به گزارش مسیر اقتصاد نشست «ایران و تحریم در نظم نوین؛ مولفههای بازآفرینی قدرت» روز دوشنبه دهم آذرماه ۱۴۰۴، با حضور جمعی از اساتید و صاحبنظران این حوزه با میزبانی «مرکز امور حقوقی بینالمللی ریاست جمهوری» برگزار شد. این نشست، اولین نشست تخصصی از دوازدهمین همایش سالانه اقتصاد مقاومتی بود که در بازه آبان تا اسفندماه سال جاری با موضوع «نظم نوین جهانی؛ بازآفرینی قدرت ایران» در حال برگزاری است. در اولین نشست از این همایش ابعاد نظم نوین جهانی و همچنین اثرگذاری تحریمها قبل و بعد از شکل گیری نظم نوین مورد بررسی قرار گرفت.
گام اول، پذیرش ایجاد تغییر در نظم جهانی است
محمد کاظمی کارشناس روابط بینالملل و تحریم در این نشست گفت: هنوز در کشور ما هستند افراد و طیفهای سیاسی که دست کم در صحبتهایشان منکر بروز و ظهور نظم جدید جهانی هستند؛ بنابراین اولین گامی که باید برداشته شود این است که در کشور ما نظم جدید جهانی به رسمیت شناخته شود. امروز به آن اندازه که باید واکنش ایران به نظم جدید جهانی را نمیبینیم و من فکر میکنم دلیل آن عدم درک درخصوص این است که یک نظم جدید درحال شکلگیری است. در عرصه جهانی اما این تغییر نظم نیازی به اثبات ندارد و نقل محافل جهانی است و باید در ایران هم به این درک برسیم.
وی ضمن تاکید بر اینکه این تغییر نظم یک تغییر بزرگ و جدی است و باید آن را جدی بگیریم، گفت: درک و شناخت درست در این زمینه نیاز به آن دارد که ابتدا نظم قدیمی را بهتر بشناسیم و در ادامه درخصوص نظم جدید پیشبینی و برنامهریزی کنیم.
از بین رفتن امتیازهای انحصاری، عامل کاهش اثرگذاری تحریمها
کاظمی درخصوص اینکه در نظم جدید در حال ظهور و بروز چه اتفاقی درخصوص اثرگذاری تحریمها افتاده است، گفت: نظم کنونی زمینههایی را برای برخی کشورها ایجاد کرده بود که بتوانند از ابزار تحریم استفاده کنند. مهمترین بستر در این خصوص در دست گرفتن برخی امتیازهای انحصاری بود که به این ترتیب میتوانستند دیگر کشورها را از این امتیازها محروم کنند. از جمله این امتیازها میتوان به نظام مالی بینالمللی اشاره کرد. یکی از ویژگیهای نظم جدید این است که برخی انحصارها در حال از بین رفتن است و این اثرگذاری تحریمها را کاهش میدهد. نکته بعدی اینکه موازی با زیرساختها و ابزارهای قدیمی، زیرساختها و ابزارهای جدیدی درحال شکل گیری است و از این نظر نیز اثرگذاری و کارآمدی تحریم در حال کاهش است. نکته دیگر اینکه بخشی از کارایی تحریم در این است که اجماعی علیه کشور تحریم شده شکل بگیرد؛ این اجماع ممکن است شکل حقوقی و سازمان مللی داشته باشد یا از جنس منافع کشورها در تعامل با آمریکا باشد؛ من معتقدم که این اجماع سازی نیز در حال دشوار شدن است و هزینه تحریم کردن در حال افزایش است.
وی افزود: به این ترتیب کارایی و اثرگذاری تحریمها در عرصه جدید و در نظم جدید به وضوح افول کرده است. تحریمهای آمریکا علیه ایران، روسیه و دیگر کشورها، به اعتراف خودشان آنطور که باید به هدف نرسیده است. بنای تحریم دچار تزلزل شده است و امروز دیگر کارکرد سابق را ندارد. این کاهش اثرگذاری تحریمها فرصت زیادی برای کشورهای تحریم شده ایجاد کرده است که جای استفاده از طرف کشوری مثل ایران نیز دارد.
تحریم ابزار آمریکا برای تسلط بر جهان
این کارشناس تحریم ادامه داد: آمریکاییها بعد از دو جنگ بزرگ جهانی، فرصتی در پیش روی خود دیدند و به سمت ایجاد نظم جدید حرکت کردند. در آن زمان یک دورنمایی برای خود ترسیم کردند که آن تسلط بر کل کره خاکی بود. ماموریتی که در این راستا برای خودشان تعریف کردند ایجاد یک هژمونی و رهبری جهانی بود. اهداف آمریکا در این راستا شامل مواردی مثل ترویج لیبرال دموکراسی بود که تایید کننده رهبری آمریکا بود. در این عرصه کشورها را در قالب همپیمان، شریک، تابع یا پیرو و دشمن دسته بندی کردند. درخصوص دشمنان نیز تلاش کردند که یا آنها را نابود یا تضعیف کنند و در این راستا برنامههای متعددی تعریف کردند که یکی از آنها تحریم است. در این قالب تحریم یکی از ابزارهای آمریکا برای تحقق دورنمای خود برای تسلط به جهان است.
اهداف آمریکا از تحریم ایران محقق نشد
وی افزود: به طور خاص در رابطه با ایران آمریکا مدتهاست از مرحله اجرا گذشته و به مرحله ارزیابی تحریمها رسیدهاند و بخشی از صاحبنظران این حوزه معتقدند در خصوص اثرگذاری این تحریمها دچار تردید هستند و معتقدند اثرگذاری لازم را نداشته است. در حال حاضر بسیاری از تحلیلگران دوحزبی آمریکا در یک سردرگمی درخصوص تداوم تحریمهای آمریکا هستند. هرچند امروز شاهد تداوم فشار حداکثری هستند اما درخصوص ارزیابی اثرگذاری آن دچار سردرگمی هستند و جایگزینی برای مدل فعلی ندارند.
ابزار تحریم کارایی سابق را برای آمریکا ندارد
کاظمی ادامه داد: بعد از اینکه پذیرفتیم نظم پیشین لرزان شده، باید به این بپردازیم که شرایط فعلی چه فرصتهایی پیش روی ما قرار داده است. اولین اقدام در این زمینه فروریختن سد ذهنی است. امروز به چند دلیل ابهت تحریمها شکسته است؛ اول اینکه اهداف آمریکا درخصوص تحریم ایران محقق نشده است و حتی شاهد ابتذال تحریم کردن از سوی آمریکا هستیم و دیگر تحریم بودن لزوما به منزله انزوا نیست. امروز حتی محافل فکری غرب نیز اعتراف کردهاند که تیغ تحریم کند شده است. دلیل دیگر اینکه همکاری با اقتصاد ایران برای دیگر کشورها یک فرصت محسوب میشود که منافع خود را برآورده کنند و این مسئله اثرگذاری تحریمها را تحت تاثیر قرار داده است.
این کارشناس اقتصاد بینالملل ضمن تاکید بر اینکه دوران انتظار به سر آمده است، گفت: امروز خنثی سازی تحریم دیگر یک شعار سیاسی نیست، بلکه یک واقعیت فنی است. در این نظم در حال زایش ایران به دلیل موقعیت جغرافیایی و ظرفیتهای ذاتی، این فرصت را دارد که به یک بازیگر اساسی تبدیل شود. من معتقدم به طور کلی نظام تحریمهای آمریکا حداقل علیه جمهوری اسلامی ایران، کارایی سابق را ندارد و آمریکاییها بنای این را ندارند که مثل گذشته بخواهند از این ابزار علیه ایران استفاده کنند به این دلیل که هزینههای آن دارد از فوایدش بیشتر میشود؛ بنابراین تحریم دیگر نمیتواند مثل گذشته کارایی داشته باشد و به یک ابزار ایضایی تبدیل شده است.
انتهای پیام/ تجارت و دیپلماسی
