در یادداشت قبلی عنوان شد که نوسانات ناشی از سیکل های تجاری و همچنین رکود در کشورهای اروپایی و آمریکا، به سایر کشورها سرایت کرده و اقتصاد آنها را نیز دچار بی ثباتی و نوسان می کند. همچنین در ادامه بیان شد که اگر پیمان های پولی با کشورهای مختلف منعقد شده باشد، شبکه ای از ارتباطات دوگانه و چندگانه بین کشورها ایجاد می شود که چنانچه قسمتی از این شبکه دچار آسیب و نوسان شود، بقیه اعضای شبکه به فعالیت خود ادامه داده و نوسانات اقتصادی و بویژه نوسانات نرخ ارز را مدیریت می کنند.
به گزارش مسیر اقتصاد، دلار و یورو به عنوان ارزهای جهانروا در تجارت میان کشورهای جهان شیوع پیدا کرده است و از آنجایی که کشورها جایگزین قابل توجهی برای این ارزها ندارند، با تقاضایشان برای این ارزها، باعث نوسان در نرخ ارز می شوند و این نوسانات، باعث بی ثباتی در شاخص های کلان اقتصادی کشورها می شود.
در این یادداشت مزیت استفاده از پیمان های پولی به منظور کاهش ریسک و اثرات منفی ناشی از نوسانات نرخ ارزهای جهانروا (دلار و یورو) بر روی اقتصاد کشورها مورد تجزیه و تحلیل قرار خواهد گرفت.
به گزارش ۱۳۹۶۲ مرکز پژوهش های مجلس شورای اسلامی، قیمت یک پول برحسب پول دیگر را نرخ ارز می نامند. ارزها نرخ های بسیار بی ثباتی دارند و این عدم ثبات بر اقتصاد و زندگی روزانه مردم تأثیر می گذارد. برای مثال وقتی نرخ یوآن بالاتر رود و ارزش یوآن چین نسبت به پول های خارجی بیشتر شود، کالاهای خارجی در بازار چین ارزان تر و کالاهای چین برای خارجی ها گران تر می شود.
کنترل و مقابله با آثار سوء نوسانات نرخ ارز یکی از مهمترین دغدغه های سیاستگذاران پولی است. برای مثال، با کاهش ارزش یوآن، قیمت کالاهای وارداتی به چین بالا می رود و منجر به تورم وارداتی می شود؛ لذا قیمت نسبی کالاهای داخلی و خارجی و رقابت پذیری صنایع در بلندمدت تا حد زیادی تابع نرخ برابری ارزهاست.
استفاده از پیمان های پولی بین کشورها، یکی از مؤثرترین روش های کاهش نوسانات ناشی از نرخ های ارز است. کشورها (بویژه کشورهای صادرات محور) در تلاش هستند که میزان تقاضا برای یک ارز خارجی را در بازار داخلی مدیریت کنند تا شاهراه حیاتی تجارت کشور لزوما به یک یا چند ارز، وابستگی کامل نداشته باشد.
لذا کشورها از پیمان های پولی با هدف کاهش تقاضا برای ارزهای جهانروا مانند دلار و یورو استفاده می کنند. بدون استفاده از پیمان های پولی، تمامی تراکنش های بانکی بین کشورها مختلف باید با ارزهای جهان روا انجام شود که تقاضا برای این ارزها را افزایش می دهد و امکان نوسان آنها و تاثیرات منفی ناشی از آن را ایجاد می نماید.
در واقع در شرایطی که از پیمان های پولی استفاده شود، کشورها برای انجام تجارت به ارزهای جهان روا از قبیل دلار و یورو نیاز نخواهند داشت و تجارت دو جانبه بین دو کشور می تواند با استفاده از ارز ملی آنها انجام شود؛ لذا تقاضا برای ارزهای جهانروا از این طریق قابل مدیریت خواهد بود.
برای مثال، در سالهای اخیر نرخ برابری دلار و روپیه هند دارای نوساناتی بوده و باعث افزایش تقاضا برای دلار در بازار هند شده بود؛ دولت هند برای مدیریت این تقاضا با کشور ژاپن پیمان پولی دو جانبه منعقد کرد تا قسمتی از تجارت بین دو کشور به جای دلار، با ارزهای ملی دو کشور انجام گیرد؛ همچنین این کشور انعقاد پیمان های پولی با دیگر کشورها را نیز در دستور کار قرار داد.
وزارت تجارتِ کشور هند بعد از گذشت یکسال از انعقاد این پیمان، لیست ۲۳ کشور (که شامل ایران نیز می شود) را با هدف مدیریت نوسانات نرخ ارز و استفاده از روپیه در تجارت خارجی خود تهیه کرده است، تا با آنها پیمان پولی امضا نماید. بنابراین پیمان های پولی یکی از مؤثرترین ابزارها برای کاهش ریسک ناشی از نوسانات نرخ ارز توسط کشورهای جهان می باشند.
کشور ایران نیز به مانند سایر کشورهای جهان از مضرات ناشی از نوسانات نرخ ارز در امان نبوده است و در ادوار مختلف، نوسانات نرخ ارز بر فعالیت های اساسی کشور از قبیل تولید و تجارت و به دنبال آن بر زندگی مردم اثرات منفی خود را گذاشته است. بنابراین ضروری است تا ایران نیز از مزیت پیمان های پولی -که راهکاری نوین در بانکداری بین المللی است- جهت مدیریت اثرات سوء ناشی از نوسانات نرخ ارز استفاده نماید.
