به گزارش مسیر اقتصاد نشست اخیر سران ناتو در شرایطی برگزار شد که رقابت‌های امنیتی و اقتصادی میان قدرت‌های بین المللی رو به افزایش است، در بیانیه پایانی این اجلاس، بر ضرورت تقویت بازدارندگی جمعی و افزایش بودجه نظامی تأکید شد. طبق این بیانیه کشورهای عضو اعلام کرده اند که بودجه نظامی خود را تا ۵ درصد از تولید ناخالص داخلی افزایش خواهند داد. در صورتی که این بودجه قبلا سهم ۲ درصدی از تولید ناخالص داخلی کشورهای عضو داشت و این سطح از بودجه‌ریزی، نشان‌دهنده آغاز یک مرحله تازه در مسابقه تسلیحاتی بلوک غرب است.
هم‌زمان، ناتو بار دیگر روسیه را تهدید اصلی و مستقیم علیه امنیت متحدین معرفی کرد و حمایت قاطع خود از اوکراین را تکرار نمود.
زمینه جهانی تصمیمات جدید؛ پایان نظم غرب‌محور
جهان در حال عبور از نظم تک‌قطبی به‌سوی یک نظم چندقطبی و رقابتی است. بلوک غرب که طی دهه‌های گذشته رهبری امنیت بین‌الملل را در اختیار داشت، امروز با بازیگرانی مانند چین، روسیه، هند و ائتلاف بریکس روبروست که به‌دنبال سهم بیشتری از معادلات جهانی هستند.
تصمیم ناتو برای افزایش ۱۵۰ درصدی هزینه‌های نظامی، تنها یک واکنش نظامی نیست، بلکه بخشی از یک استراتژی جامع غرب برای حفظ برتری در نظمی در حال گذار است. تمرکز بر بازدارندگی در برابر قدرت‌های رقیب و توسعه ظرفیت‌های دفاعی صنعتی و فناورانه نیز در همین چارچوب قابل تحلیل است.
فناوری؛ ابزار اصلی جنگ‌های آینده
گرچه در بیانیه نشست اخیر ناتو اشاره مستقیمی به فناوری‌های نو نشده است، اما با توجه به روندهای جاری، جهان در آستانه تحول در مفهوم جنگ و امنیت قرار دارد. هوش مصنوعی، تسلیحات بدون سرنشین، جنگ سایبری و حتی عملیات شناختی، ستون‌های جنگ‌های آینده را تشکیل می‌دهند.
افزایش سرمایه‌گذاری کشورهای ناتو در حوزه نظامی، به احتمال زیاد به سمت توسعه این فناوری‌ها هدایت خواهد شد؛ امری که سطح درگیری‌ها را از جغرافیای فیزیکی به حوزه‌های مجازی و شناختی گسترش خواهد داد.
فرصت‌ها و الزامات راهبردی برای ایران
در چنین شرایطی، کشورهایی می‌توانند جایگاه مؤثری در آینده جهان داشته باشند که به‌جای انفعال، با نگاه بلندمدت و آینده‌نگر، برای بازتعریف موقعیت خود تلاش کنند. بر همین اساس، ایران به‌عنوان یک بازیگر مستقل در غرب آسیا، باید از این موقعیت تاریخی برای ارتقای جایگاه خود در نظم جدید استفاده کند. برخی راهبردهای کلیدی عبارت‌اند از:
- سرمایه‌گذاری هدفمند در فناوری‌های دفاعی نوین تمرکز بر حوزه‌هایی مانند جنگ سایبری، پهپادهای هوشمند، پدافند شناختی، اشراف اطلاعاتی و هوش مصنوعی باید به یک اولویت ملی تبدیل شود.
- تقویت ائتلاف‌های منطقه‌ای و فرامنطقه‌ای غیرغربی همکاری با کشورهایی چون چین، روسیه و سایر کشورهای نوظهور در قالب‌هایی مانند سازمان شانگهای، بریکس‌پلاس، اکو و توافقات دوجانبه، نقش کلیدی دارد.
- مدیریت هوشمند تنش‌ها در غرب آسیا در شرایطی که تمرکز ناتو بر تهدیدات شرقی است، ایران می‌تواند با ارائه مدل‌های بومی امنیت منطقه‌ای، نقش معمار صلح و ثبات در غرب آسیا را ایفا کند و از نفوذ قدرت‌های فرامنطقه‌ای بکاهد.
- استفاده از فرصت‌های اقتصادی نظم جدید از آنجا که تقابل‌ها در حوزه مالی و ارزی نیز گسترش یافته، پیوستن به نظام‌های پرداخت جایگزین و کاهش وابستگی به دلار می‌تواند امنیت اقتصادی کشور را افزایش دهد.
انتهای پیام/ اقتصاد بین‌الملل
