به گزارش مسیر اقتصاد رسانه فایننشال تایمز به تازگی در مقاله‌ای به قلم آیدین‌تاشباش، مدیر گروه مطالعات ترکیه در اندیشکده آمریکایی بروکینگز، به اثرات تجاوز اخیر رژیم صهیونیستی و آمریکا به ایران بر ترکیه پرداخته است. از نظر این نویسنده، جنگ اخیر تیرگی روابط ترکیه و اسرائیل را درپی داشته است و در آینده نزدیک ممکن است حتی به بروز جنگی دیگر بین این دو منجر شود. بر اساس این مقاله جنگ ۱۲ روزه بین اسرائیل و ایران، توازن قدرت در خاورمیانه را از نو ترسیم کرده است. این جنگ عزم اسرائیل برای بازسازی منطقه غرب آسیا مطابق خواست خود را بیش از پیش نمایان کرد و در عین حال نشان داد آمریکا تمایلی به کشیده شدن به یک درگیری طولانی دیگر ندارد. خطرناک‌ترین پیامد ممکن است نه در جنگ بیشتر با ایران، بلکه در ظهور رقابت شدیدتر بین ترکیه و اسرائیل باشد.
اسرائیل درحال تبدیل شدن به دشمن ترکیه است
هاکان فیدان، وزیر امور خارجه ترکیه، اخیراً با بیان این جمله در اجلاس سازمان همکاری اسلامی، حال و هوای جدید آنکارا را به تصویر کشید: «هیچ مشکل فلسطینی، لبنانی، سوری، یمنی یا ایرانی وجود ندارد – اما واضح است که مشکل اسرائیل وجود دارد.» این احساس، نشان‌دهنده تغییر در تفکر ترکیه در مورد جایگاه اسرائیل در منطقه است؛ اسرائیل که زمانی متحد و سپس رقیب بود، اکنون به طور فزاینده‌ای به عنوان یک دشمن آشکار دیده می‌شود. آنکارا از جسارت اسرائیل و هویت جدید جسورتر آن به عنوان هژمون منطقه – نقشی که رجب طیب اردوغان، رئیس جمهور ترکیه، مدت‌ها آرزوی آن را داشت – ناراحت است. دولت باغچه‌لی، یکی از متحدان کلیدی اردوغان، اخیراً اسرائیل را به تلاش برای «محاصره آناتولی» و بی‌ثبات کردن ترکیه متهم کرد. چنین طرز فکری که زمانی محدود به تیترهای روزنامه‌های زرد بود، دیگر در بوروکراسی ترکیه و رسانه‌های جریان اصلی حاشیه‌ای نیست.
در طرف مقابل بخش‌هایی از دستگاه امنیتی اسرائیل نیز به طور فزاینده‌ای نفوذ منطقه‌ای ترکیه را به عنوان یک تهدید بلندمدت «خطرناک‌تر از ایران» می‌بینند. حمایت علنی اردوغان از حماس واکنش‌های تندی را از سوی دولت بنیامین نتانیاهو، نخست وزیر اسرائیل، برانگیخته و باعث تبادل نظرات تند و تیز و افزایش تماس اسرائیل با کردهای سوریه شده است؛ که آنکارا مدت‌هاست آنها را تهدیدی برای خود می‌داند. در منطقه‌ای که از قبل بی‌ثبات است، دوئل بین دو ارتش قوی منطقه که از قضا هردو متحد آمریکا هستند، می‌تواند تعادل شکننده قدرت را بیش از پیش از بین ببرد.
ریشه‌های بنیادین تقابل ترکیه و اسرائیل
این درگیری هم ایدئولوژیک و هم ژئوپلیتیکی است. دولت اردوغان، پوپولیسم اسلام‌گرای سنی را با ملی‌گرایی ترکی در هم آمیخته است، که در پلتفرم «قرن ترکیه» او که وعده آغاز دورانی از قدرت ترکیه در خارج از کشور را می‌دهد، تجسم یافته است. در اسرائیل، یک ائتلاف راست افراطی دیدگاهی به همان اندازه جبرگرایانه نسبت به سرنوشت اسرائیل دارد و به دنبال تسلط نظامی در لبنان، غزه و سوریه است. این دیدگاه‌های جهانی رقیب، جای کمی برای مصالحه باقی می‌گذارند.
سوریه نزدیکترین عرصه برای رویارویی است. از زمان فروپاشی رژیم اسد در اواخر سال ۲۰۲۴، هر دو کشور به دنبال شکل‌دهی به نظم پس از جنگ بوده‌اند. ترکیه نفوذ خود را در سوریه گسترش داده است و از متحدان خود که اکنون قدرت را در دست دارند حمایت می‌کند و برای یک دولت پایدار و متمرکز همسو با آنکارا تلاش می‌کند. ترکیه در حال حاضر بخش‌هایی از شمال سوریه را کنترل می‌کند و مشتاق است تا حضور اقتصادی و نظامی خود را در سراسر کشور گسترش دهد. در همین حال، اسرائیل حملات هوایی خود را افزایش داده و از خودمختاری کردها و دروزی‌ها ابراز حمایت کرده است و به دلیل ریشه‌های جهادی آنها، به حاکمان جدید سوریه با سوءظن نگاه می‌کند.
تنش‌ها در ماه آوریل به اوج خود رسید، زمانی که اسرائیل مکانی را که برای پایگاه ترکیه در نظر گرفته شده بود، بمباران کرد. اکنون یک خط ارتباط تلفنی بین بخش‌های نظامی دو کشور وجود دارد، اما تعامل دیپلماتیک گسترده‌تر متوقف شده است.
ترکیه از تجاوز اسرائیل به ایران درس گرفته است
در همین حال، ترکیه نیز از جنگ ایران به نتایج خاص خود رسیده است. سرنگونی رهبری نظامی ایران توسط اسرائیل، یادآوری آشکاری از قدرت هوایی و قابلیت‌های اطلاعاتی برتر این کشور است. آنکارا اکنون در حال تلاش برای رفع آسیب‌پذیری‌های خود است.
دونالد ترامپ، رئیس جمهور آمریکا، باید از روابط خوب خود با نتانیاهو و اردوغان برای مدیریت این رویارویی استفاده کند. پایان دادن به جنگ غزه می‌تواند به کاهش نارضایتی‌های ترکیه کمک کند، اما بعید است که رقابت بلندمدت بین این دو کشور از بین برود.
برای دهه‌ها، سیاست‌گذاران آمریکایی با ترکیه و اسرائیل به عنوان متحدان ضروری و ستون‌های ثبات منطقه‌ای رفتار می‌کردند. اکنون این دو ستون مستقیماً به یکدیگر فشار می‌آورند. واشنگتن و متحدانش باید تشخیص دهند که آزمایش بعدی خاورمیانه ممکن است از رقابت بین دو نفر از نزدیکترین شرکای آنها ناشی شود.
منبع: فایننشال تایمز
انتهای پیام/ اقتصاد بین‌الملل
