در زمان اعمال تحریم های ظالمانه علیه ایران، اقتصاد کشور با نوسانات شدید نرخ ارز روبرو شد که تبعات خوبی برای اقتصاد نداشت. بنابراین در راستای عمل به سیاست های اقتصاد مقاومتی و افزایش پایداری اقتصاد، لازم است که بازار ارز کشور در مقابل تکانه های ناشی از مسائل سیاسی مقاوم شود.
به گزارش مسیر اقتصاد (مسیر اقتصاد)، در حال حاضر ضرورت تنوع گرایی در روشهای پرداخت مرتبط با تجارت خارجی، کشورها را بر آن داشته تا علاوه بر روشهای موجود انتقال ارز، ابزارهای جدیدی را ایجاد کنند تا از ریسک و خطرات ناشی از این روش ها در امان باشند.
پیمان پولی دوجانبه یکی از این روشهاست؛ پیمان پولی یعنی استفاده همزمان از پول ملی دو کشور در پرداختهای مرتبط با تجارت و تامین مالی دوجانبه به گونه ای که نیازی به ارز ثالث نباشد. در این حالت، ظرفیتی جدید در اختیار تجار قرار گرفته و ریسک آنها در تجارت کاهش می یابد.
این پیمان ها به گونه طراحی شده است که در آن نیازی به مساوی بودن تجارت دو کشور وجود ندارد؛ چرا که تا سقف عدد کمتر در تجارت می توان این پیمان ها را اجرا نمود.
به عنوان نمونه صادرات ایران به کشور چین ۸.۳ میلیارد دلار و وارداتش از این کشور ۱۰.۷ میلیارد دلار می باشد. در صورتی که پیمان پولی دو جانبه میان ایران و چین منعقد شود، عدد کمتر که مربوط به صادرات ایران است به عنوان سقف مبادله در پیمان پولی مد نظر قرار می گیرد و تجارت مازاد بر این مقدار در ساده ترین حالت، طبق روال معمول و توسط سایر ارزهای رایج انجام می شود. با این اتفاق، حداقل نیاز به حدود ۸۰ درصد دلار در تجارت کاهش یافته است.
در جدول زیر ۱۰ کشور عمده طرف تجاری ایران که اکثر آنها در گذشته تجربه انعقاد پیمان پولی با کشورهای دیگر را داشته اند و همچنین شرایط مناسبی جهت انعقاد پیمان پولی با ایران دارند، آورده شده است.
اگر کشور ایران از ظرفیت حاصل از روابط تجاری که با این کشورها دارد، استفاده کند و اقدام به انعقاد پیمان پولی دو جانبه نماید، می تواند ۲۰.۵ میلیارد دلار از تجارت خود را بوسیله انعقاد پیمان پولی دوجانبه و بدون استفاده از دلار یا سایر ارزهای جهانروا انجام دهد؛ که این میزان ۷۰ درصد از تجارت ایران با این ۱۰ کشور را شامل می شود.
همچنین اگر کشور ایران به عنوان اقدامی عملی و مهم در اقتصاد مقاومتی با هدف کاهش وابستگی های ارزی خود به دلار و ایجاد ثبات در تجارت، با کشورهای اصلی طرف تجاری خود که حدود ۱۶ کشور هستند این پیمان را انعقاد کند، با اجرای این روش بیش از ۶۰ درصد از تجارت کشور به صورت دوجانبه و بیش از ۸۰ درصد به صورت چند جانبه قابل تسویه بوده و نیازی به دلار و یورو ندارد.
با توجه به شرایط موجود در کشور و به منظور تسهیل در امور تجاری و مبادله با کشورهای طرف معامله، یکی از بهترین ابزارها برای پیشبرد اهداف اقتصادی بهره‌گیری از پیمان‌های پولی دو یا چندجانبه با کشورهای مختلف است.
تاکنون ۵۴ پیمان پولی دوجانبه بین کشورهای مختلف جهان منعقد شده است. اما کشور ایران با وجود اینکه تجربه تحریم های بانکی آمریکا و کشورهای غربی را علیه خود داشته است، هنوز در راستای انعقاد و پیشبرد پیمان های پولی قدم مؤثری برنداشته است.
نکته جالب اینکه کشورهایی از قبیل ترکیه، روسیه و پاکستان تمایل به انعقاد پیمان پولی با ایران را ابراز کرده اند و حتی پیشنهاد انعقاد پیمان پولی توسط مقامات اصلی این کشورها به ایران نیز داده شده است؛ اما بانک مرکزی ایران هنوز فعالیت مؤثری جهت انعقاد پیمان پولی با این کشورها انجام نداده است.
بنابراین ضروری است که بانک مرکزی ایران با کشورهایی که از سطح روابط تجاری بالایی با ایران برخوردار هستند، زمینه های انعقاد پیمان پولی را فراهم کند تا بدینوسیله موجبات کاهش مشکلات ناشی از تحریم های بانکی و هزینه های انتقال و تبدیل ارز را فراهم آورده و از این طریق باعث افزایش تاب آوری اقتصاد ایران شود که از اهداف اقتصاد مقاومتی است.
