مدتی است که قراردادهای تجاری دوجانبه میان کشورهای مختلف افزایش یافته است؛ طی این قراردادها، کشورهای طرف قرارداد به یکدیگر تخفیف های تعرفه ای برای کالاهای مدنظر خود ارائه نموده و شرایط را برای تجارت با طرف مقابل در داخل کشور تسهیل می نمایند.
به گزارش مسیر اقتصاد، در یادداشت قبل بیان گردید که کشورهای متعددی در حال حاضر به بستن قراردادهای تجارت دو یا چندجانبه علاقه‌مند شده‌اند؛ در این میان آمریکا و چین را می‌توان سرآمد این قراردادها به شمار آورد. بررسی تجربه آمریکا در این زمینهقابل توجه است؛ آمریکا برای برقراری تجارت دوجانبه با کشورهای مختلف، متن های قوی (از لحاظ حقوقی) و حجیمی را تنظیم کرده است تا علاوه بر استفاده از مزایای تجارت دوجانبه، از منافع اقتصادی خود به بهترین شکل محافظت نماید.
در این سلسله یادداشت، قرارداد تجارت دوجانبه آمریکا با کشور کره جنوبی[۱] به سبب جدیدتر بودن تاریخ امضا و جامعیت آن، به‌عنوان نمونه‌ای از این قراردادها بررسی می شود. گفتنی است که این قرارداد سال ۲۰۰۶ به امضا رسید و از سال ۲۰۱۲ اجرایی شد. نحوه دسترسی به بازارها، توافقات حوزه کشاورزی، توافقات حوزه پوشاک، توافقات حوزه تجهیزات پزشکی، توافقات در خصوص کالاهای بومی و توافقات راجع به سرمایه گذاری در کشور مقابل مهمترین بخش های این قرارداد است که مورد بررسی قرار خواهد گرفت.
در یادداشت قبل نحوه دسترسی به بازارها و تعرفه گذاری طرفین قرارداد در این توافق دوجانبه مورد بررسی قرار گرفت و ملاحظه شد که نوع کاهش تعرفه تولیدات داخلی به گونه ای طراحی شده که به صنعت کره جنوبی لطمه وارد نشود. در واقع در قراردادهای تجاری که بین دو یا چند کشور امضا شود، فقط توان رقابتی همان کشورها ملاک رقابت قرار خواهد گرفت و در نتیجه این منجر به رشد بهتر صنایع آنها می‌شود.
در ادامه مهمترین توافقات حوزه کشاورزی و پوشاک در این قرارداد مورد بررسی قرار گرفته است:
کشاورزی
در قسمت کشاورزی این قرارداد، یک نوع خاصی از محدودیت‌ها به نام TRQ [۱] وجود دارد که واردات محصولات کشاورزی را محدود و کنترل میکند. TRQ ها به این معنی هستند که برای واردات محصولات کشاورزی، هم سقف حجم مقدار واردات وجود دارد و هم تعرفه درصدی واردات که باید توسط گمرک کنترل گردد.
به‌عنوان‌مثال برای پیاز TRQبه شکل زیر است:
در تصویر بالا اعداد نوشته‌شده در سطر اول بیانگر سال‌های پس از توافق است؛ به‌عنوان‌مثال عدد ۱۳ بیانگر سال سیزدهم بعد از توافق میباشد. همچنین اعداد سطر دوم سقفی را برای واردات برای هرسال بر اساس واحد MT (معادل ۲۰۰۰ پوند یا ۹۰۷.۱۸ کیلوگرم) نشان میدهند. در سطر سوم هم میزان درصد تعرفه واردات بیان‌شده است.
منسوجات و پوشاک
ذیل یکی از بندهای فصل چهارم قرارداد تجارت دوجانبه آمریکا و کره جنوبی، بندی وجود دارد که از آسیبهای ناشی از کاهش تعرفه‌ها در صنعت پوشاک جلوگیری میکند که در قرارداد از آن به‌عنوان اقدام اضطراری یادشده است.
طبق این بند اگر کاهش یا حذف تعرفه‌ها ذیل این قرارداد باعث شود که میزان واردات منسوجات و پوشاک بهره مند از تعرفه‌های ترجیحی از قلمرو یک‌طرف به‌طرف دیگر به‌طور قابل‌ملاحظه‌ای زیاد شود، به‌طوری‌که موجب آسیب جدی صنایع داخلی تحت این شرایط شود و یا اینکه تهدید واقعی علیه صنایع داخلی (فاقد توان تولید کالای مشابه یا رقابتی) محسوب شوند، طرف واردکننده می‌تواند برای مدت‌زمانی معلوم اقدامات لازم را برای جلوگیری و درمان آسیبها و تعدیل رقابت‌پذیری کالای داخلی با کالای خارجی به کار گیرد.
شایان به ذکر است که اقدام اضطراری فقط شامل منسوجات و پوشاک است. نحوه به‌کارگیری اقدام اضطراری به‌صورت زیر است:
- معلق کردن کاهش‌های بیشتر نرخ تعرفه گمرکی که در برنامه زمان‌بندی این قرارداد آمده است؛
- افزایش نرخ تعرفه های گمرکی که متجاوز نباشد از حداقل سطح نرخ تعرفه های عملیاتیMFN[۲] کالا در زمان اجرای حمایت‌ها و نرخ تعرفه‌های عملیاتی MFN کالا در زمان اجرای توافق.
در تعیین آسیبهای جدی یا تهدیدهای واقعی وابسته به آن، طرف واردکننده باید اثر افزایش صادرات کالاهای طرف صادرکننده بر روی صنعت مدنظر را بررسی کند و تغییرات در متغیرهای وابسته اقتصادی ازجمله بازده، بهره‌وری، ظرفیت استفاده‌شده، سرمایه‌گذاری، سهم بازار، صادرات، دستمزد، سطح اشتغال، سود، قیمت داخلی، موجودی و هر چیز لازم را منعکس کند تا بتوان به‌وسیله اندازه‌گیری این متغیرها قضاوت درستی از صدمات واقعی وارده به صنعت داشت و همچنین طرف واردکننده نباید تغییرات در فنّاوری یا ترجیحات مصرف‌کننده را به‌عنوان فاکتورهای تعیین صدمات جدی و تهدیدات واقعی در نظر بگیرد.
نکات کلیدی دیگر در این رابطه این است که جمع‌آوری اطلاعات از روز اجرای توافق، قبل از شروع هر آمارگیری در شرایط اضطرار، باید در اختیار طرف صادرکننده قرار گیرد و همچنین طرف واردکننده باید بدون تأخیر یک اعلام کتبی از قصد خود برای انجام اقدامات اضطراری به‌طرف صادرکننده ارائه کند و با درخواست طرف صادرکننده دو طرف باید در مورد موضوع رایزنی کنند.
از دیگر نکات پیرامون اقدام اضطراری می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- طرف واردکننده نمی‌تواند دوره اقدام اضطراری را تا بیشتر از دو سال ادامه دهد و حداکثر افزایش دوره اقدام اصلاحی تا دو سال است؛
- طرف واردکننده نمی‌تواند بر روی کالاهایی که ۱۰ سال از زمان شروع اجرای حذف تعرفه آن کالاها پیرو این قرار میگذرد، اقدام اضطراری انجام دهد.
- طرف واردکننده مجاز به به‌کارگیری حداکثر یک‌بار اقدام اضطراری بر روی یک کالای مشخص است.
- بعد از اتمام اقدام اضطراری، باید نرخ تعرفه‌های گمرکی کالاهایی که مشمول اقدام اضطراری بودند به حالت قبل انجام اقدام اضطراری بازگردانند و قوانین را به‌صورت عادی بر آن جاری سازند.
- دو طرف نمی‌توانند در مورد یک کالای یکسان در یک زمان یکسان اقدامات اضطراری انجام دهند.
طرفی که اقدام اضطراری را به جهت حمایت از صنایع نساجی خود انجام می‌دهد، متقابلاً برای طرف صادرکننده باید غرامت توافق تجارت را در قالب امتیازی معادل اثرات تجاری و یا ارزش انتظاری ازدست‌رفته حاصل از تغییر تعرفه‌ها در نظر بگیرد.
به‌عنوان‌مثال اگر محاسبات نشان دهد که کشور صادرکننده به‌موجب انجام اقدام اضطراری، معادل ۳۰ میلیون دلار خسارت‌دیده است، طرف واردکننده که متقاضی انجام اقدام اضطراری است، می‌بایست اقداماتی را به‌منظور جبران خسارت ۳۰ میلیون دلاری در نظر بگیرد.
در یادداشت های بعد مهمترین قسمت های توافقات کره جنوبی با آمریکا در حوزه های تجهیزات پزشکی، کالاهای بومی و سرمایه گذاری مورد بررسی قرار خواهد گرفت.
پینوشت:
[۱] TARIFF-RATE QUOTAS
[۲] Most Favorite Nation(MFN)
