به علت افزایش قیمت حامل های انرژی در دنیا و روند کاهشی ذخایر انرژی فسیلی، سیاستگذاری کلی کشورهای پیشرفته به سمت کنترل مصرف برق به خصوص در بخش خانگی بوده است.
به گزارش مسیر اقتصاد، بررسی داده های آماری نشان میدهد که روند مصرف برق در چند سال اخیر در همه بخش های کشور به صورت صعودی بوده است تا جایی که در سال ۱۳۹۳ به منظور تامین برق بخش داخلی کشور، میزان صادرات برق کشور در این بازه زمانی حدود ۱۶.۵% و در سال ۱۳۹۵ حدود ۲۳% نسبت به سال قبل کاهش داشته است [۱]و [۲].
برای بررسی روند مصرف برق در کشور، در ابتدا مقادیر مصرف برق در حوزه های مختلف، در نمودار ۱ آورده شده است:
همانگونه که از نمودار۱ نیز مشخص است، روند مصرف برق کشور در همه سالها صعودی بوده و تنها در سال ۱۳۹۰ و بلافاصله بعد از هدفمندسازی یارانه ها میزان مصرف انرژی کشور در بخش خانگی، عمومی و تجاری کاهش پیدا کرده و مجموع مصرف برق کشور نیز کنترل شده است. [۱] و [۳].
برای حذف اثر رشد میزان مشترکین، سرانه مصرف برق طی سالهای ۱۳۸۴ تا ۱۳۹۴ در نمودار ۲ آورده شده است. همانگونه که از این نمودار مشاهده میشود، سرانه مصرف برق خانگی در سال های اخیر عمدتا رو به رشد بوده اما در سال ۱۳۹۰ (به علت اثر هدفمندسازی یارانه ها)این رقم به شدت کاهش پیدا کرده است [۱].
افزایش مصرف برق در بخش خانگی در سال های ۱۳۹۲ تا ۱۳۹۵ در حالی رخ داده است که طی سالهای اخیر همواره قیمت متوسط برق خانگی در حال افزایش بوده است. میانگین قیمت فروش برق خانگی کشور طی سالهای اخیر در نمودار ۳ مشاهده می شود [۳].
با توجه به مقادیر قیمت برق و میزان مصرف برق در بخش خانگی کشور، نتایج نشان میدهد که علیرغم آنکه قیمت برق در این چند سال متوالی افزایش پیدا کرده است، اما روند صعودی میزان مصرف انرژی در کشور همچنان باقی مانده و افزایش قیمتها نتوانسته مانعی بر رشد فزاینده مصرف برق در کشور باشد.
یکی از علل عدم تاثیر قیمتها بر مصرف انرژی برق در سال های اخیر، عدم توجه به نظام های قیمتگذاری نوین در دنیا است؛ در حال حاضر کشورهای جهان به سمت استفاده از مدل های پلکانی قیمتگذاری انرژی حرکت کرده اند که در این مدل، درصد افزایش قیمت برای پرمصرف ها بسیار بیشتر از پله های پایین مصرف است.
بنابراین برای کاهش مصرف برق در بخش خانگی کشور ضروری است که درصد افزایش قیمت برق مشترکین پرمصرف نسبت به سایر مردم محسوس باشد. این امر بدین معنا است که بر خلاف روند فعلی که همه پله های مصرف برق خانگی، درصد افزایش قیمت یکسانی را دارند، بایستی طی سالهای آتی قیمت برق پله های بالاتر نسبت به پله های پایینتر شامل درصد بالاتری از افزایش قیمت شوند.
به عنوان مثال، در صورتی که قیمت برق برای مصارف ۱۰۰ تا ۲۰۰ واحد ۱۰ درصد افزایش می یابد، ضروری است این درصد افزایش برای مصارف ۲۰۰ تا ۳۰۰ واحد ۲۰ درصد باشد نه اینکه هر دو پله مصرف به یک اندازه افزایش قیمت پیدا کند.
امید است که با پیاده سازی این روش و اصلاح قیمت برق خانگی از این طریق، مصرف برق در کشور مدیریت شود و بتوان از ظرفیت ایجاد شده به منظور افزایش صادرات برق استفاده نمود.
پینوشت:
روند ۱۰ ساله صنعت برق, وزارت نیرو, ۱۳۹۵.
صنعت برق در سال ۹۵, وزارت نیرو.
ترازنامه انرژی, وزارت نیرو, ۱۳۹۳.
سلام بسیار عالی بود