت در نظر گرفته شده است که وامهای کوتاه مدت امکان بازگشت سریع وام و سرمایه گذاری را دارد هر چند که به نسبت وامهای بلند مدت نرخ بهره کمتری دارد. ضمنا وام دهندگان میتوانند دوباره اقساط خود را سرمایه گذاری مجدد کنند. |
۲ |
بررسی ضمانتها برای وام دهندگان |
بررسی دقیق هنگام درخواست وام از لحاظ سابقه اعتباری. ایجاد صندوق حفاظت از اعتماد که با توجه به رتبه اعتباری، هزینه برای پوشش ریسک میگیرد. این صندوق عموما وامهای واجد شرایطی را که نکول شده اند، میپردازد. درست کردن سبدی از وامها برای زیان کمتر. وجود شرکتهای جمع آوری کننده بدهیها. نرخ نکول پایین که خود به عنوان مشوق و تضمین کارایی مناسب است. |
۳ |
ساز وکار نظارتی بر مصرف وام |
وام گیرنده در همان مراحل ابتدایی باید توضیح دهد که وام را به چه منظور میخواهد و بعد از گرفتن وام فقط متعهد به بازپرداخت اقساط خواهد بود. |
۴ |
شرایط اشخاص وام گیرنده |
دارا بودن از یک سابقه اعتباری خوب،داشتن حداقل درآمد به میزان ۱۲۰۰۰ پوند، استطاعت مالی برای بازپرداخت وام(بدهی بالا نداشته باشد)، دارای سابقه خوب در عرضه بازپرداخت بدهیها |
۵ |
سایر خدمات ارائه شده توسط این سامانه ها |
مشاوره مالی برای انتخاب پرتفوی مناسب از جانب وام دهندگان |
۶ |
موارد مصرف وام |
وامها این موارد را برای مصرف دارد: پرداخت ماشین، پرداخت بدهی های مربوط به کارتهای اعتباری، ارتقای محل مسکونی، راه اندازی کسب و کار، هزینه های مربوط به تعطیلات کریسمس، پرداختهای مالیاتی، کمک سپرده اولیه برای خرید خانه، سرمایه گذاری در بازار سهام، خرید هدایا |
۳- کارمزدها:
کارمزدها در این سامانه به صورت زیر برای وام گیرندگان و وام دهندگان است:
- وام گیرندگان: وام گیرندگان علاوه بر هزینه های سرویس دهی سامانه که با توجه به دوره وام و همین طور شرایط اعتباری، با توجه به سابقه نرخ نکولهای خود و ارزیابی شرکت از اینکه چه میزان با توجه به شرایط اعتباری خود، عدم بازپرداخت خواهند داشت، باید مبلغی به صندوق پوشش ریسک پرداخت کنند.
- وام دهندگان: یک درصد از میزان بازپرداخت داده شده به وام دهندگان در هر سال باید به شرکت پرداخت شود. یکی از دیگر از کارمزدها بابت فروش میزان باقی مانده از وام میباشد که با یک درصد هزینه این کار امکان پذیر است.
۴- نرخهای بهره:
نرخهای بهره بر اساس رتبه اعتباری و نوع وام (کوتاه مدت و یا بلندمدت) مشخص میشود. رتبه اعتباری نیز عددی بین ۰ الی ۵۵۰ است که این موسسه از شرکتهای اعتبارسنجی مطمئن دریافت میکند.
به طور میانگین، با انتخاب سبد مناسب از وامها برای وامهای کوتاه مدت، میتوان به بهره ۳.۸ درصدی در سال پیشبینی کرد و برای وامهای بلند مدت، با انتخاب درست از یک سبد مناسب، به نرخ بهره ۵ درصدی رسید. (این اعداد به وام دهندگان تعلق دارد) برای وام گیرندگان نیز، بازه نرخهای بهره از ۲ درصد الی ۷ درصد موجود است. (البته این موارد با توجه دوره وام متغیر خواهد بود)
۵- بررسی قوانین موجود:
این شرکتها زیر نظر سازمان تنظیم مقررات مالی انگلستان کار میکنند. این سازمان مسئولیت تهیه و تنظیم انواع دستورالعملها برای اجرای این نوع خدمات مالی را از سال ۲۰۱۴ بر عهده دارد. این شرکتها باید تحت دفتر کمیساریای اطلاعاتی نیز ثبت شوند.
قوانین و الزامات فراونی از سال ۲۰۱۴ به بعد در این زمینه به تصویب رسیده است. با گسترش این مفهوم مالی، بسیاری اقدام به راه اندازی این سامانهها بدون حداقل سرمایه لازم کردند که این امر ریسک عملیاتی شرکتها را بالا میبرد چه اینکه در صورت ورشکستگی و تقلب، آورده وام دهندگان از بین میرفت. با این اوصاف یک قانون تصویب شد که این موسسات بایستی حداقل سرمایه لازم برای پوشش ریسک عملیاتی را دارا باشند و این سرمایه باید در یک حسابی امن که منعلق به سازمان قرا ر دارد نگهداری شود.
یکی دیگر از الزامات سازمان تنظیم مقررات مالی، مکلف کردن این شرکتها به ارائه انواع اطلاعات ضروری به وام دهندگان برای انتخاب درست مورد سرمایه گذاری است.
پینوشت:
www.zopa.com