یکی از مواردی که در روزهای اخیر درخصوص اثرگذاری آن بر اقتصاد ایران بحث و تبادل نظر صورت گرفته، فعال شدن مکانیزم ماشه در توافق برجام بین ایران و کشورهای ۵+۱ است. در این خصوص محمد امینی رعیا کارشناس اقتصادی و مدیر اندیشکده اقتصاد مقاومتی در گفتگو با مسیر اقتصاد گفت: مکانیزم ماشه باعث بازگشت ۷ قطعنامه تحریمی میشود. کشورهای عضو منشور ملل متحد، ملزم هستند به تحریم‌های مندرج در قطعنامه‌ها عمل کنند و با آن همراهی داشته باشند. با این حال تحریم‌های مندرج در قطعنامه‌ها، بسیار محدودتر از تحریم‌های یکجانبه‌ای است که در حال حاضر آمریکا علیه ایران وضع کرده است.
فعال شدن مکانیزم ماشه چه اثراتی می‌تواند درپی داشته باشد؟
وی افزود: به عنوان نمونه تعدادی از شرکت‌ها و اشخاص ایرانی از جمله مسئولان کشوری و لشکری فعلی، با محدودیت‌های مذکور در قطعنامه‌ها اعم از انسداد اموال و محدودیت در رفت و آمد مواجه خواهند شد و تعدادی از کالاها (عمدتاً مربوط به کالاهای با کارکرد دوگانه) هم مورد تحریم قرار خواهند گرفت. همچنین ناوگان تجارت دریایی ایران به واسطه اقدامات احتیاطی مذکور در قطعنامه‌ها، اعم از بازرسی در صورت وجود ظن مبنی بر انتقال کالاهای ممنوعه، با احتمال توقیف و بازرسی‌های موردی، چه در آب‌های ساحلی کشورهای مختلف و چه در آب‌های آزاد مواجه خواهند شد.
امینی رعیا ادامه داد: لذا با اجرای مکانیزم ماشه و بازگشت قطعنامه‌های تحریمی، تحریم جدیدتر یا سخت تری به صورت مستقیم اعمال نخواهد شد. اما اتفاقی که می‌افتد این است که اولا همه کشورها ملزم به رعایت تحریم‌های مندرج در قطعنامه‌ها می‌شوند و ثانیا بازگشت این قطعنامه‌ها ممکن است روی دیگر روابط اقتصادی ایران با این کشورها نیز اثراتی داشته باشد. اثر روانی این اقدام ممکن است در کوتاه مدت باعث جهش در بعضی شاخص‌ها شود. همچنین این احتمال وجود دارد که در بعضی حوزه ها، هزینه مقابله با تحریم تا حدی بیشتر از گذشته شود.
مکانیزم ماشه اثری ندارد، اگر تصمیم بگیریم!
مدیر اندیشکده اقتصاد مقاومتی نکته مهم درخصوص اثرگذاری فعال شدن مکانیزم ماشه را کیفیت مواجهه ایران با این موضوع دانست و گفت: اگر از همین الان برنامه ریزی و اقدام کنیم، می‌توان آثار اجرای مکانیزم ماشه را، چه آثار روانی و چه آثار واقعی آن را مدیریت کرد و هزینه آن بر اقتصاد را به حداقل رساند. در این زمینه اولویت با اقداماتی است که باعث میشود تحریم‌های اصلی و موثر که عمدتا تحریم‌های یکجانبه آمریکا در حوزه ارزی و نفتی است، بی اثر شود. ما باید به جای دور زدن تحریم که الان داریم انجام می‌دهیم و نتیجه آن شکل گیری یک سیستم تراستی در حوزه تجارت شده، به سمت بی اثر کردن تحریم برویم و تجارت رسمی خود را با کشورها شکل دهیم. اگر این کار را انجام دهیم، مهمترین تحریم آمریکا بی اثر می شود و سایر تحریم‌ها نیز نمی‌تواند به اندازه‌ای که این تحریم اقتصاد ایران را متاثر کرده، اثرگذار باشد.
امینی رعیا مسیر شکل دهی به تجارت رسمی در شرایط فعلی را حرکت به سمت ایجاد تراز تجاری و ارزی با شرکای اصلی تجارت کشور دانست و افزود: یعنی باید تجارت دوجانبه و چندجانبه که در داخل خود تسویه ارزی اش انجام میشود را شکل داد. به این ترتیب دیگر نیاز نخواهد بود که ما از یک کشور مثل برزیل کالا وارد کنیم و بعد مجبور باشیم تسویه ارزی آن را به صورت غیررسمی در امارات انجام دهیم. وابستگی به امارات در تسویه ارزی که حاصل تحریم است، کشور را بسیار آسیب پذیر کرده و در ادامه تقابل با آمریکا، یک چالش بزرگ محسوب میشود که باید مرتفع شود. اگر این وابستگی از بین برود، بخش مهمی از تحریم‌ها بی اثر شده است.
این کارشناس اقتصادی در پایان تاکید کرد: اگر در بی تصمیمی بمانیم و منتظر باشیم ببینیم چه میشود و اقدام پیش دستانه و لازم را در زمان خود انجام ندهیم، چه مکانیزم ماشه، چه هر اتفاق دیگری در محیط بین‌الملل، اقتصاد ما را متاثر می‌کند. آتش بس هم اگر باعث بی تصمیمی و بلاتکلیفی ما شود، چنین اثری دارد و به نوعی خواست دشمن هم همین است.
انتهای پیام/ تجارت و دیپلماسی
