مدتی است که قراردادهای تجاری دوجانبه میان کشورهای مختلف افزایش یافته است؛ طی این قراردادها، کشورهای طرف قرارداد به یکدیگر تخفیف های تعرفه ای برای کالاهای مدنظر خود ارائه نموده و شرایط را برای تجارت با طرف مقابل در داخل کشور تسهیل می نمایند.
به گزارش مسیر اقتصاد، کشورهای متعددی در حال حاضر به بستن قراردادهای تجارت دو یا چندجانبه علاقه‌مند شده‌اند؛ در این میان آمریکا و چین را می‌توان سرآمد این قراردادها به شمار آورد. همچنین عمده کشورهای عضو سازمان تجارت جهانی نیز حداقل یک قرارداد ترجیحی دو یا چندجانبه را به امضا رسانده اند به نوعی که به نظر می رسد تجارت دوجانبه در حال جایگزینی با سازمان تجارت جهانی و قراردادها و تعهدات تجاری همه جانبه است.
در این میان، بررسی تجربه آمریکا قابل توجه است؛ آمریکا برای برقراری تجارت دوجانبه با کشورهای مختلف، متن های قوی (از لحاظ حقوقی) و حجیمی را تنظیم کرده است تا علاوه بر استفاده از مزایای تجارت دوجانبه، از منافع اقتصادی خود به بهترین شکل محافظت نماید. موضوعات گوناگون مربوط به تجارت دوطرفه قرارداد به‌وسیله فصل‌هایی که در این متون در نظر گرفته‌شده، پوشش داده میشوند.
این نوع قراردادها تقریباً داری قالب‌های یکسانی برای کشورهای طرف قرارداد است و فقط در مرور زمان تجربه‌هایی که از گذشته به‌دست‌آمده، بر آن اعمال‌شده و در قراردادهای بعدی تکمیل‌شده است.
در این سلسله یادداشت، قرارداد تجارت دوجانبه آمریکا با کشور کره جنوبی[۱] به سبب جدیدتر بودن تاریخ امضا و جامعیت آن، به‌عنوان نمونه‌ای از این قراردادها بررسی می شود.
گفتنی است که این قرارداد سال ۲۰۰۶ به امضا رسید و از سال ۲۰۱۲ اجرایی شد. نحوه دسترسی به بازارها، توافقات حوزه کشاورزی، توافقات حوزه پوشاک، توافقات حوزه تجهیزات پزشکی، توافقات در خصوص کالاهای بومی و توافقات راجع به سرمایه گذاری در کشور مقابل مهمترین بخش های این قرار داد است که مورد بررسی قرار خواهد گرفت.
نحوه دسترسی به بازارها و تعرفه گذاری
طبق قرارداد دوجانبه آمریکا با کره جنوبی، حذف تعرفههای گمرکی بر اساس یک برنامه زمان‌بندی طی چند مرحله انجام می‌شود. این برنامه زمان‌بندی دارای جدولی است که در آن کالاها به‌صورت دسته‌بندی‌شده به هشت گروه تقسیم‌شده‌اند.
در ستون‌های این جدول کد کالا، عنوان کالا، میزان تعرفه فعلی کالا [۲] و نام گروه دسته‌بندی ذکرشده است. نمونه‌ای از جدول ذکرشده در تصویر زیر آمده است:
زمان شروع برداشته شدن تعرفههای هر دسته از زمان‌بندی، به‌صورت زیر است:
|
زمان شروع حذف تعرفه |
نام دسته بندی |
|
بدون وقفه |
A |
|
۲سال بعد از توافق |
B |
|
۳سال بعد از توافق |
C |
|
۵سال بعد از توافق |
D |
|
۶سال بعد از توافق |
E |
|
۷سال بعد از توافق |
F |
|
۱۰سال بعد از توافق |
G |
|
۱۵سال بعد از توافق |
H |
برداشتن تعرفه‌ها به این صورت است که شروع حذف تعرفههای دستهA بدون وقفه پس از امضای قرارداد و شروع حذف تعرفههای دستهB بعد از ۲ سال از اجرای توافق و به همین صورت باقی دسته‌ها ادامه پیدا می‌کنند.
نحوه حذف تعرفه‌ها نیز به‌گونه‌ای است که حذف تعرفههای بیست‌درصدی به بالا با یک ساختار مشخص به ده سال زمان نیاز دارند؛ به‌عنوان‌مثال اگر تعرفهی یک‌قلم کالا برابر ۲۰ درصد بود طبق ساختاری که در جدول زیر آمده است به این صورت حذف خواهد شد که در همان زمان شروع حذف تعرفه، ۵% کسر می‌شود و تعرفه به ۱۵% می‌رسد، بعد از گذشت دو سال به میزان دو درصد دیگر کسر می‌شود تا تعرفه به ۱۳% برسد، در سال ششم یا هفتم (بسته به تصمیم‌گیری) سه درصد دیگر نیز کسر میگردد و تعرفه به ۱۰% می‌رسد، بعد از گذشت هشت سال از زمان شروع حذف تعرفه بازهم به مقدار ۲% کسر میگردد تا تعرفه به هشت درصد برسد، در سال نهم نیز ۵% دیگر کسر میگردد تا رقم تعرفه به ۳% برسد، در سال دهم هم هرچه از تعرفه باقی‌مانده بود باید صفر گردد.
در بخش دیگری از قرارداد تجارت دوجانبه میان آمریکا و کره جنوبی ذکر شده است که هیچ‌یک از دو طرف نمی‌توانند بر روی صادرات یک کالا ازیک‌طرف به‌طرف دیگر مالیات یا تعرفه و یا هزینه‌های صادراتی را تحمیل کند مگر آنکه این هزینه‌ها قبلاً بر روی کالاهای مصرف داخل هم اعمال‌شده باشد.
این بدان معناست که یکی از طرفین در شرایطی که بنا به دلایلی مثل قحطی یا حمایت از صنایع پایین‌دستی یا به‌منظور تأمین نیاز داخلی خود بر روی صادرات کالاهای خود مالیات صادراتی جهت جلوگیری از خروجش وضع کند، اقدامی غیرقانونی در جهت این توافق‌نامه انجام داده است.
بنابراین طبق توافقی که بین آمریکا و کره جنوبی صورت گرفته کره جنوبی می‌بایست مالیات‌های خود بر خودرو را به‌صورت زیر اصلاح کند:
- وسایل نقلیه با موتورهای ۱۰۰۰ سی‌سی یا کمتر معاف از مالیات، وسایل نقلیه با موتورهای بین ۱۰۰۱ سی‌سی تا ۲۰۰۰ سی‌سی مشمول مالیات تک‌نرخی حداکثر ۵% و وسایل نقلیه با موتورهای بیش از ۲۰۰۰ سی‌سی شامل مالیات تک‌نرخی حداکثر ۸% خواهند شد؛ و
- بعد گذشت سه سال از اجرای این توافق، تنها وسایل نقلیه با موتورهای بیش از ۱۰۰۰ سی‌سی شامل مالیات تک‌نرخی حداکثر ۵ درصدی خواهند شد. این مالیات‌ها بر فروش اعمال خواهد شد.
موارد بالا نشان می دهد که چنانچه قراردادهای تجاری بین دو یا چند کشور امضا شود، فقط توان رقابتی همان کشورها ملاک رقابت قرار خواهد گرفت و این باعث می شود رقابت در محیط عادلانه‌تری متناسب با قدرت اقتصادی کشورهای طرف قرارداد شکل بگیرد و رقابت در محیط عادلانه‌تر، منجر به رشد بهتر صنایع آنها می‌شود. این درحالیست که در قراردادهای گسترده تجاری از جمله توافقات و تعهداتی که سازمان تجارت جهانی بر اعضا اعمال می کند، این موارد در نظر گرفته نمی شود و لذا رشد صنعت در کشورهای در حال توسعه با مشکل مواجه خواهد شد.
در یادداشت های بعد مهمترین توافقات کره جنوبی با آمریکا در حوزه های کشاورزی، پوشاک، تجهیزات پزشکی، کالاهای بومی و سرمایه گذاری مورد بررسی قرار خواهد گرفت.
پینوشت:
[۱] KORUS FTA
[۲] نحوه نمایش این تعرفه‌ها به سه شکل زیر است:
- درصدی؛ مانند ۲۰%
- واحد پول بر واحد کالا؛ مانند ۴ cents/kg
- ترکیبی از دو روش بالا؛ مانند ۲۰%+ ۴ cents/kg
