میثم فتحی‌محب کارشناس زنجیره ارزش نفت و گاز، با اشاره به نقش محصولات کلیدی پتروشیمی در زندگی روزمره و امنیت ملی در گفتگو با مسیر اقتصاد گفت: محصولات کلیدی صنعت پتروشیمی ایران شامل پلیمرهای سوپر جاذب[۱]، آکریلونیتریل[۲]، الیاف کربن[۳]، پلی اورتان‌ها[۴]، پلی پروپیلن[۵]، پلی اتیلن ترفتالات[۶]و آمونیوم نیترات[۷] می‌شوند که در بسته‌بندی مواد غذایی، تجهیزات پزشکی، صنایع نساجی و ساخت بدنه موشک و سوخت جامد کاربرد دارند.
واردات بیش از ۴۰۰ میلیون دلاری محصولات کلیدی صنعت پتروشیمی
فتحی‌محب با اشاره به وضعیت نامطلوب تولید بیان کرد: ظرفیت تولید داخلی محصولات کلیدی پتروشیمی پاسخگوی تقاضای کشور نیست و بخش قابل توجهی از نیاز از واردات تأمین می‌شود. برای نمونه، در سال گذشته حدود ۷۹ هزار تن پلی‌اورتان به ارزش ۱۶۶ میلیون دلار، ۵۱ هزار تن سوپرجاذب‌ها به ارزش ۱۲۵ میلیون دلار و ۵۰ هزار تن پلی‌پروپیلن به ارزش ۸۷.۵ میلیون دلار وارد کشور شد. همچنین واردات ۲۳ هزار تن آکریلونیتریل به ارزش ۳۱ میلیون دلار و ۲.۶ هزار تن پلی اتیلن ترفتالات به ارزش ۹ میلیون دلار انجام شده است. به گفته او، ادامه این روند وابستگی کشور را در شرایط حساس تشدید می‌کند.
این کارشناس ادامه داد: مهم‌ترین چالش‌ها در این حوزه تأمین محصولات کلیدی شامل عدم تنوع مبادی وارداتی، مشکلات تخصیص ارز و خوراک، نبود قراردادهای بلندمدت و ناکارآمدی مدل عرضه در بورس کالا و سهمیه‌بندی در سامانه بهین‌یاب است که به ایجاد یک بازار غیررسمی موازی منجر شده‌اند.
نبود سیاست صنعتی مشخص و راهبرد جامع موجب وابستگی وارداتی و تبعات اقتصادی و امنیتی است
وی با انتقاد از نبود سیاست صنعتی منسجم در پتروشیمی کشور گفت: به واسطه خلا یک سیاست صنعتی جامع در کشور، عمده سرمایه‌گذاری‌ها به سمت تولید محصولات ساده و صادراتی همچون اوره و متانول رفته است، در حالی که نیاز کشور در اقلام کلیدی همچنان از مسیر واردات پاسخ داده می‌شود.
فتحی‌محب تصریح کرد: برای اصلاح این وضعیت، باید راهبردی سه‌سطحی طراحی شود. در کوتاه‌مدت، واردات هدفمند و قراردادهای پایدار با کشورهای دارای روابط باثبات ضروری است. اصلاح الگوی تخصیص خوراک و افزایش جذابیت سرمایه‌گذاری در تولید داخلی برای تولید محصولات کلیدی به عنوان راهبرد میان‌مدت، باید دنبال شود. در بلندمدت نیز توسعه صنایع پایین‌دستی، تنوع‌بخشی به زنجیره ارزش و به‌کارگیری فناوری‌های نوین متناسب با سیاست صنعتی در صنایع پایین‌دستی اهمیت دارد. استفاده از منابع صندوق توسعه ملی، بانک‌ها و هلدینگ‌های پتروشیمی برای تأمین مالی طرح‌ها، ایجاد ذخایر راهبردی و تنظیم هوشمندانه تقاضا از الزامات موفقیت این سیاست است.
فتحی‌محب در پایان تأکید کرد: واردات سالانه صدها میلیون دلاری محصولات کلیدی در شرایطی است که کشور ظرفیت تولید و نیروی انسانی متخصص را داراست. اگر سیاست صنعتی مشخص و راهبرد جامع تدوین نشود، وابستگی وارداتی کشور تعمیق خواهد شد و تبعات اقتصادی و امنیتی سنگینی به همراه خواهد داشت.
پی‌نوشت:
[۱] Superabsorbent Polymers (SAP)
[۲] Acrylonitrile (AN)
[۳] Carbon Fibers
[۴] Polyurethanes (PU)
[۵] Polypropylene (PP)
[۶] Polyethylene Terephthalate (PET)
[۷] Ammonium Nitrate (AN)
انتهای پیام/ انرژی
