به گزارش مسیر اقتصاد انرژی بخش جداییناپذیر زندگی روزمره و ستون فقرات اقتصادهاست. پس از جنگ اوکراین، امنیت انرژی در اروپا به موضوعی داغ تبدیل شد؛ همانطور که مسئله مقرونبهصرفه بودن انرژی نیز اهمیت بیشتری یافت. در شرایطی که تنشهای ژئوپلیتیکی در حال افزایش است و بحران اقلیمی بیش از پیش خودنمایی میکند، اتحادیه اروپا بهدنبال تقویت پیوندهای انرژی میان کشورهای عضو است و تجارت برق در این منطقه روندی فزاینده دارد.
افزایش تجارت برق در اروپا بعد از جنگ اوکراین
کمیسیون اروپا اعلام کرده است که با اقدام هماهنگ در قالب یک اتحادیه، بهجای عملکردی پراکنده و جزیرهای، اتحادیه اروپا قادر خواهد بود «امنیت تأمین برق را افزایش دهد و ادغام انرژیهای تجدیدپذیر در بازارهای انرژی را تسهیل کند». بر اساس گزارش آژانس بینالمللی انرژی (IEA)، واردات و صادرات برق میان کشورهای عضو OECD در اروپا طی دو دهه گذشته بهطور قابلتوجهی افزایش یافته است.
بر اساس دادههای یورواستات، در سال ۲۰۲۴ میلادی، تجارت برق میان کشورهای اروپایی در دو دهه گذشته بهطور قابلتوجهی افزایش یافته است. در بازه بررسیشده، از مجموع ۳۵ کشور اروپایی، ۱۳ کشور خالص صادرکننده برق و ۲۱ کشور خالص واردکننده بودهاند.
کدام کشورها صادرکننده و کدام به واردکننده برق هستند؟
برای سنجش وابستگی یک کشور به واردات برق، «واردات خالص بهعنوان درصدی از برق مصرفی نهایی» بررسی میشود؛ اگر این نرخ مثبت باشد، نشاندهنده واردات بیشتر از صادرات است و اگر منفی باشد، نشانه صادرات خالص برق است.
در میان کشورهای اروپایی، سوئد با نرخ خالص صادرات برق حدود -۲۷ درصد در صدر قرار دارد، بهدنبال آن فرانسه با حدود -۲۲ درصد و پس از آن اسلوونی (-۱۹)، نروژ (-۱۴)، اسلواکی (-۱۳)، چک (-۱۲) و اتریش (-۱۰) قرار دارند. این مقادیر نشان میدهد که این کشورها به میزان قابلتوجهی برق صادر میکنند، بهطوری که میزان برق فروختهشده بیش از برق خریداریشده است. فرانسه با حدود ۹۰ هزار گیگاواتساعت صادرات خالص برق، بزرگترین صادرکننده برق در اروپا (بر اساس برخی آمارها بزرگترین صادرکننده برق در جهان) در سال ۲۰۲۴ بوده است و سوئد با حدود ۳۳ هزار گیگاواتساعت صادرات خالص در رتبه بعدی قرار دارد.
در مقابل، آلمان و ایتالیا دو کشور با بیشترین واردات خالص برق هستند که نرخ خالص واردات آنها مثبت است. ایتالیا، با حدود ۵۱ هزار گیگاواتساعت، بزرگترین واردکننده خالص برق در اروپا است و پس از آن آلمان با حدود ۲۶ هزار گیگاواتساعت واردات خالص قرار دارد.
متوسط واردات خالص بهصورت درصدی از کل برق در اتحادیه اروپا حدود ۰٫۵- درصد بوده است که نشاندهنده این است که مجموع کشورهای این بلوک بیشتر برق صادر میکنند تا وارد کنند.
نوسان تولید برق در یک سال
آمارهای موجود همچنین نشان میدهد که تجارت برق میتواند از سالی به سال دیگر بهطور چشمگیری تغییر کند. برای مثال، یونان در سال ۲۰۲۳ با نرخ واردات خالص حدود ۱۰ درصد واردکننده بوده، اما در سال ۲۰۲۴ به صادرکننده خالص با نرخ حدود -۰٫۶ درصد تبدیل شده است. در همین دوره، نرخ واردات خالص کرواسی از حدود ۱۰ درصد به ۲۶ درصد افزایش یافته است. کارشناسان علت چنین نوسانهایی را ترکیب انرژی مصرفی و تولیدی کشورها و الگوهای مختلف استفاده از منابع انرژی میدانند و میگویند کشورهایی که گاز نقش تعیینکنندهای در تولید برق دارند، تمایل دارند بیشتر واردکننده باشند.
راز تبدیل شدن به صادرکننده برق چیست؟
بررسی ترکیب تولید برق در کشورهای صادرکننده نشان میدهد که اتکاء به منابع پایدار، داخلی و کمنوسان، شرط اصلی تبدیلشدن به صادرکننده خالص برق است. در فرانسه، حدود ۷۰ درصد برق کشور از انرژی هستهای تأمین میشود؛ منبعی که مستقل از شرایط آبوهوایی و بازارهای جهانی سوخت، امکان تولید مستمر و قابل اتکا را فراهم میکند. در سوئد نیز اگرچه سهم انرژی هستهای حدود ۳۰ درصد است، اما برقآبی با سهمی نزدیک به ۴۰ درصد، در کنار هستهای مجموعاً حدود ۷۰ درصد تولید برق این کشور را پوشش میدهد. این ساختار تولید، به سوئد امکان داده است که با تکیه بر منابع داخلی و پایدار، مازاد برق قابل صادرات ایجاد کند.
در مقابل، کشورهایی که تولید برق آنها به منابع وارداتی، یا حتی انرژیهای تجدیدپذیر وابستهتر است، حتی با برخورداری از شبکه گسترده، بیشتر در موقعیت واردکننده قرار میگیرند. از این منظر، تجربه کشورهای صادرکننده برق در اروپا نشان میدهد که امنیت تولید، نه صرفاً اتصال شبکه، زیربنای اصلی قدرت در تجارت برق است.
منبع: یورونیوز
انتهای پیام/ انرژی
